Τα πρώτα μοναχικά σχεδόν «καταθλιπτικά γενέθλιά» που κανείς δεν θα θέλει να θυμάται στη Θεσσαλονίκη. Το μετρό, ένα έργο που απέκτησε ανεκδοτολογικό χαρακτήρα καθώς χρειάστηκε να περάσουν τρεις δεκαετίες για να ολοκληρωθεί και να μπει στην καθημερινότητα της πόλης, ένα χρόνο μετά τα διθυραμβικά εγκαίνιά του στις 30 Νοεμβρίου 2024, έχει βάλει «λουκέτο». Παραμένει κλειστό εδώ και είκοσι ημέρες – και μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου- προκειμένου να ολοκληρωθεί με ασφάλεια η επέκτασή του προς την Καλαμαριά, όπως αναφέρουν οι υπεύθυνοι λειτουργίας του.

Ωστόσο οι «παιδικές ασθένειες», όπως έχουν χαρακτηριστεί τα προβλήματα δυσλειτουργίας που εμφανίζονται συχνά πυκνά από την πρώτη ημέρα των δρομολογίων, εκτιμάται ότι έχουν ξεπεραστεί και το συνολικό αποτύπωμά του στη Θεσσαλονίκη χαρακτηρίζεται θετικό.

Οι «παιδικές ασθένειες»

Συρμοί ακινητοποιήθηκαν αναγκάζοντας τους επιβάτες να περπατούν στις σήραγγες προκειμένου να φτάσουν στο σταθμό, κυλιόμενες σκάλες τίθενται συχνά εκτός λειτουργίας μέχρι και πρόσφατα, ατελείωτες ουρές λόγω προβλημάτων στα ακυρωτικά μηχανήματα, αυτόματες θύρες δεν άνοιγαν, ακόμη και πολύωρες διακοπές δρομολογίων σε ολόκληρη τη βασική γραμμή λόγω τεχνικών ζητημάτων.

«Δε συνιστούν σφάλματα, αλλά “παιδικές ασθένειες” ενός συστήματος που μόλις ξεκίνησε, ωριμάζει και σταδιακά φτάνει στο μέγιστο βαθμό συντονισμού του, έχοντας στον πυρήνα του και πάνω από όλα την ανθρώπινη ζωή», ανέφερε χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας λειτουργίας και συντήρησης «Thema», του Μετρό Θεσσαλονίκης, Κάρλο Μπιάνκο, τονίζοντας ότι «η ασφάλεια στις μεταφορές αποτελεί το νούμερο ένα κρίσιμο ζήτημα για κάθε πόλη και η Θεσσαλονίκη έχει στα χέρια της ένα σύστημα που δεν περιμένει να γίνει λάθος, αλλά το προβλέπει, το αποτρέπει και το διαχειρίζεται πριν καν υπάρξει».

«Βελτιώθηκαν οι κυκλοφοριακές συνθήκες»

Αισθητή μείωση του αριθμού των οχημάτων που εισέρχονται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, αλλά και του χρόνου των διαδρομών καταγράφεται από τη λειτουργία του μετρό, όπως προκύπτει από ανάλυση και συγκριτική μελέτη του Ινστιτούτου Βιώσιμης Κινητικότητας και Δικτύων Μεταφορών του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΙΜΕΤ/ΕΚΕΤΑ), την οποία εκπόνησαν οι ερευνητές Josep Maria Salanova (Ζουζέπ Μαρία Σαλανόβα), Ευάγγελος Μητσάκης και Γεωργία Αϋφαντοπούλου.

Η συγκριτική μελέτη καλύπτει τις περιόδους Ιανουαρίου – Μαρτίου 2024 και 2025, αποτυπώνοντας την εικόνα πριν και μετά την έναρξη της λειτουργίας του Μετρό. Συγκεκριμένα, ο συνολικός ημερήσιος αριθμός εισερχόμενων οχημάτων στην κεντρική περιοχή της Θεσσαλονίκης μειώθηκε μεσοσταθμικά κατά 10%, ποσοστό που αντιστοιχεί σε περίπου 12.400 οχήματα.

Η μέγιστη ποσοστιαία μείωση φτάνει στο 14% και παρατηρήθηκε στα εισερχόμενα οχήματα από τους δυτικούς δήμους της πόλης, ενώ αντίστοιχα η συρρίκνωση του ημερήσιου αριθμού οχημάτων που εισέρχονται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης από την ανατολική πλευρά και τους όμορους δήμους, ήταν της τάξης του 6%. Η μέγιστη μείωση παρατηρήθηκε τις πρωινές ώρες αιχμής, κατά 15% από ανατολικά και κατά 28% από δυτικά.

Αναφορικά με τις επιπτώσεις της λειτουργίας του Μετρό Θεσσαλονίκης στους χρόνους διαδρομής κατά τις περιόδους αιχμής, παρατηρήθηκε μείωση κατά 9% από δυτικά προς ανατολικά, 5% ώς 12% στον οδικό άξονα Βασιλίσσης Όλγας – Τσιμισκή και 6% ώς 11% στον άξονα της παραλιακής Λεωφόρου.

80.000 έως 90.000 επιβάτες καθημερινά

Αν και δεν έχουν δοθεί στη δημοσιότητα αναλυτικά στοιχεία σχετικά με τα μεγέθη της επιβατικής κίνησης υπολογίζεται ότι κατά μέσο όρο καθημερινά μετακινούνται με το μετρό 80.000 έως 90.000 επιβάτες.

Συγκεκριμένα, όπως ανακοίνωσε σε πρόσφατη εκδήλωση ο διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικό Μετρό Α.Ε., Νίκος Κουρέτας, τους πρώτους 11 μήνες λειτουργίας του το μετρό κατέγραψε 27,1 εκατομμύρια επιβιβάσεις, με τον Οκτώβριο να αποτελεί μήνα-ρεκόρ με 3,1 εκατομμύρια, γεγονός που δείχνει τη ραγδαία αύξηση της ζήτησης για το μέσο. Παρά το γεγονός ότι οι αριθμοί αυτοί απέχουν σημαντικά από τον αριθμό των 313.000 επιβατών που εκτιμήθηκε αρχικά ότι θα εξυπηρετούνται καθημερινά μετά και την ολοκλήρωση της επέκτασης προς την περιοχή της Καλαμαριάς.

Επίσης όπως είχε ανακοινωθεί επίσημα, «με τη λειτουργία του έργου στο σύνολό του, θα κυκλοφορούν καθημερινά περίπου 57.000 ΙΧ οχήματα λιγότερα, επιφέροντας αντίστοιχα μείωση των ρύπων CO2 κατά 212 τόνους ημερησίως», στόχος ο οποίος επίσης απέχει σημαντικά από τα μέχρι σήμερα δεδομένα.

Ο διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικό Μετρό Α.Ε., Νίκος Κουρέτας, χαρακτήρισε την προσωρινή διακοπή λειτουργίας του μετρό απαραίτητη, καθώς όπως είπε, «για πρώτη φορά στην Ελλάδα – μία από τις δέκα περιπτώσεις στην Ευρώπη– επιχειρείται η ενοποίηση δύο υπερσύγχρονων, πλήρως αυτοματοποιημένων συστημάτων, χωρίς οδηγό και χωρίς συνοδό», σημειώνοντας ότι οι διαδικασίες ελέγχων είναι εξαιρετικά αυστηρές, ώστε να εξασφαλιστεί το υψηλότερο επίπεδο ασφάλειας που απαιτεί το σύστημα.

«Να προχωρήσει στο επόμενο κεφάλαιο»

Ο Γιάννης Τόσκας, συγκοινωνιολόγος, διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού Συγκοινωνιακού Έργου Θεσσαλονίκης, μιλώντας στο Βήμα ανέφερε ότι «κάθε μήνα που περνάει το μετρό της Θεσσαλονίκης αυξάνει την επιβατική του κίνηση», τονίζοντας ότι «ήδη έχει αφήσει θετικότατο αποτύπωμα στη συνολική εικόνα της πόλης». «Η δική μου εκτίμηση ως συγκοινωνιολόγου είναι ότι υπάρχει μία μείωση της κίνησης στους δρόμους που φτάνει στο 15% έως 20% στις ώρες αιχμής, γεγονός που από μόνο του έχει προκαλέσει μεγάλη αλλαγή στην καθημερινότητα. Το μετρό έχει δώσει μεγάλη ώθηση στην τάση της μετεπιβίβασης, δημιουργεί νέα εικόνα και καινούργια δυναμική στην πόλη, ενώ δίνει ευκαιρίες ανάπτυξης σε περιοχές που τα προηγούμενα χρόνια βρίσκονταν σε κρίση. Πρέπει να προχωρήσει άμεσα στο επόμενο κεφάλαιο που είναι η επέκτασή του προς τα δυτικά», σημείωσε ο κ. Τόσκας. Ωστόσο η διαλειτουργικότητα που θα επιτρέψει τη χρήση ενός ενιαίου συστήματος εισιτηρίων με τις συγκοινωνίες του Οργανισμού Αστικών Λεωφορείων Θεσσαλονίκης (ΟΑΣΘ) δεν αναμένεται να είναι εφικτή πριν από τις αρχές του 2027.

Ανεκπλήρωτες οι προσδοκίες των εμπόρων

Ωστόσο οι ιδιοκτήτες των εμπορικών καταστημάτων, κυρίως κατά μήκος της οδού Εγνατίας, πολλοί από τους οποίους έδωσαν πολυετή αγώνα επιβίωσης πίσω από τις λαμαρίνες του εργοταξίου κατασκευής του έργου, βλέπουν τον τζίρο τους να μειώνεται δραματικά, ενώ βρίσκονται αντιμέτωποι και μεγάλες αυξήσεις στα μισθώματα που απαιτούν οι ιδιοκτήτες των ακινήτων μετά την ολοκλήρωση του έργου του μετρό. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, περίπου 90 καταστήματα είναι κλειστά και από αυτά το 30% έβαλε λουκέτο μετά την έναρξη λειτουργίας του μετρό.

«Η κίνηση στο κατάστημα έχει πέσει μετά τη λειτουργία του μετρό τουλάχιστον κατά 70%. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι το μετρό μας έχει καταστρέψει. Όταν είχαμε τις λαμαρίνες, είχαμε μεγαλύτερο τζίρο. Και δεν φτάνει αυτό, αλλά οι ιδιοκτήτες των ακινήτων ζητάνε και “τρελές” αυξήσεις στα ενοίκια. Εάν περπατήσεις στην Εγνατία, θα δεις τους περισσότερους ιδιοκτήτες καταστημάτων να κάθονται έξω στο πεζοδρόμιο περιμένοντας κάποιον πελάτη», λέει στο Βήμα η Αφροδίτη, υπάλληλος καταστήματος με είδη δώρων και φο μπιζού κοντά στη συμβολή των οδών Εγνατία και Αγίας Σοφίας.

Όπως εξηγεί η ίδια, οι περισσότεροι που αποβιβάζονται από το μετρό κατευθύνονται προς την Τσιμισκή με αποτέλεσμα να έχει μειωθεί δραματικά ο αριθμός των διερχομένων στην οδό Εγνατία. «Πρώτη φορά στη δική μου “γειτονιά” υπάρχουν τέσσερα – πέντε καταστήματα ξενοίκιαστα.

«Ήταν η απόλυτη καταστροφή το μετρό για μας», λέει ο Τάσος Σιδηρόπουλος, ιδιοκτήτης χρυσοχοείου επί σειρά ετών στην οδό Εγνατία. Αναφερόμενος στις μεγάλες αυξήσεις ενοικίων που καταγράφονται μετά την έναρξη λειτουργίας του μετρό, ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης ανέφερε χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του: «Κάποιοι ιδιοκτήτες ακινήτων θεωρούν, φαίνεται, πως η Εγνατία έγινε Μανχάταν», αποτυπώνοντας εύγλωττα την κατάσταση.

Τέλος Μαρτίου η επέκταση

Χωρίς να έχει ανακοινωθεί μέχρι σήμερα ακριβής ημερομηνία της έναρξης λειτουργίας του μετρό στην επέκταση Καλαμαριάς, εκτιμάται ότι θα έχει πραγματοποιηθεί μέχρι τέλη Μαρτίου.

Στο αμαξοστάσιο της Πυλαίας ήδη έχουν φτάσει οχτώ από τους συνολικά δεκαπέντε νέους συρμούς που προμηθεύεται η Ελληνικό Μετρό και οι οποίοι θα προστεθούν στον «στόλο» των 18 συρμών που εξυπηρετεί μέχρι σήμερα το επιβατικό κοινό.

Σύμφωνα με τους υπευθύνους της εταιρείας, ο πρώτος από τους οχτώ νέους συρμούς που έχουν φτάσει στη Θεσσαλονίκη ήδη έχει συμπληρώσει 10.000 χιλιόμετρα δοκιμαστικών διαδρομών.

«Οι συρμοί δοκιμάζονται σε κάθε σενάριο, μέχρι να διαπιστωθεί ότι διαθέτουν λειτουργική αρτιότητα. Στόχος μας είναι όταν παραδοθεί η επέκταση προς Καλαμαριά να μπούνε στα δρομολόγια έξι νέοι συρμοί, ώστε η συχνότητα να φτάσει στα τρία λεπτά», είπε στο Βήμα ο Νίκος Δένης, υποδιευθυντής του Μετρό Θεσσαλονίκης.