Μόνος και μοναχικός, ο Νίκος Μαστοράκης αποτελεί μία από τις μεγάλες δυνάμεις του ελληνικού θεάτρου: σκηνοθέτης ηθοποιών, ταξιδευτής του κόσμου, καλλιεργημένος, σκεπτόμενος. Η εφετινή χρονιά του ξεκίνησε με το Θέατρο Τέχνης και τα εξαιρετικά «Παιδιά του ήλιου» και καταλήγει με τους «Ξένους» στο Εθνικό. Λίγο πριν από την πρεμιέρα στο Νέο Ρεξ μιλάει στο «Βήμα» για το τώρα που ζούμε.
Από το «Γάλα», τους «Αγγελους στην Αμερική» και την «Τριλογία του παραθερισμού» ως το πρόσφατο «Τα παιδιά του ήλιου» και τώρα τους «Ξένους», η οικογένεια βρίσκεται στον πυρήνα των επιλογών σας. Σας ελκύει το θέμα;
«Η οικογένεια ως πυρήνας κοινωνικός συμπυκνώνει μέσα όλα τα σύγχρονα προβλήματα της ανθρώπινης ύπαρξης. Για μένα κατ’ αρχάς η οικογένεια είναι ένα πεδίο μάχης. Αυτό το έχω καταλάβει βλέποντας εκ των υστέρων πόσο με απασχολούσε αυτό το θέμα».
Προσωπικά εννοείτε; Τι σήμαινε για εσάς η οικογένεια;
«Η γενιά μου έχει ανατραφεί σε μια εποχή που το να είσαι ενάντια στην οικογένεια ως θέση ήταν μια δεύτερη φύση. Ξεκινούσαμε με την καθημερινότητα, τι θα καταργήσουμε απέναντι σε ό,τι υπάρχει. Το πρώτο ήταν η οικογένεια. Κι έτσι διαμόρφωσα από νωρίς μια απέχθεια για την οικογένεια».
Μετανιώσατε;
«Δεν ξέρω αν είναι καλό αυτό. Μάλλον κακό πρέπει να είναι. Μεγαλώνοντας, μη κάνοντας οικογένεια, μη έχοντας καμία διάθεση να κάνω κάτι αντίστοιχο στη δουλειά, μένω τελείως μόνος. Αλλά δεν με πειράζει. Μου αρέσει, μπορώ να πω».
Οι επιλογές σας επιστρέφουν σε αυτή τη θεματολογία.
«Ναι. Την οικογένεια ως πεδίο μάχης. Είναι ό,τι με απασχολεί περισσότερο από όλα».
Σήμερα τι έχει αλλάξει στην οικογένεια;
«Νομίζω ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει κατά πολύ από την εποχή της δικής μου εφηβείας. Σήμερα οι νέοι γονείς προσπαθούν να είναι φίλοι με τα παιδιά τους. Τα ιδεώδη και οι αναζητήσεις και των παιδιών και των μεγάλων είναι περίπου ίδια. Οπότε παύει να υπάρχει το πεδίο μάχης, εκτός κι αν υπάρχει δυσλειτουργία εντός της οικογένειας, όπως συμβαίνει τώρα στους “Ξένους”».
Κάθε οικογένεια δεν έχει τις δυσλειτουργίες της; Δεν δίνει τις μάχες της;
«Ναι, αλλά οι μάχες πια δεν δίνονται ανοιχτά και σε ευρύ πεδίο. Είναι περισσότερο υπόγειες. Βλέπεις συχνά τα παιδιά να λένε στους γονείς τι έπρεπε να είχαν κάνει. Επίσης αυτή η έξαρση φιλίας ανάμεσά τους δεν νομίζω ότι είναι σωστή. Τα παιδιά πρέπει να είναι παιδιά και οι γονείς γονείς».
Οι ξένοι του έργου ποιοι είναι;
«Στις πρόβες χρησιμοποιώ πολύ τη λέξη ξενισμός για να μιλήσω για το έργο. Από τη μια έχουμε τους ξένους, τους κατά συνθήκη ξένους, τους άλλους, και από την άλλη τη διάθεση εντός μιας οικογένειας να γίνονται ξένοι οι μεν για τους δε. Ο άλλος μπορεί να είναι ο ίδιος μας ο εαυτός. Κατά βάση όμως το έργο είναι για τον θάνατο της Ευρώπης. Η οικογένεια με τη δεσποτική μάνα που μετά γίνεται κόρη είναι ακριβώς αυτό».
Το πιστεύετε αυτό;
«Ναι, το πιστεύω. Δυστυχώς βρισκόμαστε σε μια κατάσταση εντελώς ακραία και το βλέπουμε στην καθημερινότητά μας. Τι να πεις για την κρίση που βαθαίνει συνέχεια, γίνεται κατάσταση. Δεν ξέρω αν υπάρχει αύριο. Κανείς μας δεν ξέρει. Αν αυτό δεν είναι ένας θάνατος μιας ηπείρου, τι είναι;».
Μόνο η Ευρώπη πεθαίνει;
«Η Ευρώπη είναι ο παλιός κόσμος. Φυσικό ήταν να έρθει μια παρακμή. Αυτή τη στιγμή, έτσι όπως έχουν τα πράγματα παγκοσμίως, με τις τεράστιες αγορές, τι μπορεί να κάνει; Η Ευρώπη καταρρέει και κυρίως μαζί με αυτή την ιστορία της Ευρωπαϊκής Ενωσης βλέπουμε τα χάλια μας».
Μιλάτε για τους πρόσφυγες;
«Ακριβώς. Αυτό που γίνεται με τους πρόσφυγες τώρα είναι κάτι το φρικαλέο. Αν αυτό δεν αντίκειται στα ανθρώπινα δικαιώματα, τότε τι να πω…».
Υπήρχε λύση;
«Ναι, βέβαια. Να τελειώνουμε με τον πόλεμο. Τι άλλο; Η αλήθεια είναι ότι ξέρουμε πάρα πολύ λίγα πράγματα για τον αραβικό κόσμο. Και τον φοβόμαστε και μας είναι πάρα πολύ ξένος. Είναι μια άλλη νοοτροπία κυριολεκτικά. Πιο ξένοι είναι οι Αραβες σε εμάς παρά οι Κινέζοι».
Ποιος Δυτικός μπορεί να καταλάβει έναν καμικάζι;
«Η πειθώ της θρησκείας αυτών των ανθρώπων είναι κάτι το αδιανόητο για τους Δυτικούς. Κανένας Δυτικός δεν θα πίστευε τόσο πολύ για να φτάσει σε μια τέτοια πράξη. Γι’ αυτό βλέπει κανείς κάποια ακραία παραδείγματα Δυτικών οι οποίοι πηγαίνουν και εντάσσονται στους τρομοκρατικούς κύκλους, στον ISIS, γιατί ξαφνικά βλέπουν αδιέξοδο σε ένα βαλτωμένο ευρωπαϊκό τοπίο όπου τα πάντα είναι οικονομία, αγορά και λεφτά. Ξαφνικά βρίσκουν εκεί ένα αποκούμπι και μια μεγάλη ιδεολογική αγκαλιά, μια και έχουν καταρρεύσει τα πάντα».
Πώς βλέπετε την αντίδραση της Ευρώπης;
«Πάλι προσπαθεί να σταθεροποιήσει ή να δημιουργήσει μια παγκόσμια πρωτοκαθεδρία. Αυτό δεν γίνεται. Το έχει χάσει. Και δεν είναι τυχαίο ότι ο αραβικός κόσμος αρχίζει να χτυπάει την Ευρώπη. Γιατί είναι το εύκολο. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι αυτοί οι άλλοι στην Ευρώπη είναι πάρα πολλοί, είναι τρομακτικά πολλοί. Και η Ευρώπη τι κάνει; Ξαναγυρίζει σε πράγματα που έχει δοκιμάσει και τα έχει απορρίψει όπως η Ακροδεξιά».
Το θέατρο τι μπορεί να κάνει μέσα σε αυτή τη συγκυρία;
«Αύριο είναι η Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου. Διαβάζοντας το μήνυμα του Βασίλιεφ για την αυριανή ημέρα σε κάθε φράση σκεφτόμουν: “Και τι με νοιάζει εμένα;”. Αυτό, το ότι το θέατρο είναι απαραίτητο στην κοινωνία –ποιος νοιάζεται; Το μήνυμα αυτής της ημέρας όπως το διάβασα στο Facebook είναι “να δουλεύω και να πληρώνομαι”. Γιατί σήμερα ένας από τους κλάδους που πλήττεται περισσότερο από όλους είμαστε εμείς. Σπάνια οι ηθοποιοί πληρώνονται σήμερα».
Ποιος φταίει;
«Η Πολιτεία που έχει μια πολύ λάθος αντίληψη για την τέχνη αλλά και οι ίδιοι οι ηθοποιοί. Δεν πρέπει να δουλεύεις χωρίς να πληρώνεσαι. Τους το έλεγα από παλιά. Σκέψου τώρα. Το παράξενο είναι να πληρώνεσαι. Σε ό,τι με αφορά δεν δουλεύω αν δεν εξασφαλίσω ότι θα πληρωθούν όλοι, ηθοποιοί και συντελεστές».

Το θέατρο είναι ο ηθοποιός;
«Ναι, το θέατρο είναι ο ηθοποιός. Ας μην είμαι τόσο απόλυτος κι ας μη βρίζω το επάγγελμά μου, μια που ο 20ός αιώνας όντως μας απέδειξε ότι ήταν ένας αιώνας σκηνοθετών. Αλλά εγώ πάντα προτιμώ το θέατρο των ηθοποιών. Χωρίς ηθοποιούς δεν μπορεί να γίνει θέατρο. Στην Ελλάδα πάντως το θέατρο ήταν πάντα των ηθοποιών, με κάποιες εξαιρέσεις όπως πιο πρόσφατα τη δεκαετία του ’90».
Ελευθερία ή ασφάλεια;
«Ασφάλεια. Πώς αλλιώς;».

Ο συγγραφέας και το έργο του
«Ενα οικογενειακό μελόδραμα σε δύο χρόνους χαρακτηρίζει ο καταλανός συγγραφέας Σέρτζι Μπελμπέλ (Βαρκελώνη, 1963) το έργο του από την περίσσεια των συναισθημάτων του. Ολα είναι διογκωμένα, υπερβολικά. Παρακολουθούμε τη ζωή μιας οικογένειας σε δύο χρονικές φάσεις» εξηγεί ο Νίκος Μαστοράκης. Με διαρκείς εναλλαγές στο πριν και στο τώρα, με τους γείτονες να είναι κάθε φορά άλλοι, πάντα όμως ξένοι, το έργο μιλάει για τη διαχρονική ανάγκη των ανθρώπων για συνύπαρξη στο πλαίσιο κάθε μικρής ή μεγάλης κοινωνίας.

πότε & πού:

Νέο Ρεξ – Εθνικό Θέατρο.

Πρεμιέρα: Πέμπτη 31/3

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ.
Σκηνοθεσία: Νίκος Μαστοράκης.
Σκηνικά – κοστούμια: Εύα Νάθενα.
Μουσική επιμέλεια: Studio 19.
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης.
Βοηθός σκηνοθέτη: Μενέλαος Καραντζάς.
Παίζουν: Λυδία Κονιόρδου, Θέμης Πάνου, Δημήτρης Πασσάς, Κρις Ραντάνοφ, Μαρσέλα Λένα, Δανάη Σκιάδη, Παντελής Παπαδόπουλος, Νικόλας Χανακούλας, Γιάννης Μαυρόπουλος, Εμίλ Γκριγκόροφ.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ