Για πολλούς μήνες ήταν μια έννοια που ταυτίστηκε με τη γερμανική πολιτική έναντι της Ουκρανίας. Ταυτόχρονα έγινε συνώνυμο του γερμανικού δισταγμού αλλά και καθυστερήσεων: η κυκλική ανταλλαγή εξοπλιστικών συστημάτων (Ringtausch). Η ιδέα είναι η εξής: η Γερμανία προμηθεύει με άρματα μάχης και άλλο βαρύ οπλισμό όχι απευθείας την Ουκρανία, αλλά χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ. Στη συνέχεια οι χώρες αυτές παραδίδουν από τα δικά τους αποθέματα οπλικά συστήματα στην Ουκρανία. Το όφελος: Η Γερμανία αποφεύγει την απευθείας αποστολή βαρέων όπλων στην Ουκρανία αλλά ταυτόχρονα επιδεικνύει αλληλεγγύη στη χώρα που δέχεται επίθεση συμβάλλοντας παράλληλα στον εκσυγχρονισμό των ενόπλων δυνάμεων συμμαχικών χωρών του ΝΑΤΟ.

Η διαδικασία έχει περάσει από διάφορες φάσεις εδώ και σχεδόν μισό χρόνο. Στην αρχή ήταν εντελώς δυσλειτουργική, έπειτα άρχισε να λειτουργεί ενίοτε μετ´ εμποδίων. Η Πολωνία απέρριψε εντελώς το ενδεχόμενο μιας τέτοιας ανταλλαγής, στην περίπτωση της Ελλάδας χρειάστηκαν μήνες μέχρι να συγκεκριμενοποιηθούν οι λεπτομέρειες. Στο μεταξύ σε άλλες χώρες της ανατολικής Ευρώπης η ανταλλαγή εξοπλιστικών συστημάτων θεωρείται επιτυχής. Ώρα για έναν ενδιάμεσο απολογισμό. Η DW συνομίλησε με κυβερνητικούς εκπροσώπους και ειδικούς από τις εμπλεκόμενες χώρες.

Πολωνία: Μη ελκυστικές προσφορές

 

Η Βαρσοβία δεν «ενθουσιάστηκε» από τις προτάσεις του Βερολίνου

Η Πολωνία είναι από τις πιο ενεργές χώρες στη στήριξη του ουκρανικού στρατού, προσφέροντας πάνω από 250 άρματα σοβιετικής κατασκευής στη γείτονα χώρα. Αυτό δημιούργησε όμως ένα σημαντικό κενό στις πολωνικές ένοπλες δυνάμεις. Μια λύση θα μπορούσε να είναι η ανταλλαγή εξοπλισμών με τη Γερμανία. Μόνο που κάτι τέτοιο δεν έχει ευδοκιμήσει. Το πολωνικό υπ. Άμυνας απαντώντας σε ερώτηση της DW ανέφερε ότι προς το παρόν δεν βρίσκονται σε εξέλιξη σχετικές συζητήσεις με τη Γερμανία. Αρχικά η Γερμανία έκανε στην Πολωνία μια προσφορά 20 τεθωρακισμένων Leopard 2A4,  τα οποία όμως θα παρέδιδε μετά από ένα χρόνο. Επίσης ήταν πρόθυμη να παραδώσει 100 παλαιά Leopard 1A5 ή μεταχειρισμένα Marder. «Η πολωνική κυβέρνηση δεν ήταν ικανοποιημένη με αυτή την προσφορά» ανέφερε στην DW η Γιουστίνα Γκοτκόφσκα από το Κέντρο Ανατολικών Σπουδών της Βαρσοβίας. «Πρώτον η Πολωνία ήθελε να αποκτήσει ένα ολόκληρο τάγμα με τουλάχιστον 44 άρματα μάχης και δεύτερον ήθελε να αποκτήσει άρματα νεότερης γενιάς. Ο πολωνικός στρατός βρίσκεται σε επιταχυνόμενη φάση εκσυγχρονισμού και δεν βλέπει κανένα νόημα για επενδύσεις σε παλαιότερου τύπου εξοπλισμούς».

Την ίδια ώρα η Βαρσοβία αγοράζει εκατοντάδες αμερικανικά άρματα μάχης τελευταίας τεχνολογίας τύπου Abrams. Επίσης μόλις τον Ιούλιο το πολωνικό υπ. Άμυνας υπέγραψε συμφωνία αγοράς 180 σύγχρονων αρμάτων μάχης Κ2 από τη Νότια Κορέα. «Η πολιτική του Βερολίνου για στρατιωτική στήριξη της Ουκρανίας κρίνεται στη Βαρσοβία κάθε άλλο παρά επαρκής σε σχέση με τις πραγματικές στρατιωτικές δυνατότητες της Γερμανίας» σημειώνει επίσης η Πολωνή ειδικός.

Τσεχία, Σλοβενία, Σλοβακία: Οι ικανοποιημένοι εταίροι

Θετικά αποτιμούν στην Πράγα γενικά την κυκλική ανταλλαγή εξοπλιστικών συστημάτων

Οι τρεις αυτές χώρες -κυρίως η Τσεχία και η Σλοβακία- συγκαταλέγονται επίσης στις ευρωπαϊκές χώρες που στηρίζουν πιο ενεργά την Ουκρανία. Η Σλοβακία παρέδωσε ήδη την άνοιξη στο Κίεβο ένα σύστημα αεράμυνας και παρέλαβε ως αντάλλαγμα ένα σύστημα Patriot από τη Γερμανία και την Ολλανδία. Το καλοκαίρι παρέδωσε επίσης 30 άρματα μάχης στη γειτονική Ουκρανία. Η Τσεχία από την πλευρά της παρέδωσε 40 τεθωρακισμένα. Αντίστοιχα αμφότερες έλαβαν 15 και 14 τεθωρακισμένα Marder από τη Γερμανία. Η Σλοβενία από την πλευρά της έστειλε 28 τεθωρακισμένα στην Ουκρανία και παρέλαβε 43 γερμανικά οχήματα μεταφοράς προσωπικού.

«Στην Τσεχία η κυκλική ανταλλαγή εξοπλιστικών συστημάτων αποτιμάται θετικά και θεωρείται συμφέρουσα» παρατηρεί ο Τσέχος πολιτικός επιστήμονας Γίρι Πέχε. Το ίδιο και στη Σλοβακία, όπως αναφέρει στην DW o Γκριγκόρι Μεσέζνικοφ από το Ινστιτούτο Δημόσιων Υποθέσεων στη Μπρατισλάβα, ο οποίος ωστόσο σημειώνει: «Η Γερμανία πρέπει να καταλάβει ότι η Ρωσία απειλεί την ελευθερία όλων μας. Θα ήταν καλό το Βερολίνο να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην Ευρώπη ως προς τη στήριξη της Ουκρανίας».

Γερμανικά Marder ήδη στην Ελλάδα

Όλαφ Σολτς και Κυριάκος Μητσοτάκης στην Αθήνα

Στην περίπτωση της Ελλάδας η κυκλική ανταλλαγή εξοπλισμών κράτησε μήνες αλλά πλέον βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη: 40 γερμανικά Marder παραλαμβάνει ο ελληνικός στρατός, μερικά έχουν ήδη παραδοθεί. Η Ελλάδα στέλνει αντίστοιχα 40 άρματα μάχης σοβιετικής κατασκευής στην Ουκρανία. Τα γερμανικά Marder θα αξιοποιηθούν στην περιοχή του Έβρου. «Τα Marder θα κατευθυνθούν στον Εβρο γιατί εκεί κρίνουν οι Ενοπλες Δυνάμεις ότι θα είναι πιο χρήσιμα» ανέφερε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά την πρόσφατη συνέντευξη Τύπου με τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς στην Αθήνα. Κι όλα αυτά την ώρα που ο Έβρος απασχολεί συχνά τον διεθνή Τύπο από τη μια πλευρά εξαιτίας των φερόμενων παράνομων επαναπροωθήσεων μεταναστών και από την άλλη εξαιτίας των τουρκικών απειλών κατά της ελληνικής εδαφικής ακεραιότητας.

Όπως ανέφερε σε συνέντευξή του στην DW o Aντώνης Καμάρας, επιστημονικός συνεργάτης με ειδίκευση σε αμυντικά θέματα στο ΕΛΙΑΜΕΠ και συντονιστής του Greek Diaspora Project της Οξφόρδης, η σημασία της παράδοσης γερμανικών Marder στην Ελλάδα δεν έγκειται τόσο «στην ενίσχυση της ελληνικής Άμυνας». Η μεγαλύτερη «πολιτική αξία» της ανταλλαγής αυτής είναι ότι «η ελληνική κυβέρνηση επενδύει στην έννοια της αλληλεγγύης». Για τον Έλληνα ειδικό μεγαλύτερη βαρύτητα έχει εν προκειμένω η χρήση του λιμανιού της Αλεξανδρούπουλης ως ενδιάμεσου σταθμού μεταφοράς εξοπλισμών, προμηθειών ή πυρομαχικών προς την Ουκρανία κάτι που, όπως επισημαίνει, θα μπορούσε μάλιστα μελλοντικά να επιβαρύνει τις ελληνορωσικές σχέσεις. Ο Αντώνης Καμάρας θεωρεί επίσης κατανοητούς τους λόγους για τους οποίους η Γερμανία δεν επιδιώκει την απευθείας αποστολή εξοπλιστικών συστημάτων στην Ουκρανία. «Παραμένει σίγουρα ταμπού για τη γερμανική κυβέρνηση η εικόνα της επιστροφής γερμανικών τεθωρακισμένων στα ίδια πεδία μαχών με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτή είναι η γερμανική ιστορία. Ως εξωτερικός παρατηρητής και ως Έλληνας που γνωρίζει τις εικόνες της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα, μπορώ να καταλάβω αυτό το ταμπού» αναφέρει ο Αντώνης Καμάρας.

Γερμανία: Το τέλος των μεταπολεμικών ταμπού;

Από την σύνοδο της Ολομέλειας της Μπούντσεταγκ για τον πόλεμο στην Ουκρανία, Φεβρουάριος 2022

Ο Χανς Πέτερ Μπάρτελς, πολιτικός των Σοσιαλδημοκρατών και επικεφαλής της Γερμανικής Εταιρείας Πολιτικής Ασφάλειας (GSP), του παλαιότερου γερμανικού ιδρύματος μελετών που άπτονται της πολιτικής ασφάλειας, βλέπει την κυκλική ανταλλαγή εξοπλιστικών συστημάτων ως μια «προσωρινή φάση της γερμανικής πολιτικής», η οποία όμως σταδιακά αλλάζει. Αυτό αποδεικνύουν άλλωστε οι γερμανικές αποστολές βαρέος πυροβολικού ή εκτοξευτών πυραύλων ήδη στην Ουκρανία. «Ο σκεπτικισμός του χθες γίνεται το σημερινό ´ίσως´ και θα γίνει το αυριανό ´είμαστε περήφανοι´.Καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται, αλλάζει και η γερμανική γραμμή» αναφέρει χαρακτηριστικά.  Ο Χανς Πέτερ Μπάρτελς δεν θεωρεί ότι η γερμανική ιδέα του «Ringtausch» βοήθησε πραγματικά την Ουκρανία. Άλλωστε επί του πεδίου έχει φανεί ότι τα δυτικά όπλα είναι πιο αποτελεσματικά από τα παλιά σοβιετικά. Ούτε το επιχείρημα ότι οι Ουκρανοί στρατιώτες δεν είναι εξοικειωμένοι με τα δυτικά όπλα είναι πλέον ισχυρό, διότι στο μεταξύ εκπαιδεύονται στη χρήση δυτικών εξοπλισμών.

Τέλος, ο Σλοβάκος πολιτικός επιστήμονας Μίλαν Νιτς από τη Γερμανική Εταιρεία Εξωτερικής Πολιτικής (DGAP) βλέπει την ιδέα της κυκλικής ανταλλαγής εξοπλισμών μόνο ως «πρόδρομο» μιας πιθανής νέας γερμανικής πολιτικής –όχι μόνο έναντι της Ουκρανίας.  «Εκτιμώ ότι η Γερμανία θα ολοκληρώσει την αλλαγή εποχής (Ζeitenwende) και θα εξελιχθεί τελικά σε παίκτη, που θα προωθήσει την ενίσχυση της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ και της ΕΕ».

Δήμητρα Κυρανούδη, Κένο Βέρσεκ, Βόιτεκ Συμάνσκι/ Βερολίνο