Το τελευταίο διήμερο, οι δύο διαδοχικές εμφανίσεις του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, σε παρουσιάσεις βιβλίων, μετέτρεψαν την πολιτική ατζέντα σε μια επίπονη ιδεολογική άσκηση ισορροπίας. Από τη μία πλευρά, η χθεσινή παρουσίαση του τόμου για την Τεχνητή Νοημοσύνη του Ευριπίδη Στυλιανίδη (εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη), εκφραστή της παραδοσιακής δεξιάς, επισκιάστηκε από την ψυχρή συνάντηση με τον Κώστα Καραμανλή και την ηχηρή απουσία του Αντώνη Σαμαρά. Από την άλλη, η σημερινή παρουσίαση του βιβλίου του Αλέξη Πατέλη, με τον φιλελεύθερο και τεχνοκρατικό χαρακτήρα του, συνδέεται ευθέως με το μεταρρυθμιστικό σκέλος που διαρκώς προτάσσει η κυβερνητική πολιτική.

Η επιλογή των προσωπικοτήτων που τίμησε ο πρωθυπουργός είναι ενδεικτική του δίπολου που καλείται να διαχειριστεί: τη διατήρηση της ενότητας της «κοχλάζουσας» βάσης, η οποία αναμένει τις δηλώσεις του κ. Καραμανλή, την επόμενη εβδομάδα, καθώς προεξοφλείται ευθεία απάντηση στις αιχμές περί «μακάριας ακινησίας» της περιόδου 2004-2009. Ταυτόχρονα, το Μαξίμου έχει ως πρόταγμα την προώθηση της οικονομικής και μεταρρυθμιστικής ατζέντας που εκπροσωπεί ο κ. Πατέλης, ένα πρόσωπο που, πέραν του κομβικού του ρόλου στην ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, είχε διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία του νόμου για την ισότητα στον γάμο, γεγονός που τον καθιστά «κόκκινο πανί» για το πιο συντηρητικό κομμάτι της κυβερνητικής παράταξης.

Από το «ψύχος» της Ρηγίλλης στον «πυρετό» των αγορών – Τι συζητήθηκε

Την επομένη του «ψύχους» της Ρηγίλλης, λόγω της διεκπεραιωτικής χειραψίας του πρωθυπουργού με τον Κώστα Καραμανλή και της απουσίας του Αντώνη Σαμαρά, οι προβολείς έπεσαν στον «πυρετό» των αγορών.

Πιο συγκεκριμένα, το ενδιαφέρον της πολιτικής και οικονομικής σκηνής στράφηκε σήμερα στο Αμφιθέατρο «Ίδρυμα Ωνάση» της Εθνικής Πινακοθήκης, όπου παρουσιάστηκε το βιβλίο του Αλέξη Πατέλη, άλλοτε προϊσταμένου του Οικονομικού Γραφείου του Πρωθυπουργού (2019-2024).

Το βιβλίο, με τίτλο «Η Μεγάλη Επιστροφή: Ο δρόμος για την αξιοπιστία της Ελλάδας» (εκδόσεις Παπαδόπουλος), αφηγείται, εκ των έσω, την περιπετειώδη διαδρομή της χώρας, από τα capital controls και τη διεθνή αμφισβήτηση, μέχρι την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας. Κεντρική φιλοσοφία του βιβλίου και της σημερινής παρουσίασης ήταν ότι «στον τόπο μας έχουμε την τάση να γράφουμε βιβλία για τις καταστροφές», αλλά «η Ελλάδα πρόσφατα ξεπέρασε μία από τις μεγαλύτερες δοκιμασίες» και κοιτάζει ξανά μπροστά.

Ο συντονιστής της εκδήλωσης, συγγραφέας και δημοσιογράφος Μάκης Προβατάς, χαρακτήρισε το έργο «βιβλίο αναφοράς» για το πώς γράφονται τα βιβλία οικονομικής ιστορίας. Τόνισε ότι η παγκόσμια ιστορία δείχνει πως οι λαοί επιτυγχάνουν δημιουργώντας, αλλά είναι σημαντικό και αυτό που αποφεύγουν στη διαδρομή τους, καταλήγοντας στο ότι «η μόνη μας ελπίδα, παρά την γκρίνια, είναι η πολιτική».

Η συγγραφέας Ρέα Βιτάλη χαρακτήρισε το βιβλίο «εξαιρετικά χρήσιμο στο να χτίσεις πολιτική συνείδηση» και «ευχάριστο στη μεταδοτικότητα», τονίζοντας ότι βοηθά έμμεσα στην αντιστροφή του οικονομικού αναλφαβητισμού. Ευχήθηκε, τέλος, «κάθε πρωθυπουργός να έχει την ικανότητα και την τόλμη να επιλέγει εξωκοινοβουλευτικούς συνεργάτες σαν τον Αλέξη Πατέλη».

Η Μαριαλένα Αθανασοπούλου, αναπληρωτής επικεφαλής τμήματος ανάλυσης οικονομικών κινδύνων του ESM, τόνισε ότι «η πορεία της Ελλάδας, την τελευταία εξαετία, δεν ήταν εύκολη ούτε αναμενόμενη». Υπογράμμισε ότι λήφθηκαν δύσκολες, αλλά αναγκαίες αποφάσεις, με το πιο βασικό να είναι η αταλάντευτη στοχοπροσήλωση για την αποκατάσταση της αξιοπιστίας και της εμπιστοσύνης της χώρας, τόσο στο εσωτερικό όσο και στους ξένους επενδυτές, κάτι που είναι ορατό στις σελίδες του βιβλίου.

«Καμία επιστροφή δεν μπορεί να στεριώσει χωρίς μεταρρυθμίσεις»

Ο Γιάννης Στουρνάρας, Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, χαρακτήρισε το έργο του Αλέξη Πατέλη «άριστο εγχειρίδιο οικονομικής πολιτικής», τονίζοντας ότι στην πραγματικότητα είναι εφαρμοσμένα οικονομικά κάτω από συνθήκες αβεβαιότητας. Μίλησε για την επιστροφή της Ελλάδας στην κανονικότητα, μια κανονικότητα όπου η πολιτική έχει στοχευμένη κατεύθυνση και προσανατολισμό, υπογραμμίζοντας πως η ουσία της οικονομικής πολιτικής είναι η εμπιστοσύνη που σφυρηλατείται.

Σχετικά με τον ρόλο της ηγεσίας, ο κ. Στουρνάρας σημείωσε ότι αυτή στην οικονομική πολιτική δε σημαίνει θόρυβο, αλλά κατεύθυνση και σαφήνεια. Αναφέρθηκε στο δυσμενές περιβάλλον, τονίζοντας ότι η χώρα μόλις είχε εξέλθει από τα προγράμματα στήριξης, η αβεβαιότητα με τις πολλαπλές κρίσεις ήταν πρωτοφανής και η Ελλάδα έφερε ένα στίγμα λόγω ασυνεπειών του παρελθόντος. «Κάθε απόφαση πολιτικής λαμβανόταν σε περιβάλλον έντονης αστάθειας. Σε αυτές τις συνθήκες, η χάραξη πολιτικής απαιτούσε μεθοδικότητα και συνέπεια», είπε, προσθέτοντας ότι η αποτελεσματική ηγεσία οφείλει να αντιμετωπίζει τις αγορές ως θεσμούς που μπορούν να προάγουν την ανάπτυξη και την ευημερία.

Υπογραμμίζοντας τη σημασία της αξιοπιστίας, ο Διοικητής υπενθύμισε πως η Ελλάδα της δεκαετίας του 2010 βρέθηκε στο κατώφλι της εξόδου από το ευρώ. «Η αξιοπιστία δε χαρίζεται, κατακτάται βήμα-βήμα», τόνισε, εξηγώντας ότι η πορεία προς την επενδυτική βαθμίδα συμβολίζει τη σταδιακή αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, αφού «οι αγορές δεν πείθονται από λόγια, αλλά από έργα».

Κλείνοντας, ο κ. Στουρνάρας υπογράμμισε ότι «καμία επιστροφή δεν μπορεί να στεριώσει χωρίς μεταρρυθμίσεις». Όσο περισσότερο η κοινή γνώμη αντιλαμβάνεται την αξία τους, τόσο πιο πιθανό είναι αυτές να έχουν βάθος και συνέχεια. Το γεγονός ότι πολλές εξ αυτών ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια κρίσεων, δείχνει ότι η Ελλάδα έμαθε να κάνει την ανάγκη αρετή, βλέποντας ευκαιρίες μέσα στις κρίσεις. Κατέληξε λέγοντας ότι, ενώ για χρόνια η Ελλάδα εμφανιζόταν ως παράδειγμα προς αποφυγή, πλέον προτείνει και συμβάλλει σε κοινές λύσεις. Τα διδάγματα του βιβλίου είναι ότι η «Μεγάλη Επιστροφή» αποτελεί ένα κάλεσμα να πιστέψουμε ξανά στις δυνατότητές μας, ένα αισιόδοξο, αλλά θεμελιωμένα αισιόδοξο βιβλίο, που αποδεικνύει ότι οι μεταρρυθμίσεις συνοδεύτηκαν από απτά κοινωνικά και οικονομικά αποτελέσματα. Σημείωσε, τέλος, ότι ο Πατέλης περιγράφει 13 σαφείς κατευθύνσεις για τις προκλήσεις του αύριο.

«Η κοινωνία δυσκολεύεται να δεχθεί την αισιοδοξία ως τρόπο προσέγγισης των πραγμάτων»

Μιλώντας από τη θέση του ανθρώπου που έβλεπε τα πράγματα εκ των έσω, ο Αλέξης Πατέλης περιέγραψε την εμπλοκή του, η οποία άρχισε με «ένα email, το 2017», εξιστορώντας τις δυσκολίες και τους περιορισμούς στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων, σε μια οικονομία χωρίς ακόμα επενδυτική βαθμίδα. Τόνισε ότι η κυβέρνηση είχε ένα σχέδιο, κάτι πρωτόγνωρο για τη χώρα, το οποίο ωστόσο έπρεπε διαρκώς να προσαρμόζεται: «ξαφνικά έρχεται ένας ιός από την Κίνα, αλλάζοντας τα πάντα. Με το που τελειώνουν τα πανδημικά κύματα, είχαμε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία».

Ο συγγραφέας τόνισε ότι η αφήγησή του εστιάζει στην επικοινωνία αυτής της πολιτικής σε ξένους επενδυτές, εξηγώντας πώς φτάσαμε από τη χώρα-παρία στο να αναγνωριζόμαστε διεθνώς για την οικονομική μας ανάκαμψη και σταθερότητα, με αποκορύφωμα το Country of the Year από το περιοδικό Economist, το 2023. Ο ίδιος τόνισε ότι η προσπάθεια πέτυχε, παρά τις πολλαπλές κρίσεις, όπως αποδεικνύεται από την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας. Κλείνοντας την παρέμβασή του, ο κ. Πατέλης προέβλεψε ότι «το βιβλίο θα κατηγορηθεί», καθώς, όπως εξήγησε, η ελληνική κοινωνία δυσκολεύεται να δεχθεί την αισιοδοξία ως τρόπο προσέγγισης των πραγμάτων.