–Γιαγιάκα, ο Λένιν ήταν καλός, ε;
–Ναι, εγγονάκι μου, καλός ήτανε…
–Κι ο Στάλιν, γιαγιάκα, ήταν κακός, ε;
–Ναι, εγγονάκι μου, κακός ήτανε…
–Κι ο Χρουστσόφ, γιαγιάκα;
–Κάτσε να πεθάνει, εγγονάκι μου, και θα δούμε…
Απολαυστικό σε σημείο να το «ρουφάς» με ηδονιστική απόλαυση (προσωπικά το διάβασα μέσα σε μία μόλις ημέρα) βρήκα το βιβλίο των εκδόσεων ΚΙΧΛΗ «Η πίπα του Στάλιν και άλλα (αντι)σοβιετικά ανέκδοτα» στο οποίο περιλαμβάνεται το παραπάνω. Πρόκειται για μια συλλογή 162 αντιπροσωπευτικών αντισοβιετικών ανεκδότων τα οποία επιμελήθηκε, ανθολόγησε και απέδωσε ο ιστορικός Γιώργος Τσακνιάς (μεταφραστής λογοτεχνικών βιβλίων από τα αγγλικά και τα ρωσικά). Σταγόνα στον ωκεανό των χιλιάδων που είχαν κυκλοφορήσει βέβαια, όμως και πάλι, ένα ανάγνωσμα-λιχουδιά που όπως και ο επιμελητής λέει «στόχο έχει να δώσει στον αναγνώστη μια μικρή γεύση της Ιστορίας του λεγόμενου «υπαρκτού σοσιαλισμού» από τη σκοπιά των ανθρώπων που έζησαν αυτή την ιστορία στο πετσί τους».
Με προϋπόθεση ότι έχεις υπόψη σου τι σήμαινε κομμουνισμός –και δη στη Ρωσία -, διαβάζοντας τα ανέκδοτα, με μια λέξη, γελάς. Αλλά την ίδια ώρα δεν μπορείς να μη μελαγχολήσεις. Προϊόν της εφιαλτικής καταπίεσης που ασκούσε η σοβιετική εξουσία στους πολίτες της Ρωσίας, τα ανέκδοτα, που πολλές φορές τη γελοιοποιούσαν, είχαν συνέπειες όχι μόνον για αυτούς που τα έλεγαν αλλά και για αυτούς που τα άκουγαν.
Είναι χαρακτηριστικό το πρώτο ανέκδοτο της συλλογής που περιγράφει μια σκηνή μέσα σε δικαστήριο. Στον διάδρομο του δικαστηρίου ένας δικαστής σκάει στα γέλια. Οταν συνάδελφός του τον ρωτά για ποιον λόγο γελά, ο δικαστής λέει ότι μόλις άκουσε ένα πολύ αστείο ανέκδοτο. Και όταν ο άλλος του ζητά να το πει, ο δικαστής απαντά: «Είσαι καλά; Μόλις καταδίκασα αυτόν που το είπε σε δέκα χρόνια εξορία!».
Στην ιδιαιτέρως κατατοπιστική (και πολυσέλιδη) εισαγωγή του κ. Τσακνιά μαθαίνουμε ότι μόνον το 1953, χρονιά θανάτου του Ιωσήφ Στάλιν, έγιναν 43.686 συλλήψεις βάσει του άρθρου 58 (Φεβρουάριος 1927) το οποίο εισήγε νομικά την έννοια του εχθρού της εργατικής τάξης και αφορούσε την αντεπαναστατική και αντισοβιετική δράση και προπαγάνδα. Οι μισοί από τους ανθρώπους που συνελήφθησαν είχαν κατηγορηθεί για ανταλλαγή ανεκδότων ή σατιρικών ποιημάτων!
Το γεγονός πάντως είναι ότι τόσο ο Στάλιν όσο και ο Αδόλφος Χίτλερ εξακολουθούν να είναι εξαιρετικά δημοφιλείς σε εκδόσεις και σε ταινίες. Η κυκλοφορία αυτής της ανθολογίας ανεκδότων έγινε λίγο πριν από την κυκλοφορία στις ελληνικές αίθουσες της ταινίας «Ο θάνατος του Στάλιν» («The death of Stalin»). Πρόκειται για μια ιλαροτραγωδία που ασχολείται με την τελευταία ημέρα του Στάλιν στη ζωή αλλά και τις ημέρες πανικού και παράνοιας που ακολούθησαν μέχρι τη στιγμή που ο Νικίτα Χρουστσόφ πήρε τη θέση του γενικού γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος στη Σοβιετική Ενωση. Θα τη δούμε από την Πέμπτη 25 Ιανουαρίου.
HeliosPlus
