Ταινίες με Παναχί, Τζούλια Ρόμπερτς και τη σκηνοθέτιδα του Χίτλερ

Με τον φετινό ιρανικό θρίαμβο του Τζαφάρ Παναχί στο φεστιβάλ Καννών, με μια δυναμική επιστροφή της Τζούλια Ρόμπερτς μπροστά στον κινηματογραφικό φακό και με ένα ντοκιμαντέρ για τη «σκηνοθέτρια» του Αδόλφου Χίτλερ Λένι Ρίφενσταλ, οι ταινίες της εβδομάδας παρουσιάζουν κάτι παραπάνω από ενδιαφέρον.

Βαθμολογία

5: εξαιρετική – αριστούργημα

4: πολύ καλή

3: καλή

2: ενδιαφέρουσα

1: μέτρια

0: απαράδεκτη

Ένα απλό ατύχημα (Yek tasadef sadeh)

Διεθνής συμπαραγωγή με βάση το Ιράν, 2025

Σκηνοθεσία: Τζαφάρ Παναχί

Ηθοποιοί: Βαχίντ Μομπασερί ,Εμπραχίμ Αζίζι κ.α.

Η απαγωγή ενός ανθρώπου (Εμπραχίμ Αζίζι) από έναν όχι και τόσο ξύπνιο μηχανικό αυτοκινήτων (Βαχίντ Μομπασερί) που θεωρεί ότι ο πρώτος ήταν ο βασανιστής του την εποχή του «καθεστώτος» έχει τα συστατικά μιας ιστορίας εκδίκησης, θυμίζοντας αρκετά το θεατρικό έργο του Άριελ Ντόρφμαν «Ο θάνατος και η κόρη».

Ομως αυτό δεν είναι παρά η αφορμή στην ιστορία της τελευταίας ταινίας του Τζαφάρ Παναχί που πριν από μερικούς μήνες απέσπασε τον Χρυσό Φοίνικα στο φεστιβάλ των Καννών..

Στην πραγματικότητα, ο Παναχί, από τις σημαντικότερες μορφές του ιρανικού κινηματογράφου των τελευταίων 30 χρόνων (και ένας τους πιο ταλαιπωρημένους επωνύμους της πατρίδας του από το καθεστώς της), μιλάει για μια ολόκληρη κοινωνία υπό κατάρρευση. Αυτά που βλέπουμε μετά από ένα απλό ατύχημα στην αρχή της ταινίας, είναι ένα άνευ προηγουμένου μπάχαλο (ενίοτε στα όρια της κωμωδίας) και αντανακλά, προφανώς, το μπάχαλο στο οποίο η ίδια η χώρα βρίσκεται.

Μάλιστα αξίζει να σημειωθεί ότι στο πανέξυπνο σενάριο του Παναχί όχι απλώς δεν αναφέρεται το καθεστώς της χώρας όπου συμβαίνουν τα όσα συμβαίνουν, αλλά ούτε καν η ίδια η χώρα. Και αυτό είναι που βοηθά το «Απλό ατύχημα» να ξεφύγει από την εντοπιότητα αποκτώντας παγκόσμιο χαρακτήρα. Ο Παναχί παίζει με το θρίλερ αφού το ερώτημα που προκύπτει (και δίνει το τέμπο της ταινίας), είναι αν ο απαχθείς του οποίου το ένα πόδι είναι ξύλινο όπως του βασανιστή, έχει πράγματι την ευθύνη για τα όσα ο απαγωγέας τον κατηγορεί.

Αγγίζοντας τα όρια του σουρεαλισμού, το σενάριο θα φέρει στο προσκήνιο και άλλους χαρακτήρες, που επίσης υπήρξαν θύματα βασανισμού του «ξυλοπόδαρου» και καλούνται να τον αναγνωρισουν. Οπότε η ταινία θα ξεφύγει τελείως και θα γίνει ένα παρανοϊκό road movie, από το οποίο μπορείς τα πάντα να περιμένεις και η αλήθεια είναι ότι τα πάντα τα δέχεσαι ευχάριστα. Μέσα σε μόλις 105’ ο Παναχί δημιουργεί μια θάλασσα συναισθημάτων καταλήγοντας στο πιο απλό, το πιο κατανοητό και στο μόνο συναίσθημα που έχει πραγματική σημασία: την αγάπη προς τον άνθρωπο.

Βαθμολογία: 3 ½

ΑΘΗΝΑ: NEWMAN – WEST CITY – ΑΒΑΝΑ – ΑΕΛΛΩ – ΑΝΟΙΞΗ – ΑΣΤΟΡ – ΒΑΡΚΙΖΑ – ΓΑΛΑΞΙΑΣ – ΔΙΑΝΑ – ΖΕΑ – ΣΙΝΕ ΠΑΛΛΗΝΗ – ΣΠΟΡΤΙΝΓΚ – ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΕΛΛΑΔΑΣ κ.α. ΘΕΣ/ΚΗ: ΟΛΥΜΠΙΟΝ – ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ

Μετά το κυνήγι (After the hunt)

Παραγωγή: ΗΠΑ, 2025

Σκηνοθεσία: Λούκα Γκουαντανίνο

Ηθοποιοί: Τζούλια Ρόμπερτς, Μάικλ Στούλμπαργκ κ.α.

Το «Μετά το κυνήγι» διανθίζεται επίσης από ενοχές και αμαρτίες από το βεβαρημένο παρελθόν αλλά εντάσσεται σε ένα ντε λουξ περιβάλλον με ήρωες καλλιεργημένους, ευγενικούς. Οι περισσότεροι είναι καθηγητές Πανεπιστημίου που ντύνονται με πανάκριβα ρούχα, ζουν σε σπίτια με όλα τα κομφόρ, έχουν καλό γούστο στη μουσική, στο φαγητό, στις Τέχνες.

Όλα αυτά όμως τι κάνουν τελικά; Πλάθουν την εύθραυστη κρούστα της επιφάνειας. Η κρούστα σπάει εύκολα και όταν αυτό θα γινει, το από κάτω, το μέσα, διαφέρει ριζικά από το έξω. Πρόσωπο κλειδί της ιστορίας σε μια ακόμη πολύ καλή στιγμή της, η Τζούλια Ρόμπερτς. Υποδύεται την Αλμα, επιτυχημένη καθηγήτρια του πανεπιστημίου του Γέιλ, αγαπητή σε όλους, παντρεμένη με έναν κυνικό καλλιτέχνη (Μάικλ Στούλμπαργκ) και αφοσιωμένη σε μια άριστη μαθήτριά της (Αγιο Εντεμπίρι).

Και ξαφνικά «σκάει» η βόμβα. Η φοιτήτρια κατηγορεί για βιασμό έναν συνάδελφο της Αλμα, τον οποίο φλερτάρει (Αντριου Γκάρφιλντ). Από εκεί, ο Γκουαντανίνο μπλέκει με γοητευτικό τρόπο το μυστήριο με την κοινωνική κριτική, ενώ συχνά, η γενική ατμόσφαιρα του «Μετά το κυνήγι» αφήνει την εντύπωση ότι βρίσκεσαι σε ταινία του Γούντι Άλεν. Ακόμα και το λογότυπο των τίτλων αρχής της ταινίας, λευκά γράμματα συγκεκριμένης γραμματοσειράς σε μαύρο φόντο, είναι πανομοιότυπο με τους τίτλους που ο Γούντι Αλεν χρησιμοποιεί σε όλες τις ταινίες του.

Και όπως σε πολλές ταινίες του Αλέν, έτσι και εδώ βλέπουμε διανοούμενους να συζητούν με ή χωρίς στόμφο για τις μεγάλες αξίες και τα τεράστια θέματα της ζωής, να φιλοσοφούν και να χαμογελούν συγκαταβατικά. Αλλά κανείς τους δεν αντιλαμβάνεται (ή δεν θέλει να το αντιληφτεί) πόσο εύκολο είναι, να πέσεις θύμα των εντυπωσιακά μικρών αδυναμιών του χαρακτήρα σου, που στην ουσία προβάλλουν τον σάπιο εαυτό σου.

Βαθμολογία: 3

Προβάλλεται σε περισσότερες από 70 αίθουσες της Ελλάδας

«Ρίφενσταλ: Στην καρδιά του Τρίτου Ράιχ» (Riefenstahl)

Παραγωγή: Γερμανία, 2024

Ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία Αντρές Βέιλ

Η Γερμανίδα σκηνοθέτις Λένι Ρίφενσταλ έγινε διάσημη κινηματογραφώντας για λογαριασμό του Αδόλφου Χίτλερ. Είναι η δημιουργός του αριστουργηματικού «Θριάμβου της θελήσεως» («Triumphs des willems») – ενός δυναμικού ντοκιμαντέρ που καταγράφει την καμπάνια του Χίτλερ το 1934 στη Νυρεμβέργη – και των «Θεών του Σταδίου» («Olympia 1: Fest der Volker»/ «Olympia 2. Teil – Fest der Schonheit») – εξαιρετικού ντοκιμαντέρ προπαγάνδας σε δυο μέρη με θέμα τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 στο Βερολίνο.

Αλλά όταν το Γ’ Ράιχ κατέρρευσε, η Ρίφενσταλ ακολούθησε και εκείνη την πτώση του. Και με αυτό το ντοκιμαντέρ ο επίσης Γερμανός Αντρέ Βέιλ καταθέτει μια «χορταστική» μελέτη του κόσμου της Ρίφενσταλ (που το 2003 πέθανε σε ηλικία 101 ετών) στον οποίο κεντρικό στοιχείο της αφήγησης είναι η χρήση αποσπασμάτων από τα talk show και τις τηλεοπτικές συνεντεύξεις που έδωσε η Ρίφενσταλ. Με την εξαίρεση μιας φοράς, βλέπουμε ότι η σκηνοθέτις δεν χάνει ποτέ την ψυχραιμία της, ακόμα και σε πολύ δύσκολες στιγμές για αυτήν, ενώ βρίσκεται σε αντιπαράθεση με ανθρώπους που μαρτύρησαν από τον ναζισμό.

Όμως η χρήση των αποσπασμάτων δεν γίνεται μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς. Ακόμα και χωρίς την χρήση του ήχου, ή την αργή κίνηση, η εικόνα της Ρίφενσταλ με τις χειρονομίες της ή τις εκφράσεις του προσώπου της, γίνεται πρόσωπο μελέτης του θεατή. Αν και η Ρίφενσταλ δεν παραδέχθηκε ποτέ την ενεργή, πολιτική συμμετοχή της στο ναζιστικό κόμμα, δεν απαρνήθηκε ποτέ τις ταινίες που την έκαναν διάσημη. «Θα μπορούσα να απολογηθώ που γεννήθηκα» είχε πει κάποτε, «ποτέ όμως για το ίδιο το έργο μου». Η ταινία του Βέιλ αποπειράται και καταφέρνει να μπει στο μυαλό της αλλά τελικά οι απόψεις της Ρίφενσταλ έχουν πολύ λιγότερη σημασία (αν έχουν κάποια) από την ίδια την περιπετειώδη ιστορία της την οποία ρουφάς με όρεξη.

Βαθμολογία: 3

ΑΘΗΝΑ: CINOBO ΟΠΕΡΑ – ΔΑΝΑΟΣ – ΔΙΑΝΑ – TAINIOΘΗΚΗ ΕΛΛΑΔΑΣ

«Τύχη βουνό» (Good fortune)

Παραγωγή: ΗΠΑ, 2024

Σκηνοθεσία: Αζίζ Ανσάρι

Ηθοποιοί: Αζίζ Ανσάρι, κιάνου Ριβς, Σεθ Ρόγκαν

Θα ήμουν ψεύτης αν δεν παραδεχόμουν ότι υπήρξαν στιγμές που αυτή η κωμωδία φαντασίας του ινδικής καταγωγής αμερικανού ηθοποιού Αζίζ Ανσάρι με έκανε και γέλασα. Δεν παύει όμως να είναι μια άνιση ταινία. Ενώ με το ρεαλιστικό κομμάτι της προσπάθειας του κεντρικού ήρωα (ο ίδιος ο Ανσάρι) να βάλει μια τάξη στην ζωή του, θα μπορούσες να πεις ότι ταυτίζεσαι, όλο το μεταφυσικό στοιχείο της, με τον Κιάνου Ριβς σε ρόλο αγγέλου που προσπαθεί να τον βοηθήσει,σου δίνει την αίσθηση άνοστου ανεκδοτο για τα «Φτερά του έρωτα» του Βιμ Βέντερς.

Τα καλύτερα σημεία της ταινίας του Ανσάρι που έγινε γνωστός το 2009 χάρη στην τηλεοπτική κωμική σειρά «Parks and Recreation», είναι εκείνα στα οποία βλέπουμε τον κεντρικό ήρωα να προσπαθεί να συνεννοηθεί με έναν πάμπλουτο επιχειρηματία ο οποίος ζει στον δικό του κόσμο και τον οποίο υποδύεται με το χαλαρό στιλ του ο πάντα μαγνητικός Σεθ Ρόγκαν. Αρκούν όμως μερικές σκηνές για να σπαταλήσετε δύο ώρες; Πολύ φοβάμαι πως όχι.

Βαθμολογία: 2

ΑΘΗΝΑ: ΓΑΛΑΞΙΑΣ – WEST CITY – ΑΕΛΛΩ – ΝΑΝΑ – ΑΙΓΛΗ – ΖΕΑ – VILLAGE MALL κ.α. ΘΕΣ/ΚΗ: CINEΜΑ ΟΝΕ – ODEON ΠΛATEIA κ.α.

«Καλές γιορτές» (Happy holidays)

Διεθνής συμπαραγωγής με βάση την Παλαιστίνη, 2024

Σκηνοθεσία: Σκαντάρ Κοπτί

Ηθοποιοί: Μανάρ Σεχάμπ, Γουαφά Αούν κ.α.

Η ταινία που απέσπασε τον Χρυσό Αλέξανδρο καλύτερης διεθνούς ταινίας στο περσινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσαλονίκης, προσωπικά μου έδωσε την αίσθηση ότι παρακολουθώ παλαιστινιακή σαπουνόπερα πολυτελείας. Υπερφορτωμένη σεναριακά, στοχεύει να μιλήσει για ένα σωρό σοβαρά ζητήματα (άμβλωση, οικονομικά προβλήματα, δίκες, σχέση Παλαιστινίων – Ισραηλινών, οικογενειακοί δεσμοί, τα πάντα) στο γνωστό μοτίβο των ιστοριών με πρόσωπα που συνδέονται μεταξύ τους – και τα πρόσωπα εδώ είναι πάρα πολλά.

Πρόσωπα μπορεί η ταινία να έχει, αυτό που δεν έχει όμως είναι άξονα, κέντρο βάρους. Εκτός αν η γενικότερη σύγχυση των καιρών μας μπορεί να θεωρηθεί κέντρο βάρους. Οι ιστορίες δεν έχουν ισάξιο ενδιαφέρον και το κεφάλι σου σε πιάνει από περιττές πληροφορίες που βρίσκονται στην ταινία για να γεμίσει η ώρα. Αυτή η ταινία που υπογράφει ο διακεκριμένος Παλαιστίνιος σκηνοθέτης Σκαντάρ Κοπτί (Ajami) μου θύμισε κάπως την «Χώρα προέλευσης» του Σύλλα Τζουμέρκα με το «παλαιστινιακό ζήτημα» στο φόντο αλλά χωρίς την ανάλογη σκηνοθετική δύναμη ώστε να με κρατήσει σταθερό στην θέση μου. Δεν είναι εντελώς αδιάφορη αλλά δεν θα χάσετε κάτι αν σας ξεφύγει…

Βαθμολογία: 2

ΑΘΗΝΑ: ΑΣΤΥ

Σε επανέκδοση, αποκλειστικά στο ΣΤΟΥΝΤΙΟ προβάλλεται το μνημειώδες μελόδραμα του Μαρσέλ Καρνέ «Τα παιδιά του Παραδείσου» (Les Enfants du Paradis, Γαλλία, 1945) που με φόντο την θεατρική σκηνή του Παρισιού του 19ου αιώνα, αναφέρεται στην πολύπλοκη ερωτική ιστορία ανάμεσα σε τέσσερις άνδρες που είναι όλοι ερωτευμένοι με την ίδια γυναίκα. Ένας «τρελός» και ασταμάτητος χορός των ανθρώπινων παθών στο αποκορύφωμα του ποιητικού ρεαλισμού της Γαλλίας και από πλευράς κατασκευής ένα πραγματικό κινηματογραφικό θαύμα λαμβανομένου υπόψη ότι η ταινία γυρίστηκε ενώ η χώρα βρισκόταν υπό την κατοχή των ναζιστών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (πρωταγωνιστούν: Αρλετί, Ζαν Λουί Μπαρό, Πιέρ Μπρασέρ κ.α.).

Βαθμολογία: 4 ½

Προβάλλονται τέλος η ταινία τρόμου «Νεκρό τηλέφωνο 2» (Black phone 2, ΗΠΑ, 2025), του Σκοτ Ντέρικσον, «συνέχεια» του «Νεκρού Τηλεφώνου» (2021) επίσης του Ντίκερσον και το κινούμενο σχέδιο «Χάιντι: Η Διάσωση του Μικρού Λύγκα» (Heidi – Die Legende vom Luchs, Γερμανία/ Ισπανία/ Βέλγιο, 2025) των Τομπίας Σβαρτς – Αϊθέα Ρόκα Μπερίδι, μια ακόμη περιπέτεια της πασίγνωστης ηρωίδας των Ελβετικών Αλπεων που εδώ και σώζει έναν τραυματισμένο μικρό λύγκα (μεταγλωτισμένη στα ελληνικά με τις φωνές των Φιλίππας Μαβιτζή, Μυρτώς Ναούμ, Κώστα Αποστολίδη κ.α.)