Βιβλία

Jerry A. Coyne
Η εξέλιξη είναι γεγονός
Εκδόσεις Liberal Books,
σελ. 390, τιμή 25 ευρώ

«Ενα παράξενο χαρακτηριστικό της θεωρίας της εξέλιξης είναι ότι όλοι νομίζουν πως την κατανοούν». Με αυτή τη ρήση του Ζακ Μονό (Jacques Monod), ενός από τους πατέρες της σύγχρονης Μοριακής Βιολογίας, ξεκινά το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου «Η εξέλιξη είναι γεγονός», το οποίο μόλις κυκλοφόρησε στην ελληνική γλώσσα από τις εκδόσεις Liberal Books. Συγγραφέας του βιβλίου είναι ο Τζέρι Κόιν (Jerry A. Coyne), εξελικτικός γενετιστής του Πανεπιστημίου του Σικάγου, και η επιλογή της φράσης του Μονό για το «άνοιγμα» του βιβλίου του αποτελεί στην πραγματικότητα την εξήγηση των λόγων που τον οδήγησαν στη συγγραφή του. Εν ολίγοις, ο συγγραφέας μάς δηλώνει ευγενικά ότι ακόμη και αν νομίζουμε ότι κατανοούμε τη θεωρία της εξέλιξης, ίσως και να κάνουμε λάθος…

Το βιβλίο πρωτοεκδόθηκε στις ΗΠΑ και σκοπός του συγγραφέα ήταν να απαντήσει μια και καλή στους δημιουργιστές που σε ορισμένες αμερικανικές Πολιτείες έχουν πετύχει να μη διδάσκεται η εξέλιξη στα σχολεία ή να διδάσκεται ως θεωρία. Ξεκινώντας λοιπόν από την παρεξηγημένη έννοια της λέξης «θεωρία» ο Κόιν παραθέτει ένα ολόκληρο βιβλίο με αποδείξεις που καταδεικνύουν ότι η εξέλιξη είναι γεγονός! Ετσι, το δεύτερο κεφάλαιο είναι ένα ταξίδι στο παρελθόν και στην ιστορία που είναι γραμμένη στα απολιθώματα. Πολύ διεξοδικός και παραστατικός, ο συγγραφέας εξηγεί την εξελικτική σπουδαιότητα των παλαιοντολογικών ευρημάτων μέσα από παραδείγματα όπως η προέλευση των πουλιών από τους δεινοσαύρους ή η προέλευση των τετραπόδων από το ψάρι Tiktaalik.

Ο Κόιν συνεχίζει την αναζήτηση αποδείξεων, αλλά αυτή τη φορά στρέφεται στο εσωτερικό των οργανισμών, όπου υπολείμματα οργάνων αποτελούν τα σημάδια του εξελικτικού παρελθόντος, από το DNA που δεν έχει προφανή ρόλο (junk DNA) μέχρι τον κόκκυγα, την ανθρώπινη ουρίτσα. Το τέταρτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στη βιογεωγραφία. Ο ίδιος ο Δαρβίνος είχε σιγουρευτεί ότι η εξέλιξη είναι η μόνη λογική εξήγηση για την προέλευση των ειδών μελετώντας διαφορετικά είδη σπίνων στα νησιά Γκαλάπαγκος. Η γεωγραφική απομόνωση και η προσαρμογή σε ιδιαίτερες συνθήκες προάγουν την ειδογένεση, όπως αποδεικνύει η μελέτη της χλωρίδας και της πανίδας των νησιωτικών οικοσυστημάτων. Τα επόμενα τρία κεφάλαια, ο συγγραφέας βρίσκεται στο στοιχείο του καθώς αναφέρεται στα ευρήματα της μοριακής γενετικής που στηρίζουν την εξέλιξη, ενώ επαναφέρει και τη σημασία της σεξουαλικής αναπαραγωγής σε αυτή. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με τις αποδείξεις σχετικά με την προέλευση του ανθρώπου, την αδιάρρηκτη σχέση μας με τα πρωτεύοντα θηλαστικά και τη σημασία που έχει να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε απλώς ένα ακόμη είδος μεταξύ των υπολοίπων αυτού του πλανήτη.

Μπορεί ο δημιουργισμός στην Ελλάδα να μην είναι διαδεδομένος όπως στις ΗΠΑ, αλλά το πόνημα του Κόιν καλώς μεταφράστηκε στη γλώσσα μας. Θα μπορούσε να είναι εξαιρετικά χρήσιμο όχι μόνο στους φοιτητές Ιατρικής, Φαρμακευτικής και Βιολογίας, αλλά σε και πολλούς από εμάς που νομίζουμε ότι κατανοούμε τα της εξέλιξης…