Η δολοφονία Κασόγκι και ο στρατός των τρολ του πρίγκιπα Σαλμάν

Τα πρωινά ήταν η χειρότερη ώρα για τον Τζαμάλ Κασόγκι. Αφού ξύπναγε, τσέκαρε το τηλέφωνό του για να δει τι στο καλό είχε κυκλοφορήσει στη Σαουδική Αραβία εναντίον του. Διάβαζε μια σειρά από απειλητικές αναρτήσεις κατά της ζωής του, τις οποίες είχε εξαπολύσει μια στρατιά τρολ στο Twitter, καθώς ο ίδιος δεν σταμάταγε να ασκεί κριτική στην ηγεσία του βασιλείου. Πολλές φορές αυτό τον έριχνε ψυχολογικά, κι έτσι οι φίλοι του του τηλεφωνούσαν συχνά για να ελέγξουν σε τι κατάσταση βρίσκεται.

Οι διαδικτυακοί του εχθροί αποτελούσαν μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας φίμωσης των επικριτών του καθεστώτος, από την πλευρά του διαδόχου του θρόνου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν και των στενών του συμβούλων. Ανάμεσα στα εκατοντάδες τρολ-υπαλλήλους του πρίγκιπα, βρισκόταν κάποιος (ή κάποιοι ενδεχομένως) τον οποίο οι δυτικές μυστικές υπηρεσίες υποψιάζονται πως τελούσε χρέη κατασκόπου και παρακολουθούσε λογαριασμούς χρηστών.

Τι κι αν από τις πρώτες μέρες που ανέλαβε τη διακυβέρνηση, ο Σαλμάν συστήθηκε στο εξωτερικό ως ο φιλελεύθερος μεταρρυθμιστής που φιλοδοξεί να αλλάξει πράγματα και αντιλήψεις δεκαετιών. Τι κι αν πολλοί Σαουδάραβες ήλπιζαν ότι το Twitter θα τους προσφέρει ένα βήμα να λένε τη γνώμη τους, να ανταλλάσσουν απόψεις δημόσια, κάνοντας δηλαδή αυτό που δεν είχαν γευτεί ποτέ στο παρελθόν. Μάταια.

Ο Σαλμάν έχει σφίξει ακόμη περισσότερο τη σιδερένια του γροθιά και η χώρα του αποτελεί το τέλειο παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο αυταρχικά καθεστώτα μπορούν να χειραγωγήσουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, να πνίξουν αντιπολιτευόμενες απόψεις και παράλληλα να διαδώσουν τη δική τους εκδοχή της πραγματικότητας.

Ομως με τη στυγερή δολοφονία του Κασόγκι η διεθνής κοινότητα μπόρεσε να δει ξεκάθαρα την εκστρατεία εκφοβισμού του Ριάντ κατά πάντων και να αντιληφθεί πρωτίστως σε ποιον βαθμό μπορεί να φθάσει το βασίλειο για να φιμώσει τις φωνές εκείνων που επιχειρούν να ρίξουν φως στις σκοτεινές του πλευρές.

Η διαχείριση της εικόνας του σαουδαραβικού βασιλείου προς τα έξω βασίζεται σε μια διαδικασία που λαμβάνει χώρα μέσα, και πολλοί την περιγράφουν γλαφυρά ως μια «φάρμα τρολ» και όχι άδικα, καθώς πρόκειται για μια καλά οργανωμένη εκστρατεία εκφοβισμού: εκατοντάδες υπάλληλοι που έχουν προσληφθεί με μηνιαίο μισθό περίπου 3.000 δολαρίων εντοπίζουν τους αντιφρονούντες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και μέσω ψεύτικων λογαριασμών τους επιτίθενται, τους προσβάλλουν,  τους εκφοβίζουν και τους απειλούν.

Για την ακρίβεια, οι υπάλληλοι αυτοί «οργώνουν» το Twitter, ποστάρουν τα μηνύματα που θέλουν να περάσουν, και όταν η «ανταλλαγή» απόψεων ξεφεύγει, δημοσιεύουν ακόμη και πορνογραφικό υλικό για να αποσπάσουν την προσοχή των χρηστών. Σε περίπτωση που μπλοκαριστούν από πολλούς χρήστες, απλώς κλείνουν τον λογαριασμό τους, ανοίγουν καινούργιο και συνεχίζουν τη «δουλειά» τους. Ο Κασόγκι ήταν ένα από τα δεκάδες θύματά τους.

Οι «New York Times» αποκαλύπτουν ότι αρκετό καιρό πριν από τον θάνατό του, ο επιφανής δημοσιογράφος σχεδίαζε να καταπολεμήσει τη σαουδαραβική πρακτική του διαδικτυακού bullying αλλά και να αποκαλύψει τους τρόπους με τους οποίους ο πρίγκιπας Σαλμάν διαχειρίζεται τη χώρα. Τον περασμένο Σεπτέμβριο μάλιστα έστειλε 5.000 δολάρια στον Ομάρ Αμπντουλαζίζ, έναν σαουδάραβα αντιφρονούντα που ζει στον Καναδά, για να στηρίξει μια νέα πρωτοβουλία: το χτίσιμο ενός στρατού εθελοντών με στόχο την αντεπίθεση στα σαουδαραβικά κυβερνητικά τρολ του Twitter.

Η ανταπόκριση ήταν μεγάλη και οι εθελοντές ονόμασαν την ομάδα κρούσης «ηλεκτρονικές μέλισσες». Εντεκα μέρες προτού βρει φρικτό θάνατο στην Κωνσταντινούπολη, ο Κασόγκι είχε γράψει στο Twitter πως σύντομα… «έρχονται οι μέλισσες».

Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, o άνθρωπος που κρύβεται πίσω από την οργάνωση της δολοφονίας του Κασόγκι είναι ο Σαούντ αλ Καχτάνι, κορυφαίος σύμβουλος του πρίγκιπα. Ο Αλ Καχτάνι ήταν επικεφαλής της διαχείρισης των μέσων ενημέρωσης και κανόνιζε συνεντεύξεις για ξένους δημοσιογράφους με τον Σαλμάν. Επίσης, το περασμένο έτος ήταν αυτός που οργάνωσε τη σύλληψη εκατοντάδων ατόμων στην ελίτ της Σαουδικής Αραβίας και την απαγωγή του πρωθυπουργού του Λιβάνου.

Στο Twitter, για πολύ καιρό «τιτίβιζε» χρησιμοποιώντας το hashtag #The_black_list (η μαύρη λίστα), καλώντας τα 1,3 εκατομμύρια ακολούθους του να του προτείνουν πιθανούς εχθρούς του βασιλείου. Οι «New York Times» τον χαρακτηρίζουν ως τον «στρατηγό» του διαδικτυακού εκφοβισμού του Κασόγκι.

Τη μοιραία μέρα της 2ας Οκτωβρίου, όταν η επίλεκτη ομάδα των 15 Σαουδαράβων είχε στα χέρια της τον δημοσιογράφο μέσα στο προξενείο στην Κωνσταντινούπολη, ο Αλ Καχτάνι συνδέθηκε μέσω Skype και μάλιστα συνομίλησε με τον Κασόγκι. Αφού αντάλλαξαν βαριές βρισιές, έδωσε εντολή στους εκτελεστές «να του φέρουν το κεφάλι του σκύλου».

Πριν από λίγες μέρες το Ριάντ ανακοίνωσε την καρατόμησή του, σε μια σαφή προσπάθεια να φανεί ότι ο Σαλμάν δεν είχε καμία γνώση της δολοφονίας. Πηγές πληροφοριών ωστόσο σημειώνουν ότι το ηχητικό από τη συνομιλία του Αλ Καχτάνι με τον Κασόγκι βρίσκεται στα χέρια των τουρκικών αρχών.