Η μεγάλη επιστροφή της ύφεσης

Παρά τον υφεσιακό χαρακτήρα των μέτρων που μπορεί να οδηγήσουν σε συρρίκνωση της οικονομίας ως και 1,5% το 2015, οι οικονομολόγοι και οι αναλυτές κορυφαίων τραπεζών συμφωνούν πως ακόμη και μια κακή συμφωνία είναι καλύτερη από μη συμφωνία, καθώς η οικονομία μπορεί να ανακτήσει κάποιο από το χαμένο έδαφος μόλις αρθεί η αβεβαιότητα για το μέλλον της Ελλάδας στην ευρωζώνη και επιστρέψει η ρευστότητα.

Ενώ ορισμένοι υποστηρίζουν πως ο αντίκτυπος θα είναι εμφανής και στο πολιτικό σκηνικό της χώρας, τα ερωτηματικά για την επόμενη ημέρα δείχνουν πάντως να παραμένουν, όπως και οι προκλήσεις σχετικά με τη δημιουργία ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου με γνώμονα τη διατηρήσιμη ανάπτυξη.

«Περικοπές των δαπανών»

Οι ελληνικές προτάσεις βασίζονταν σχεδόν αποκλειστικά στους φόρους, καθώς αποτελούσαν το 98% των μέτρων για το 2015 και το 90% για το 2016, έναντι 2% και 10% αντιστοίχως που αφορούσαν το σκέλος της μείωσης των δαπανών, σημειώνει η Μιράντα Ξαφά, ερευνήτρια του Center for International Governance Innovation (CIGI) και αντιπρόεδρος της Δράσης, με πολυετή εμπειρία ως στέλεχος του ΔΝΤ και κορυφαίων ξένων τραπεζών.

Για την ίδια η πίεση του ΔΝΤ να βελτιωθεί το μείγμα των μέτρων ώστε να περιοριστούν οι φόροι και να αυξηθούν οι περικοπές των δαπανών ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση.

Οι φόροι ενισχύουν εξάλλου την ύφεση, η οποία επανήλθε εκ νέου το 2015, προμηνύοντας μια δύσκολη χρονιά για την οικονομία.

Η επιστροφή στην ανάπτυξη πάντως απαιτεί, σύμφωνα με την ίδια, μεταξύ άλλων και την παγίωση της επενδυτικής εμπιστοσύνης, κάτι που θα μπορούσε να τονώσει τον ιδιωτικό τομέα, ενισχύοντας έτσι την πραγματική οικονομία η οποία σήμερα φαίνεται επίσης δέσμια του ευμετάβλητου πολιτικού σκηνικού.

Η σταθεροποίηση

Για τον Πλάτωνα Μονοκρούσο, επικεφαλής οικονομολόγο του Ομίλου Eurobank, το σημαντικό θέμα είναι να σταθεροποιηθεί το οικονομικό κλίμα μέσω και της επίτευξης συμφωνίας με τους δανειστές. Σε αυτή την περίπτωση και εφόσον ο τουρισμός βοηθήσει, παράλληλα και με κάποια αναπτυξιακά πακέτα από τις Βρυξέλλες, οι πιέσεις ως έναν βαθμό θα μπορούσαν να απορροφηθούν, με αποτέλεσμα η ανάπτυξη να κινηθεί γύρω στο μηδέν για το τρέχον έτος.

Να σημειωθεί πάντως ότι τα μοντέλα της S&P κάνουν λόγο για ύφεση 1,5% το 2015 στην Ελλάδα, ενώ αρκετοί είναι οι οικονομολόγοι που «βλέπουν» μικρότερη ύφεση, κοντά στο 0,5%. Σε περίπτωση ακραίων σεναρίων όμως δεν μπορούν να γίνουν προβλέψεις από κανέναν.

Σύμφωνα με την Bank of America Merrill Lynch, ορισμένα ερωτήματα τα οποία μπορούν να καθορίσουν την επόμενη ημέρα παραμένουν πάνω στο τραπέζι.

Θα περάσουν, π.χ., τα μέτρα από τη Βουλή και ποιο θα είναι το μέλλον της κυβέρνησης συνασπισμού αν τα μέτρα ψηφιστούν και από άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης;

Σαράντα βουλευτές

Επίσης θα μπορέσει η κυβέρνηση να υλoποιήσει όλο το πακέτο μέτρων που έχει προτείνει και το οποίο έρχεται σε αντίθεση πολλές φορές με τις προεκλογικές δεσμεύσεις της; Στην αγορά εκτιμάται ότι 10-40 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ τηρούν αμφιλεγόμενη στάση, ενώ για την Deutsche Bank το πώς θα εξελιχθεί η πολιτική διαδικασία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον αριθμό των μελών του Κοινοβουλίου που θα χάσει η κυβέρνηση.

Παράλληλα, ερώτημα αποτελεί η προοπτική ελάφρυνσης του χρέους, μια συνισταμένη η οποία θα μπορούσε να κάνει τη ζωή της ελληνικής κυβέρνησης πιο εύκολη ώστε να «περάσει» τη συμφωνία από το Κοινοβούλιο.

Ενα άλλο ερώτημα έχει να κάνει με τη χρηματοδότηση της χώρας τα επόμενα χρόνια, καθώς μπορεί, εφόσον υπάρξει παράταση του προγράμματος για πέντε μήνες, με βάση σημείωμα που δόθηκε στους ΥΠΟΙΚ της ευρωζώνης, η Ελλάδα να λάβει 16,3 δισ. ευρώ. Χρειάζεται ωστόσο τουλάχιστον 25-30 δισ. ευρώ για την επόμενη διετία για να καλύψει τις ανάγκες της.

Από την άλλη πλευρά, ερωτήματα υπάρχουν σχετικά με την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις ελληνικές τράπεζες, δεδομένων των εκροών κεφαλαίων κατά 40 δισ. ευρώ από την αρχή του έτους, την ώρα επίσης που η επιστροφή της χώρας σε ύφεση αυξάνει τα επισφαλή δάνεια.

Οι κυρίαρχες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσει η ελληνική οικονομία, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Eurobank Νικόλαο Καραμούζη, αφορούν τα εξής:

Οι προκλήσεις

1. Να καλύψει ένα σημαντικό υφιστάμενο εθνικό αποταμιευτικό έλλειμμα με προσέλκυση ξένων κεφαλαίων και επενδύσεων, επιστροφή των καταθέσεων και πρόσβαση στις διεθνείς αγορές.

2. Να διαμορφώσει ένα φιλόδοξο πενταετές επενδυτικό πρόγραμμα δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων.

3. Να αντιμετωπίσει το θέμα των «κόκκινων δανείων», μιας κρίσιμης παραμέτρου για την κεφαλαιακή επάρκεια, την κερδοφορία και τη ρευστότητα των τραπεζών, καθώς και για την επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας.

4. Να διαμορφώσει ένα εθνικό σχέδιο για την επιστροφή του τραπεζικού συστήματος στην ομαλότητα.

5. Να υλοποιήσει ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο με το κέντρο βάρους της οικονομίας να μετακινείται από την κατανάλωση και τα μη εμπορεύσιμα διεθνώς αγαθά προς τις επενδύσεις και την εξωστρεφή οικονομική δραστηριότητα, τη βιομηχανία και τον αγροτικό τομέα, με ανοικτές και ανταγωνιστικές αγορές, με περιορισμό των αντιπαραγωγικών παρεμβάσεων και δραστηριοτήτων του δημόσιου τομέα.

6. Τέλος, στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί και η ανεπάρκεια του θεσμικού πλαισίου και της αναποτελεσματικής κρατικής μηχανής που, ανάμεσα σε άλλα, έχουν διαμορφώσει ένα μη φιλικό περιβάλλον για την ιδιωτική οικονομία, τις επενδύσεις και τις αναπτυξιακές δραστηριότητες.