Στην πολιτική διαπράττονται σφάλματα που διορθώνονται, αλλά και λάθη μοιραία που οδηγούν αναπόφευκτα στην καταστροφή. Ενίοτε οι αρνητικές επιπτώσεις ενός τέτοιου λάθους δεν εξαντλούνται στη μοίρα του ηγέτη, μα καθορίζουν και το μέλλον του λαού του.
Ο τούρκος πρόεδρος δόμησε το ηγετικό του προφίλ στο «οικονομικό θαύμα» της απαλλαγής της Τουρκίας από το ΔΝΤ. Το «θαύμα» αυτό τον κατέστησε επί μακρόν λαοφιλή εντός της Τουρκίας, αλλά δημιούργησε και στον τουρκικό λαό ψευδαισθήσεις για την πραγματική δυναμική της τουρκικής οικονομίας. Ο τούρκος πρόεδρος μάλιστα πίστεψε ότι η σχέση της πολιτικής με την οικονομία είναι «μονής δράσης», θεωρώντας τη γεωστρατηγική θέση της χώρας του ως πανάκεια και για την οικονομία. Ομως, κάθε θαύμα τρεις ημέρες…
Η εξωτερική πολιτική του τούρκου προέδρου για την υλοποίησή της απαιτεί υπέρογκες δαπάνες, οι οποίες αφαιμάσσουν την οικονομία. Οι πολεμικές επιχειρήσεις στη Συρία, η αγορά των ρωσικών πυραύλων, η εκτέλεση δαπανηρότατων εξοπλιστικών προγραμμάτων, η απόκτηση στολίσκου σεισμογραφικών ερευνών και πλωτών γεωτρυπάνων και η «επιθετική» διείσδυση σε χώρες με εσωτερικά προβλήματα διά της παροχής στρατιωτικού υλικού ή μέσω επενδύσεων είναι μερικές μόνον από τις ακροβασίες Ερντογάν.
Θεμέλιο λίθο της πολιτικής αυτής αποτελεί η πεποίθηση του τούρκου προέδρου ότι με την πρακτική των εκβιασμών και των αναθεωρητικών διεκδικήσεων εξασφαλίζει τη διαρκή οικονομική υποστήριξη της Δύσης (και όχι μόνον), ώστε οι νέοι πόροι να ανατροφοδοτούν την αδηφάγο αναθεωρητική του εξωτερική πολιτική.
Η Ιστορία διδάσκει ότι η οικονομία δύναται όχι απλώς να ματαιώσει τους σχεδιασμούς ενός ηγέτη, μα και να αναιρέσει όσα εκείνος έχει ήδη κατορθώσει. Η συγκρουσιακή προσωπικότητα του και η επιθετική του πολιτική κατέστησαν την Τουρκία μη ελκυστική στη συνείδηση των παγκόσμιων επενδυτών. Οι οικονομικές σχοινοβασίες της τουρκικής κυβέρνησης παράλληλα με αστάθμητους παράγοντες (όπως η πανδημία του κορωνοϊού) επιδείνωσαν το αρνητικό κλίμα, με αποτέλεσμα η τουρκική λίρα να κατακρημνίζεται και το συναλλαγματικό απόθεμα της Τουρκίας να εξανεμίζεται σε μια απέλπιδα προσπάθεια στήριξης του εθνικού της νομίσματος.
Διαισθανόμενος την επερχόμενη οικονομική θύελλα ο τούρκος πρόεδρος αναζητεί τη σωτηρία στο διεθνές «ναρκοπέδιο» των swap και σε «νεφελώδεις» διμερείς οικονομικές συμφωνίες με το Ηνωμένο Βασίλειο, την Κίνα και το Κατάρ. Ωστόσο, δεν έχει τακτοποιήσει τους «ανοικτούς λογαριασμούς» ούτε με τις ΗΠΑ ούτε με τη Ρωσία ούτε με την Ευρωπαϊκή Ενωση…
Ισως η προσφυγή της Τουρκίας στο ΔΝΤ είναι πλέον αναπόφευκτη. Και ίσως κάποιοι μάθουν με επώδυνο τρόπο ότι η ζωή σε οδηγεί πάντα στα μονοπάτια που προσπάθησες να αποφύγεις…
* Ο κ. Κωνσταντίνος Παΐδας είναι αναπληρωτής καθηγητής του ΕΚΠΑ.
