Ενα αίσθημα θλίψης αναδίδεται από το Πεδίον του Αρεως, μαζί με μια επίμονη μυρωδιά ούρων στην ατμόσφαιρα που «χτυπάει» όποιον διασχίζει τις παρακείμενες οδούς και τον συνοδεύει ώρα αφού φύγει. Ολα προμηνύουν ότι μια βόλτα εντός του πάρκου δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Μπροστά στις εισόδους, στα σκαλιά του «Green Park», στο άγαλμα του έφιππου Κωνσταντίνου Α’, άνθρωποι μόνοι είτε σε μικρές παρέες, περπατούν ή μιλούν, σχεδόν παραπατώντας.
Στο εσωτερικό, άλλοι ξαπλωμένοι στα παγκάκια ή σε χαρτόκουτες επάνω στο χώμα, στην πλειονότητά τους τοξικομανείς. Οσοι περπατούν στα δρομάκια κοιτούν καχύποπτα κάθε νέο περιπατητή σαν να αναρωτιούνται: «Τι ζητάς εσύ εδώ αν δεν κρατάς είτε καροτσάκι μωρού είτε σκύλο;». Οι παρέες με τους παππούδες που συζητούν ή παίζουν τάβλι κοντά στο σιντριβάνι είναι πια λιγοστές, όπως και όσοι κόβουν δρόμο μέσα από τα δρομάκια για να πάνε στις δουλειές τους, σε σχέση με όσα θυμούνται όσοι μεγάλωσαν στην περιοχή.
Οι πολλές σκηνές, που ξεφύτρωναν μες στις φυλλωσιές στην πλευρά της λεωφόρου Αλεξάνδρας, απομακρύνθηκαν στις αρχές του μήνα από τη Διεύθυνση Καθαριότητας του Δήμου Αθηναίων έπειτα από αίτημα της Περιφέρειας Αττικής, που είναι αρμόδια για το Πεδίον του Αρεως. Ακόμη απομακρύνθηκαν απορρίμματα άνω των 20 τόνων και πολλές σύριγγες. Ορισμένα αυτοσχέδια παραπήγματα έχουν όμως ήδη επιστρέψει, όπως και λίγες σκηνές.
«Μετά το μεσημέρι μην έρχεσαι μόνη»


«Ασε τι γίνεται εδώ μέσα, κοπέλα μου, προς τα δεξιά μην πας, χτυπάνε τη δόση τους. Μέρα δεν σε πειράζει κανείς, αλλά μετά το μεσημέρι μην έρχεσαι μόνη σου» λένε χαμηλόφωνα δυο παππούδες μιλώντας στο «Βήμα». Οπως επισήμανε ο αντιδήμαρχος Καθαριότητας της Αθήνας κ. Ανδρέας Βαρελάς, «γίνεται μια προσπάθεια, όμως το αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από τη συνέπεια με την οποία θα τη συνεχίσει η Περιφέρεια σε συνεργασία με την Αστυνομία. Μπορεί να καθαρίσαμε, όμως εύκολα η κατάσταση μπορεί να ξανακυλήσει, όχι μόνο με τη χρήση ναρκωτικών, αλλά και με τον αγοραίο έρωτα, που αποτελεί μια ακόμη μάστιγα του πάρκου».
«Η κατάσταση αυτή, εδώ και πέντε χρόνια, πάει από το κακό στο χειρότερο. Φανταστείτε πόσο απογοητευόμαστε εμείς που πετύχαμε καλές εποχές, με το λούνα παρκ και το πάρκο γεμάτο παιδάκια» λέει χαρακτηριστικά στο «Βήμα» ένας από τους περιπτερούχους που δραστηριοποιούνται στο σημείο. Οι οδηγοί των λεωφορείων δεν αφήνουν πια τα οχήματα με την πόρτα ανοιχτή επειδή πέφτουν συχνά θύματα ληστειών.
Μετά την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας ανάμεσα στην Περιφέρεια Αττικής και την Ελληνική Αστυνομία, οι 17 πύλες του πάρκου κλείνουν το διάστημα 23.00-06.00. «Αυτό βοηθάει λίγο την κατάσταση, αλλά επειδή τα κάγκελα του πάρκου είναι αρκετά χαμηλά, μπορεί κάποιος να πει πηδώντας από πάνω τους. Τα βράδια τοξικομανείς “κάνουν” ενέσεις ακόμα και επάνω στο άγαλμα του Κωνσταντίνου, κυρίως όταν δεν φωτίζεται, χωρίς καθόλου να κρύβονται» περιγράφει στο «Βήμα» ο δικηγόρος κ. Αθανάσιος Λουκόπουλος που μένει πέριξ του πάρκου.
Περίοικοι αναφέρουν μάλιστα θορυβημένοι στο «Βήμα» ότι, λόγω του πυρήνα διακίνησης που έχει αναπτυχθεί, επιτήδειοι ενοικιάζουν διαμερίσματα στη γύρω περιοχή προκειμένου να βρίσκονται κοντά στην πηγή του κέρδους, με αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται περαιτέρω η περιοχή. Οσο για την πορνεία ανηλίκων, ο κ. Λουκόπουλος επισημαίνει ότι «γίνεται φανερά καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, από ενήλικους και ανήλικους, κυρίως αλλοδαπούς». Κάτοικοι της περιοχής, όπως επισημαίνουν, έχουν εντοπίσει και ενδυματολογικό αξεσουάρ ως αναγνωριστικό σημάδι για όσους αναζητούν ή προσφέρουν τέτοιες «υπηρεσίες».
«Δεν μπορούμε ούτε να περπατήσουμε»


Πηγαίνοντας βόλτα τον σκύλο του, ο κ. Λουκόπουλος έχει γίνει ο ίδιος μάρτυρας δύσκολων περιστατικών. «Ενα μεσημέρι Σαββάτου, πλησιάζοντας τον Ναό των Ταξιαρχών, άκουσα φωνές που καλούσαν σε βοήθεια. Ηταν η νεωκόρισσα, η οποία είχε κλειστεί μέσα στον ναό με ένα ακόμη άτομο επειδή απέξω τους πετροβολούσε σπάζοντας τα παράθυρα ένας ναρκομανής, ο οποίος βρισκόταν προφανώς σε κατάσταση αμόκ» περιγράφει. Με την παρέμβαση της Αστυνομίας το περιστατικό έληξε, όμως αντίστοιχα συμβάντα έχουν κάνει τα τελευταία χρόνια τον χώρο μη ελκυστικό στους κατοίκους της περιοχής.
Ανάμεσά τους και η γνωστή ηθοποιός Μιμή Ντενίση, η οποία γίνεται συνεχώς αποδέκτρια παραπόνων από γείτονές της, που ελπίζουν ότι εκείνη ίσως μπορεί να κάνει κάτι, μια και αισθάνονται ότι τους έχουν αφήσει στην τύχη τους. «Μόλις πριν από λίγες ημέρες, φτάνοντας στο σπίτι μου, περίμενα να βγει από την πρασιά ένας άρρωστος άνθρωπος, εξαρτημένος, που έκανε την ένεσή του για να μπω και να κλειδώσω την πόρτα του κήπου της πολυκατοικίας» λέει στο «Βήμα». Αποφασισμένη αυτή τη φορά να προχωρήσει σε καταγγελίες κατά της Περιφέρειας, αναφέρει ότι «τα παιδιά μας και οι ίδιοι κινδυνεύουμε. Δεν μπορούμε ούτε να περπατήσουμε στο πάρκο και στους γύρω δρόμους».
Οι γονείς των μαθητών που φοιτούν στο 28ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, το οποίο συνορεύει με το Πεδίον του Αρεως, στη γωνία των οδών Μουστοξύδη και Μπούσγου, εκφράζουν συχνά τις ανησυχίες τους. Οπως περιγράφει στο «Βήμα» ο διευθυντής κ. Θεόδωρος Αντωνίου, «οι γονείς διαμαρτύρονται για την έλλειψη καθαριότητας και τη δυσοσμία. Συνεχώς καταβάλλουμε προσπάθειες να ενημερώνουμε τους αρμόδιους για τα προβλήματα. Βάλαμε στο σχολείο συναγερμό, διότι τα βράδια περνούσαν από μέσα άνθρωποι για να μπουν στο πάρκο και είχαμε και περιστατικά κλοπών».
«Ολα συνηγορούν ότι είμαστε πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Το πάρκο είναι κατάξερο και ανάμεσα στις φυλλωσιές ανάβουν γκαζάκια τοξικομανείς για να πάρουν τη δόση τους» αναφέρει μιλώντας στο «Βήμα» η κυρία Αύρα Παπαθανασίου, που κατοικεί σε παρακείμενη οικία. Στις αρχές του μήνα μάλιστα, τα ξημερώματα, πίσω από την εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους έπιασε φωτιά. Περίπου δέκα ημέρες νωρίτερα το ίδιο σημείο είχε πλημμυρίσει νερά.
Η «χαμένη» ελπίδα της ανάπλασης


Η περιβόητη ανάπλαση, αξίας 10 εκατ. ευρώ, είναι πια εμφανές ότι κατέληξε χαμένη ευκαιρία. Οι ελπίδες όλων τότε είχαν αναπτερωθεί, όμως σήμερα ποσοστό 10%-20% του έργου που υλοποιήθηκε έχει καταστραφεί. Τα φωτιστικά που είχαν τοποθετηθεί στο έδαφος αποσπάστηκαν, τα ποτιστικά και μέρος του υπέργειου φωτισμού έχει καταστραφεί, όπως και πολλές μαρμάρινες πλάκες που καλύπτουν τις υδρορροές. «Δεν μπαίνω πια συχνά στο πάρκο, έχω αποθαρρυνθεί. Είναι συνδεδεμένο όμως με την καθημερινότητά μου και αισθάνομαι οργή για την εγκατάλειψη» λέει η κυρία Παπαθανασίου.
«Οταν αναλάβαμε πριν από ενάμιση χρόνο υπήρχαν τεράστιες εκκρεμότητες στο Πεδίον του Αρεως. Ο εργολάβος της ανάπλασης είχε κηρυχθεί έκπτωτος, η αρμόδια διεύθυνση ήταν υποστελεχωμένη, ενώ πολλοί συνάνθρωποί μας, τοξικοεξαρτημένοι, “οδηγήθηκαν” να κρυφτούν πίσω από τις φυλλωσιές» αναφέρει στο «Βήμα» η αντιπεριφερειάρχης Κεντρικού Τομέα κυρία Ερμίνα Κυπριανίδου. Σήμερα, στόχος είναι με συγκεκριμένες δράσεις να μειωθούν οι «γκρίζες ζώνες» εντός του πάρκου.
Προς τούτο υπογράφεται σύμβαση, με χρηματοδότηση της Περιφέρειας, για τη συνεργασία με φορείς, όπως ο ΟΚΑΝΑ και το ΚΕΘΕΑ, για την παροχή υποστήριξης και ανακούφισης στους τοξικοεξαρτημένους. Οπως επισημαίνει η αντιπεριφερειάρχης, «δεν μπορούμε να λέμε να φύγουν από τη δική μας αυλή και να πάνε στην αυλή κάποιου άλλου. Πρόκειται για ένα κοινωνικό πρόβλημα που δεν μπορούμε να κρύβουμε κάτω από το χαλί».
Η αντιμετώπιση φαινομένων διακίνησης και εμπορίας αποτελεί αρμοδιότητα της ΕΛ.ΑΣ., η οποία κάνει καθημερινά ελέγχους, σύμφωνα με την ενημέρωση που αναρτάται στον ιστότοπο της Περιφέρειας. Αυτοί βέβαια περιορίζονται, τις πλείστες των ημερών, ακόμη και σε μονό αριθμό.

Δράσεις της Περιφέρειας
«Η φάση της δημιουργίας θα αποδώσει μετά το καλοκαίρι»
Επισκευασμένες και πιστοποιημένες πρόκειται να αποδοθούν στις 17 Απριλίου οι παιδικές χαρές εντός του πάρκου, οπότε θα γίνει και εθελοντικός καθαρισμός. Εχει ακόμη επισκευαστεί και πιστοποιηθεί η παιδική χαρά του λόφου Φινόπουλου, που ανήκει διοικητικά στην ενότητα του πάρκου, όμως η πρόσβαση στον λόφο από τις πλαϊνές εισόδους είναι αδύνατη, καθώς πεσμένα δέντρα μπαίνουν εμπόδιο. Την ίδια στιγμή γύρω από τον πλακόστρωτο δρόμο που ανεβαίνει στον λόφο τα ζιζάνια καλύπτουν τους κορμούς των δέντρων και ξερόχορτα σκεπάζουν το χώμα.

«Υπογράψαμε ακόμη μια εργολαβία, διετούς διάρκειας, για τη συντήρηση του πρασίνου, που περιλαμβάνει καθαρισμό, κλάδεμα των φυτών και νέες φυτεύσεις. Αυτή ξεκίνησε πριν από περίπου 20 ημέρες και θα συμβάλει στην καλύτερη ορατότητα και ασφάλεια εντός του πάρκου» προσθέτει η κυρία Ερμίνα Κυπριανίδου.
Χαρακτηρίζοντας τη φάση αυτή «την πιο δημιουργική για το Πεδίον του Αρεως», πιστεύει πως η αίσθηση που αποκομίζουν οι πολίτες θα είναι πολύ διαφορετική κοντά στο καλοκαίρι, καθώς θα φαίνονται τα πρώτα αποτελέσματα της προσπάθειας ανάπλασης που γίνεται στον αστικό εξοπλισμό και στο γνωστό ως Αναψυκτήριο του Οικονομίδη. Για το τελευταίο η Περιφέρεια βρίσκεται σε συνεννόηση με το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ) προκειμένου να του αποδοθεί για σκοπούς κοινωνικής μέριμνας και πολιτισμού που θα εξυπηρετούν εκτός από τους φοιτητές και τη γειτονιά.
Ως προς αυτό βέβαια πολλοί κάτοικοι εκφράζουν τις ανησυχίες τους, δεδομένου ότι ήδη στους παρακείμενους δρόμους υπάρχουν κτίρια του ΟΠΑ που μένουν αναξιοποίητα, εκ των οποίων ένα επί της οδού Μαυρομματαίων τελεί υπό κατάληψη ήδη από το 2005. Επίσης, ερωτήματα εκφράζονται για τη μη αξιοποίηση του χώρου του «Green Park», τη στιγμή που παραχωρείται για μεμονωμένες δράσεις σε καλλιτεχνικές κολεκτίβες οι οποίες πραγματοποιούν και βραδινά πάρτι.
Η συνεργασία με φορείς και συλλογικότητες αποτελεί βασική παράμετρο στους σχεδιασμούς της περιφερειακής αρχής. Αρχικά για έναν χώρο μάθησης, όπου θα γίνονται επισκέψεις μαθητών και οικογενειών, σε εγκαταστάσεις που βρίσκονται κοντά στη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού. Εν συνεχεία, όταν ετοιμαστεί το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο, σχεδιάζει να προχωρήσει σε αξιοποίηση των περιπτέρων, που ρημάζουν, με όρους κοινωνικής οικονομίας.


Πολύπαθη ιστορία
Ενα στολίδι με… αγκάθια στο κέντρο της Αθήνας
Η ιστορία του πάρκου είναι πολύπαθη και περιλαμβάνει διαφωνίες, δικαστικές μάχες και διεκδικητές. Ξεκινά τον Ιούνιο του 1887, με τη δημοσίευση του διατάγματος που χαρακτήριζε τα 270 στρέμματα του πάρκου αναδασωτέο χώρο. Εκταση υπερδιπλάσια του βασιλικού κήπου (120 στρέμματα), στην οποία περιλαμβάνεται ως σήμερα όλος ο χώρος πρασίνου ως και τον λόφο Φινόπουλου.
Κατά τη συνήθη όμως πρακτική, ο ανθρώπινος παράγοντας παρενέβη, με αποτέλεσμα την ανέγερση νοσοκομείου ζώων, κτιρίων της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού, καφενείων, χώρων στάθμευσης, ενώ αργότερα θεμελιώθηκε ο Πανελλήνιος Γυμναστικός Σύλλογος και «εκλήθησαν όλοι οι άστεγοι των Αθηνών να συγκροτήσουν συνοικισμόν πλίνθων και λίθων και κεράμων και ξύλων και δένδρων και στρατιωτικών ίππων» γράφει το «Ελεύθερον Βήμα» (26 Ιανουαρίου 1937). Ακόμη, σκέψεις έγιναν να ανεγερθούν στον χώρο το Δικαστικό Μέγαρο Αθηνών, η θερινή σκηνή του Βασιλικού Θεάτρου, τα κτίρια της Χριστιανικής Αδελφότητας Νέων και το υπουργείο Γεωργίας.
Από τη φύτευση του πρώτου δέντρου το 1887 χρειάστηκε μισός αιώνας για να συνεχιστούν οι εργασίες για τη δημιουργία ενός κοινόχρηστου πάρκου, που απαιτούσε φυσικά την απομάκρυνση όλων των παράνομων κατασκευών. Αξίζει να αναφερθεί ότι το 1927 ο χώρος προς τη Σχολή Ευελπίδων είχε προταθεί από ειδική επιτροπή καλλιτεχνών, αρχιτεκτόνων, μηχανικών και στρατιωτικών ως ο κατάλληλος τόπος ανέγερσης του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτου αντί της πλατείας των Ανακτόρων.
Αλλαγές στη διαχείριση

Στο μεταξύ, οι «μνηστήρες» είχαν ξεκινήσει τις δικαστικές διαμάχες διεκδικώντας τη διαχείρισή του. Αν και βρίσκεται στην καρδιά της Αθήνας, η τότε Επιτροπή Κήπων και Δεντροστοιχιών διεκδίκησε δικαστικά –και πήρε τελικώς –την κυριότητα των κήπων και παιδικών λουτρών που είχαν κατασκευαστεί επί δημαρχίας Σπύρου Μερκούρη.
Με την έναρξη των εργασιών εξωραϊσμού, τον συντονισμό ανέλαβε το υπουργείο Συγκοινωνιών, με χρηματοδότηση του Ταμείου Μόνιμων Οδοστρωμάτων Αθηνών, καθώς δήμος και επιτροπή δεν διέθεταν κεφάλαια. Το Ταμείο πήρε κατόπιν και την αρμοδιότητα διαχείρισης, περνώντας το 1972 στο υπουργείο Δημοσίων Εργων.
Η εξαρχής εμπλοκή του υπουργείου Συγκοινωνιών δεν ήταν τυχαία καθώς, όπως διαβάζουμε (Ιούλιος 1934), «το Πεδίον του Αρεως, εκτός των άλλων προβλημάτων, είχε και έχει ακόμη και την αμαρτίαν των χωμάτων που ερρίφθησαν επί της πλευράς της οδού Μαυρομματαίων από τας ανασκαφάς της οδού Γ’ Σεπτεμβρίου διά την κατασκευήν της σιδηροδρομικής γραμμής του ηλεκτρικού». Απαιτήθηκε τότε από την εταιρεία Πάουερ να τα αποσύρει, όμως η υπόθεση κατέληξε πάλι στα δικαστήρια.
Ατέρμονες αλλαγές

Ακόμη και όταν πια ελήφθη η απόφαση δημιουργίας του κοινόχρηστου πάρκου, ένα σχέδιο εξωραϊσμού εκπονούνταν τη μία ημέρα, μια αφορμή για να ανακληθεί προέκυπτε την επομένη. Τελικά, το πάρκο δημιουργήθηκε, έμελλε όμως να γίνουν και άλλες αλλαγές. Επί υπουργίας Κωνσταντίνου Καραμανλή (1953) αποφασίστηκε η ανέγερση δημοτικών λουτρών και κολυμβητηρίου που ξεσήκωσε μεγάλες αντιδράσεις.
Επίσης, στις 20 Μαΐου 1953 ανακοινώθηκε η ανέγερση του κοσμικού κέντρου «Green Park», ενός κέντρου που «σε ομορφιά, πολιτισμό και εμφάνισι δύναται να συγκριθεί με τα καλύτερα της Ευρώπης». Την εποχή εκείνη μάλιστα είχαν εμπορική χρήση ακόμη και τα αποχωρητήρια! Αυτά διετίθεντο προς εκμίσθωση τριετούς διάρκειας. Και η ιστορία συνεχίζεται…

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ