Τον περασμένο Ιανουάριο ο Χαγιάο Μιγιαζάκι, ο αναντίρρητα σπουδαιότερος εν ζωή animator, συμπλήρωσε 84 χρόνια ζωής. Αν τον ρωτούσε κανείς τι έμαθε από τον πολυκύμαντο και το δίχως άλλο δημιουργικό βίο του, πιθανότατα η απάντησή του θα ταυτιζόταν με μια παλιότερη αποστροφή, με την οποία είχε περιγράψει τον πυρήνα της κοσμοθεωρίας του: «Θέλω να στέλνω ένα μήνυμα χαράς και ελπίδας σε όλους αυτούς που περιπλανώνται χωρίς σκοπό στην ζωή».

Ο δημιουργός και ψυχή του Studio Ghibli Χαγιάο Μιγιαζάκι

Θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς ότι ο Ιάπωνας δημιουργός πέτυχε μέχρι κεραίας τον σκοπό του, αφήνοντας σπουδαία παρακαταθήκη στους επιγόνους του αλλά και στον κόσμο. Ωστόσο είναι τις τελευταίες ημέρες – συγκεκριμένα από την προηγούμενη Τρίτη- που η φράση του λαμβάνει σχεδόν κατά κυριολεξία σάρκα και οστά.

Ολα είναι Μιγιαζάκι

Ο Μιγιαζάκι ακούσια, δίχως να το γνωρίζει και σίγουρα χωρίς να το επιδιώκει έδωσε μερικά δράμια χαράς σε όλους εκείνους που περιφέρονται στον κυβερνοχώρο και έχουν το πρώτο, αναγνωριστικό φλερτ τους με τον κολοφώνα της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Ναι, την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Ο Εμμανουήλ Καραλής «δυϊλισμένος» από την τεχνοτροπία Ghibli

Η Open AI, δηλαδή η εταιρία που έδωσε στην ανθρωπότητα το Chat GPT ανακοίνωσε την προηγούμενη εβδομάδα, το νέο της, ακόμα πιο εξελιγμένο και ρεαλιστικό μοντέλο επεξεργασίας εικόνας που είναι διαθέσιμο στην έκδοση 4.0 του προγράμματος. Μάλιστα, για να επιδείξει τις αρετές του νέου μοντέλου έδωσε τη δυνατότητα σε κάθε χρήστη να δημιουργήσει εξ αρχής εικόνες ή να επεξεργαστεί δικές του φωτογραφίες μέσα από το πρίσμα του ιαπωνικού Studio Ghibli.

Η Τσιχίρο ή αλλιώς η ηρωίδα του φιλμ «Spirited Away». Studio Ghibli

Εκείνου δηλαδή που ίδρυσαν ο Χαγιάο Μιγιαζάκι και ο Ισάο Τακαχάτα τον Ιούνιο του 1985 και που στα 40 χρόνια δράσης του έχει παραδώσει εμβληματικά φιλμ animation στο κοινό, με γνωστότερη την περιπέτεια «Spirited Away» (διαθέσιμη στο Netflix) και πρωταγωνίστρια την επινοητική και ακαταπόνητη Τσιχίρο.

Η αρχή της μανίας

Το «καλό παράδειγμα» προς τους 122 εκατομμύρια καθημερινούς χρήστες που αναθέτουν στο Chat GPT παραπάνω από 1 δισεκατομμύρια εργασίες ημερησίως φρόντισε να δώσει ο ίδιος ο Άλτμαν περνώντας την εικόνα του προφίλ του στο Χ με το πενάκι του ιδιοσυγκρασιακού Ιάπωνα animator. Τα νέα διαδόθηκαν με ταχύτητα που θα ζήλευε και ο Μαύρος Θάνατος του 14ου αιώνα. Κανείς δε φαίνεται να έμεινε ασυγκίνητος από το δέλεαρ να δει πώς θα έμοιαζε ο εαυτός του, αν είχε γεννηθεί από τα σπλάχνα του Studio Ghibli.

Η διαδικασία είναι άλλωστε παραπάνω από απλή, σχεδόν παιδαριώδης. Το μόνο που χρειάζεται είναι να ανεβάσει κανείς μια φωτογραφία του στην πλατφόρμα του Chat GPT και να ζητήσει – ευγενικά, ει δυνατόν- από το μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης να τη μετατρέψει στο στιλ του ιαπωνικού στούντιο.

Μοναδικός περιορισμός για όσους δε διαθέτουν επί πληρωμή λογαριασμό είναι το πλαφόν των δύο φωτογραφιών ημερησίως. Ακούγεται λογικό, αφού για τη δημιουργία μιας εικόνας απαιτείται ενέργεια που ισούται με 3,25 βατώρες, δηλαδή αυτή που δαπανά ένας κοινός λαμπτήρας σε 20 λεπτά λειτουργίας. Ναι, δεν ακούγεται σπουδαίο. Όμως υπολογίζεται ότι αν 100 εκατομμύρια άνθρωποι έφτιαχναν από 3 Ghibli φωτογραφίες έκαστος, τότε θα χρειαζόταν η ενέργεια που θα κατανάλωνε ο ίδιος λαμπτήρας σε 11.142 χρόνια λειτουργίας.

ΑΙ; Ευχαριστώ, δε θα πάρω

Δεν είναι όμως μόνο το θέμα της κατανάλωσης ενέργειας που δίχασε μεν το ποίμνιο των κοινωνικών δικτύων, αλλά δεν αποθάρρυνε απ’ ό,τι φαίνεται στρατιές χρηστών να δημιουργήσουν κάθε λογής εικόνες διυλισμένες μέσα από το φίλτρο του Studio Ghibli – είδαμε από φωτογραφίες της τρομοκρατικής επίθεσης της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στη Νέα Υόρκη μέχρι, για να έρθουμε στα καθ’ ημάς, αναβίωση αλήστου μνήμης στιγμιοτύπων, όπως το χαστούκι της εθνικής ραπίστριας Αναστασίας Αθήνη στην Δήμητρα Παπανδρέου τον Οκτώβριο του 1997.

Στιγμιότυπο από το φιλμ «How do you live?» του 2023. Studio Ghibli

Ναι, η τρολιά είναι σαν την τεχνητή νοημοσύνη. Δεν έχει όριο. Όμως εκείνο που φαίνεται να ανακύπτει ως ζήτημα και να διχάζει την Εκκλησία του Δήμου των κοινωνικών δικτύων αφορά στον ευτελισμό της σκληρής πνευματικής εργασίας μιας ομάδας δημιουργών που έχουν αποδείξει πως δε συμβιβάζονται με τίποτα λιγότερο από το άρτιο τεχνικά και αισθητικά.

Πώς γίνεται ξαφνικά οι μηχανές να υποκαθιστούν καλλιτέχνες που πραγματικά πασχίζουν για να δημιουργήσουν ένα animation; Μάλιστα επί τη ευκαιρία ήρθε στο φως της δημοσιότητας ένα βίντεο τεσσάρων μόνο δευτερολέπτων από την ταινία «The Wind Rises» του Studio Ghibli, για τη δημιουργία του οποίου χρειάστηκε λεπτομερής εργασία 15 μηνών.


Θέση πήρε – εμμέσως – και ο ίδιος ο δις βραβευμένος με Οσκαρ Μιγιαζάκι μέσω μιας παλιότερης δήλωσής του σχετικά με την Τεχνητή Νοημοσύνη. Στο βίντεο που έγινε viral βλέπει κανείς την αντίδραση του Ιάπωνα δημιουργού στην παρουσίαση ενός κλιπ animation το οποίο είχε φτιαχτεί με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. «Αν θέλετε να κάνετε τρομακτικά πράγματα, μπορείτε να συνεχίσετε να κάνετε αυτό. Προσωπικά το βρίσκω απολύτως αηδιαστικό», ακούγεται να λέει, επισημαίνοντας με τον πλέον ανάγλυφο τρόπο τη διαφωνία του με την παρείσφρηση της AI στο δικό του δημιουργικό και καλλιτεχνικό χωράφι.

Στο trend ενέδωσε ακόμα και ο σκληρός Μάικ Τάισον

Αρκεί, θα αναρωτηθεί κανείς, η διαφωνία του πατέρα της συγκεκριμένης τεχνοτροπίας amination και δημιουργού 22 συνολικά φιλμ για να σταματήσει ή να περιοριστεί η επιδημία; Η απάντηση είναι πιθανότατα όχι. Ειδικά όταν για τους περισσότερους από μας η τεχνητή νοημοσύνη είναι τόσο άγνωστη και αχαρτογράφητη και άρα απόκοσμα γοητευτική.

Ακόμα κι όταν μας παραδίδει ιδεώδεις εικόνες για να τροφοδοτούμε τους λογαριασμούς μας στα κοινωνικά δίκτυα, ο οποίες στο τέλος της ημέρας μπορεί να μην είναι τίποτα παραπάνω από απλώς μπάσταρδες τερατογενέσεις.