Θα μπορούσε μια αλλαγή ηγεσίας στο κατεχόμενο βόρειο τμήμα της Κύπρου να αναζωογονήσει το διάλογο για το Κυπριακό προκειμένου να υπάρξει μια λύση στη βάση της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας;
Η νίκη του «μετριοπαθούς» Τουφάν Ερχιουρμάν στις «προεδρικές εκλογές» της περασμένης Κυριακής γέννησε ελπίδες προς αυτή την κατεύθυνση όμως η Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν παραμένει ο στυλοβάτης του ψευδοκράτους σε όλα τα επίπεδα και έχει τον καθοριστικό λόγο για όσα θα γίνουν ή δεν θα γίνουν στα κατεχόμενα.
Ένα άλλο σημαντικό ερώτημα αφορά στον αμερικανικό παράγοντα, ειδικότερα το αν και σε ποιο βαθμό έχει στρέψει την προσοχή του στην Κύπρο ο «ειρηνοποιός» Τραμπ που οραματίζεται μια νέα εποχή στη Μέση Ανατολή, κατ΄επέκταση και στην ανατολική Μεσόγειο.
Προσωπική ήττα του Ερντογάν;
Ίσως αποδειχθούν πρόωρες και υπερβολικές οι εκτιμήσεις πως η συντριπτική νίκη Ερχιουρμάν αποτελεί προσωπική ήττα του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν. Προεκλογικά ο Ερχιουρμάν τάχθηκε υπέρ της επανέναρξης των συνομιλιών υπό την αιγίδα του ΟΗΕ για μια χαλαρή ομοσπονδία κόντρα στη γραμμή Ερντογάν για λύση δυο κρατών.
Μετά τη νίκη του ο Ερχιουρμάν διαβεβαίωσε ότι «ο καθορισμός της εξωτερικής πολιτικής χωρίς διαβούλευση με την Τουρκία δεν θα είναι ποτέ ζήτημα στη διάρκεια της θητείας μου» ενώ ο Ερντογάν έκανε λόγο για «δημοκρατική ωριμότητα της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου».
Ο 55χρονος Ερχιουρμάν, καθηγητής του Δικαίου, δεν είναι καινούργιος στην πολιτική. Συμμετείχε ως σύμβουλος στις διαπραγματεύσεις για το κυπριακό επί προεδρίας Μεχμέτ Αλί Ταλάτ το 2008, ανέλαβε το 2016 την ηγεσία του σοσιαλδημοκρατικού Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος ενώ διατέλεσε πρωθυπουργός στην βραχύβια τετρακοματική κυβέρνηση των κατεχομένων (Φεβρουάριος 2018- Μάιος 2019) όταν πρόεδρος του ψευδοκράτους ήταν ο Μουσταφά Ακιντζί.
Η επικράτηση του Ερχιουρμάν με 62,7% έναντι 35,8% που έλαβε ο απερχόμενος πρόεδρος Ερσίν Τατάρ ήταν μεν σαρωτική, όμως οι απόλυτοι αριθμοί των ψήφων μάλλον αποτυπώνουν καλύτερα την πραγματικότητα: ο Τουφάν Ερχιουρμάν έλαβε 87.137 ψήφους και ο Ερσίν Τατάρ 49.714 ψήφους.
Ψήφισαν συνολικά 141.615 από τις 218.000 των «εγγεγραμμένων» (συμμετοχή 64,8%). Στις προηγούμενες «προεδρικές εκλογές» το 2020, ο Ερχιουρμάν είχε πάρει μόλις 24.000 ψήφους στον πρώτο γύρο, ενώ ο Τατάρ είχε νικήσει στον δεύτερο γύρο τον Μουσταφά Ακιντζί με διαφορά 4.000 ψήφων (67.000 έναντι 63.000).
Καμένο χαρτί ο Τατάρ
Ο Τατάρ –παρά τη στήριξη που έλαβε από την Άγκυρα– ήταν πλέον «καμένο χαρτί» έχοντας εξυπηρετήσει κατά την προηγούμενη πενταετία τους σχεδιασμούς του Ερντογάν (όπως τη φιέστα στα Βαρώσια και το μερικό άνοιγμα της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου, κατά παράβαση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ).
Το υψηλό ποσοστό του Ερχιουρμάν εξηγείται εν μέρει από την επιθυμία της νέας γενιάς στα κατεχόμενα να απαλλαγεί από τα δεσμά του παρελθόντος για να βγει από την απομόνωση, όμως δύσκολα θα είχε επιτευχθεί χωρίς τη σύγκλιση των δυνάμεων της Αριστεράς και δίχως κάποια -άτυπη έστω- συνεργασία με δεξιές δυνάμεις. Σημαντικό στοιχείο της πολιτικής εξίσωσης παραμένουν οι Τούρκοι έποικοι και οι απόγονοί τους που εκτιμάται ότι αποτελούν πάνω από το 50% των κατοίκων στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο.
Τον περασμένο Αύγουστο, μόλις δυο μήνες πριν από τις «προεδρικές εκλογές» στο ψευδοκράτος, ο τουρκικός Τύπος παρουσίασε σενάρια για υπερδιπλασιασμό των τουρκικών στρατευμάτων στο νησί σε 100.000 στρατιώτες και τη δημιουργία μια ισχυρής «αποτρεπτικής δύναμης» που θα πρόβαλε περαιτέρω την ισχύ της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο.
Άραγε ήταν ακόμα ένα εθνικιστικό πυροτέχνημα του Ερντογάν και των ανθρώπων του ή μήπως πρόκειται για ένα σχέδιο που έχει ως στόχο να πυροδοτήσει κρίση και να οδηγήσει σε διαπραγμάτευση με εκβιαστικούς όρους;
Από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο, ο Τούρκος πρόεδρος τόνισε ότι η λύση στην Κύπρο «δεν μπορεί να βασιστεί στο μοντέλο της ομοσπονδίας», υποστήριξε ότι η Τουρκία έχει δικαιώματα και δικαιοδοσίες στα δυτικά της Κύπρου ενώ οι Τουρκοκύπριοι έχουν δικαιώματα στις περιοχές γύρω από το νησί και πρότεινε μια «Διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο που θα συμβάλει στην εξεύρεση κοινού εδάφους».
Η εξουδετέρωση του σκληροπυρηνικού Τατάρ και η αντικατάστασή του από τον συμφιλιωτικό, μετριοπαθή Ερχιουρμάν μέσω της κάλπης, ενδέχεται να σηματοδοτεί μια στροφή της Άγκυρας σε πιο ρεαλιστική κατεύθυνση, σε μια στιγμή που ο Ταγίπ Ερντογάν είναι προνομιακός συνομιλητής του Ντόναλντ Τραμπ.
Εάν ο Αμερικανός πρόεδρος δει οικονομικές και πολιτικές ευκαιρίες στο «οικόπεδο» της Κύπρου, όλοι οι πρωταγωνιστές του Κυπριακού θα βρεθούν ενώπιον κρίσιμων διλημμάτων-μαζί τους και ο νέος ηγέτης των Τουρκοκυπρίων.
Αλλά δεν θα είναι εκείνος που θα λάβει τις τελικές αποφάσεις για το μέλλον του ψευδοκράτους.
