Επιτέλους, ένα θρίλερ! Ευχάριστη έκπληξη για έναν λαό που αγαπάει το σασπένς και τα σπορ. Αν αυτές οι εκλογές ήταν ποδοσφαιρικό ματς, θα ήταν ντέρμπι, με όλα τα αποτελέσματα ανοιχτά. Οι δημοσκοπήσεις αυτή τη στιγμή δείχνουν ισοπαλία. Τα γραφεία στοιχημάτων, πιο αξιόπιστος δείκτης στη Βρετανία, δίνουν πρώτο κόμμα τους Εργατικούς της αντιπολίτευσης, αλλά με οριακό προβάδισμα και χωρίς αυτοδυναμία. Ακόμη και αν βάλουν περισσότερα γκολ, ούτε οι Συντηρητικοί του πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον θα έχουν πλειοψηφία. Το μόνο σίγουρο; Τρία βασικά θέματα παίζουν ρόλο σε αυτή την αναμέτρηση: οικονομία, μετανάστευση και στο βάθος η Ευρώπη.
Σε σχέση με την ευρωζώνη της κρίσης οι επιδόσεις της Βρετανίας μοιάζουν όαση: ανάπτυξη 2,8% του ΑΕΠ, χρέος 80,9%, έλλειμμα 5,5%, πληθωρισμός 0,3% και ανεργία 6%. Η ανάκαμψη είναι εδώ, λέει και ξαναλέει ο Κάμερον. Ναι, αλλά τι γίνεται με το Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS), τα δημόσια σχολεία, τους μισθούς και τις συντάξεις, το κόστος της ζωής; Τα νούμερα ευημερούν, αλλά οι άνθρωποι υποφέρουν, απαντά ο Εντ Μίλιμπαντ.
Οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις σώθηκαν, αλλά στην πλάτη των εργαζομένων, λέει ο ηγέτης των Εργατικών. Ασος στο μανίκι του είναι οι διαβόητες «συμβάσεις μηδενικών ωρών» (zero-hours contracts). Σε αυτές ο εργαζόμενος πληρώνεται μόνο για τις ημέρες και τις ώρες που τον θέλει ο εργοδότης, χωρίς ασφάλιση. Ενας στους τρεις σε αυτό το καθεστώς είναι νέοι και το 55% είναι γυναίκες.
Αν εκλεγεί, ο Μίλιμπαντ υπόσχεται μετατροπή αυτών των συμβάσεων σε αορίστου χρόνου έπειτα από 12 μήνες, κάτι που θα καλύψει περισσότερους από το 90% των 1,8 εκατ. που δουλεύουν έτσι. Το θέμα έγινε πρωτοσέλιδο μετά το ντιμπέιτ όπου ο Κάμερον ομολόγησε ότι δεν θα μπορούσε να ζήσει με 8,20 ευρώ την ώρα, αν και όταν είχε δουλειά. Δική του σημαία είναι η μείωση των φόρων και της ανεργίας και οι ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί ως το τέλος της δεκαετίας. Αλλά αυτό σημαίνει και άλλες περικοπές στις δημόσιες δαπάνες και χαριστική βολή στο κράτος πρόνοιας, λένε οι Εργατικοί.
Αλλη αλήθεια: το πραγματικό εισόδημα των νοικοκυριών έχει μειωθεί σημαντικά από τότε που ξέσπασε η κρίση. «Ζείτε καλύτερα σήμερα απ’ ό,τι πριν από πέντε χρόνια;» ρωτάει ο Μίλιμπαντ. Για πολλούς η απάντηση είναι όχι. Αλλά προσοχή, λένε οι Τόρις. «Εμείς θα μειώσουμε κι άλλο τους φόρους, κάτι που σημαίνει περισσότερα λεφτά στη δική σας τσέπη».
Μεγάλη ανησυχία των ψηφοφόρων υπάρχει και για τη μετανάστευση. Πολλοί λένε ότι «όλοι αυτοί οι ξένοι» επιβαρύνουν απαράδεκτα την εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη και την κοινωνική πρόνοια. Πιεζόμενη από την αύξηση της δημοτικότητας του αντιευρωπαϊκού, ξενοφοβικού Κόμματος Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKIP), η κυβέρνηση Κάμερον έχει ανακοινώσει εδώ και καιρό δραστικό περιορισμό της καθαρής μετανάστευσης στα 100.000 πρόσωπα ετησίως. Εχει αποτύχει παταγωδώς ως προς αυτό. Στα τέλη του 2014 οι μετανάστες είχαν αυξηθεί κατά 40% σε σχέση με το 2013. Ενας στους δύο προέρχεται από τις φτωχές χώρες της ΕΕ, όπως η Ρουμανία και η Βουλγαρία.
Ο Νάιτζελ Φάρατζ του UKIP φωνάζει ότι «έχουμε πλημμυρίσει από εκατομμύρια ανθρώπους επί των οποίων δεν έχουμε απολύτως κανέναν έλεγχο».
Οι Εργατικοί, που άνοιξαν τα σύνορα στους μετανάστες από την Ανατολική Ευρώπη το 2004, επικαλούνται στατιστικές που δείχνουν ότι η πλειονότητα είναι νέοι, πρόθυμοι να εργασθούν σκληρά και να καταβάλουν φορολογικές και ασφαλιστικές εισφορές.
Καθαρή είναι και η θέση των Εργατικών υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην ΕΕ. Πάλι υπό την πίεση του UKIP και των πιο συντηρητικών ψηφοφόρων, ο Κάμερον έχει δεσμευθεί ότι θα κάνει δημοψήφισμα για να αποφασίσει ο λαός αν θέλει να βγει από την ΕΕ το 2017. Σήμερα σχεδόν οι μισοί Βρετανοί θα ψήφιζαν υπέρ της εξόδου. Πάση θυσία εντός θα έμενε το 37%. Αλλά, αν αλλάξουν οι όροι της συμμετοχής με νέες διαπραγματεύσεις, το 42% τάσσεται υπέρ της παραμονής έναντι 36% που επιμένει στην αποχώρηση.
Εκτός ευρώ, εκτός χώρου Σένγκεν, με εκπτώσεις στη συνεισφορά του στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν πάντοτε με το ένα πόδι μέσα και με το άλλο έξω από την ΕΕ. Εξαιτίας της ειδικής σχέσης με την Αμερική και των συμφερόντων του Σίτι του Λονδίνου, οι Βρετανοί δεν θέλησαν ποτέ να εκχωρήσουν την εθνική κυριαρχία της νομισματικής πολιτικής και να εγκαταλείψουν τη στερλίνα, πόσω μάλλον τώρα. Το μεγαλύτερο ερώτημα είναι αν θα συνέφερε την οικονομία τους η έξοδος από την ενωμένη Ευρώπη. Μάλλον όχι. Η Βρετανία εξακολουθεί να πουλάει το 50% των προϊόντων της στην κοινή αγορά. Και είναι εύκολες εξαγωγές, ελεύθερου εμπορίου, χάρη στην ΕΕ. Κερδίζει επίσης πολλά από άμεσες ξένες επενδύσεις, επειδή είναι μια καλή τοποθεσία από την οποία πολυεθνικές κάνουν μπίζνες σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η παραμονή στην ΕΕ είναι το μοναδικό πράγμα στο οποίο συμφωνεί σιωπηλά το μεγάλο κεφάλαιο με τον Εντ Μίλιμπαντ.

ΔΥΟ ΕΙΔΙΚΟΙ ΜΙΛΟΥΝ ΣΤΟ «ΒΗΜΑ»
Δυσαρεστημένοι οι πολίτες από τα δύο μεγάλα κόμματα
Η οικονομία και το μέλλον του ΕΣΥ ανησυχούν περισσότερο τους Βρετανούς στον δρόμο για τις κάλπες της 7ης Μαΐου, λένε δύο ειδικοί που μίλησαν στο «Βήμα». «Οπως πάντα, οι ψηφοφόροι στο Ηνωμένο Βασίλειο ασχολούνται κυρίως με την οικονομία: πώς είναι και προς τα πού πηγαίνει» μας λέει ο Τιμ Μπέιλ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Queen Mary στο Λονδίνο και συγγραφέας βιβλίων για την πολιτική («Από τη Θάτσερ στον Κάμερον» και «Οι Εργατικοί υπό τον Μίλιμπαντ», που μόλις κυκλοφόρησε).

«Οι Συντηρητικοί ελπίζουν ότι θα σκεφτούμε το μέλλον γιατί η οικονομία αναπτύσσεται αρκετά έντονα τώρα. Οι Εργατικοί ελπίζουν ότι ο κόσμος θα αναρωτηθεί ποιος θα ωφεληθεί περισσότερο από την ανάκαμψη: ο λαός ή οι πολύ πλούσιοι; Η μετανάστευση είναι επίσης ψηλά στην ατζέντα, αλλά υπάρχει κάτι που πρέπει να ληφθεί υπόψη. Το ενδιαφέρον του κόσμου είναι συχνά μάλλον αφηρημένο παρά συγκεκριμένο. Αν τους ρωτήσεις πόσο σημαντικό πρόβλημα είναι για τη χώρα η μετανάστευση, θα απαντήσουν ότι είναι το υπ’ αριθμόν 1 πρόβλημα. Αν τους ρωτήσεις πόσο σημαντικό είναι για εσάς και την οικογένειά σας, πέφτει πολύ πιο χαμηλά» προσθέτει ο Μπέιλ.
Και καταλήγει: «Ατού του Κάμερον είναι οι ικανότητές του στην επικοινωνία και ο ρεαλισμός του. Σοβαρή αδυναμία του είναι ότι θεωρείται πως αντιπροσωπεύει τους πλούσιους και όχι τους απλούς ανθρώπους, τους λίγους και όχι τους πολλούς».

«Μεγάλο θέμα είναι και το Εθνικό Σύστημα Υγείας, με διάχυτη την ανησυχία για το πώς θα χρηματοδοτηθεί στο μέλλον και αν θα ιδιωτικοποιηθεί σε κάποιους τομείς του» τονίζει μιλώντας στο «Βήμα» ο Κρις Γουάτλι, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Νταντί στη Σκωτία.
Είναι ο Μίλιμπαντ έτοιμος να γίνει πρωθυπουργός; ρωτάμε. «Οι γνώμες διίστανται. Αλλά έχει ισχυρή υποστήριξη μέσα στο Εργατικό Κόμμα και τα πηγαίνει καλύτερα στις δημόσιες εμφανίσεις από ό,τι στην αρχή. Και όπως δείχνει η πρόσφατη εμπειρία στην Ελλάδα, νεότεροι και αδοκίμαστοι πολιτικοί μπορεί να εκλεγούν σε υψηλά αξιώματα και να εντυπωσιάσουν! Οι ερωτήσεις που τίθενται για τον Κάμερον σχετίζονται με το πόσο καλά κατανοεί τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι απλοί άνθρωποι που εργάζονται για τον κατώτατο μισθό. Υπάρχουν ανησυχίες ότι αν επανεκλεγεί θα υπάρξει περαιτέρω λιτότητα και περικοπές στις δημόσιες δαπάνες» προσθέτει ο Γουάτλι.
Τονίζει ότι οι εκλογές είναι εξαιρετικά αμφίρροπες. Αλλά «επί του παρόντος ένα πιθανό αποτέλεσμα είναι ότι ο Μίλιμπαντ θα σχηματίσει κυβέρνηση που θα υποστηρίζεται από έναν συνασπισμό μικρότερων κομμάτων. Το κυριότερο θα είναι οι εθνικιστές της Σκωτίας (SNP), οι οποίοι φαίνεται πιθανόν να κερδίσουν πολύ μεγάλο αριθμό των εδρών εκεί. Αυτή είναι μια νέα δυναμική στη βρετανική πολιτική σκηνή –και δυσάρεστη για πολλούς στην Αγγλία», λέει ο Γουάτλι. αι καταλήγει: «Υπάρχει στο ευρύ κοινό μια αξιοσημείωτη δυσαρέσκεια για τα δύο μεγάλα κόμματα. Οι λόγοι είναι πολύπλοκοι, αλλά περιλαμβάνουν την αίσθηση ότι οι πολιτικοί είναι ανειλικρινείς και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και διεφθαρμένοι και ότι δεν έχουν επαφή με τα προβλήματα των απλών ψηφοφόρων».

Εντ Μίλιμπαντ
Ενας αριστερός κρατιστής χτυπά την πόρτα της Ντάουνινγκ Στριτ
Μερικοί τον βρίσκουν διασκεδαστικό. Γελοιογράφοι τον σχεδιάζουν σαν τον «Μίστερ Μπιν» επειδή είναι ψηλός και άγαρμπος. Ή, ακόμη χειρότερα, σαν τον Γουάλας, τον γκαφατζή τρελο-εφευρέτη στο καρτούν «Γουάλας και Γκρόμιτ στον τεράστιο λαχανόκηπο». Ατυχη στιγμή ήταν η απόπειρα του Εντ Μίλιμπαντ να φάει σάντουιτς σε ένα φαστ φουντ, όπως όλος ο κόσμος. Δυστυχώς δεν τα κατάφερε: το μπέικον πετάχτηκε έξω, το μαρούλι έπεσε κάτω, το κέτσαπ έτρεχε στα δάχτυλά του, πετσέτα δεν έβρισκε κ.τ.λ. Οι γκριμάτσες του έγιναν πρωτοσέλιδο, με ανελέητα σχόλια στον Τύπο και στο Facebook.
Μπορεί αυτός ο τύπος να γίνει πρωθυπουργός; αναρωτιούνται ορισμένοι. «Ο κόσμος δεν θα με ψηφίσει για τους τρόπους μου στο τραπέζι αλλά για όσα μετράνε πραγματικά: τη φτώχεια, την ανισότητα, το κράτος πρόνοιας» απαντά ο Εντ. Και εδώ τα πράγματα σοβαρεύουν. Διότι αυτά που λέει τα εννοεί ακράδαντα, με μια σχεδόν μεταφυσική πίστη στις ιδέες του για κοινωνική δικαιοσύνη και τέλος στον «αρπακτικό καπιταλισμό».
Μαρξιστής δεν είναι, αλλά αριστερό κρατιστή τον λες άνετα. Σε βαθμό που επιχειρηματίες, τραπεζίτες και σύσσωμο το Σίτι του Λονδίνου τρέμουν μη ξυπνήσουν στις 8 Μαΐου με τον «Κόκκινο Εντ» πρωθυπουργό.

«Είμαι γιος μεταναστών που ήρθαν εδώ για να σωθούν από τους ναζιστές. Αν έλεγες στους παππούδες μου ότι θα γινόμουν αρχηγός του Εργατικού Κόμματος και πιθανώς ο επόμενος πρωθυπουργός της Βρετανίας, θα είχαν μείνει με το στόμα ανοιχτό» λέει.
Γεννήθηκε το 1969, νεότερος από τους δύο γιους του Ραλφ Μίλιμπαντ, γνωστού μαρξιστή πανεπιστημιακού πολωνοεβραϊκής καταγωγής, και της Μάριον, εβραίας ακτιβίστριας για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μεγάλωσε σε ένα ευκατάστατο και πολιτικοποιημένο σπίτι. «Ηταν πιο πιθανό να ακούσεις τη λέξη καπιταλισμός παρά τηγάνι στην κουζίνα μας» λέει.
Σπούδασε στην Οξφόρδη φιλοσοφία, πολιτική και οικονομικά και ακολούθησε τα βήματα του αδελφού του Ντέιβιντ, ο οποίος έγινε υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση του Γκόρντον Μπράουν.
Μίλιμπαντ εναντίον Μίλιμπαντ
Και μετά έκανε κάτι που λίγοι θα περίμεναν: κατέβηκε υποψήφιος για την ηγεσία του κόμματος με αντίπαλο τον αδελφό του. Σε αυτή τη μονομαχία Μίλιμπαντ εναντίον Μίλιμπαντ νικητής βγήκε ο μικρός. Τραυματική εμπειρία για τον Ντέιβιντ και για την 80χρονη μαμά τους που είπε ότι ο Εντι τής ράγισε την καρδιά. Ηταν μια δύσκολη απόφαση, αλλά «το κόμμα έπρεπε να αλλάξει πορεία και εγώ ήμουν ο καλύτερος για να το οδηγήσει σε νέα κατεύθυνση».
Δεν του λείπει η αυτοπεποίθηση και όσοι τον ξέρουν λένε ότι διαπνέεται από μια σχεδόν παλιομοδίτικη, ρομαντική πίστη στην ακεραιότητα και στην ιδεολογία. Ο Εντ δεν πιστεύει στην «αόρατη χείρα» της οικονομίας. Θέλει ένα κράτος που θα λειτουργεί σαν «καθοδηγητής» για να κάνει πιο «δίκαιο τον καπιταλισμό». Λέει ότι θα αυξήσει τους μισθούς και τους φόρους για τους πλουσίους ώστε να χρηματοδοτήσει το «κράτος πρόνοιας που μας αξίζει».
Η πολυτέλεια κάθε άλλο παρά άγνωστη λέξη είναι στην προσωπική του ζωή. Ζει σε πενταώροφο σπίτι αξίας 2 εκατ. στερλινών με θέα σε ένα πάρκο στο Βόρειο Λονδίνο. Είναι παντρεμένος με τη δικηγόρο Τζαστίν Μίλιμπαντ και έχουν δύο μικρούς γιους.
Πέντε αρχηγοί στην αφετηρία


Ντέιβιντ Κάμερον

Φίλος του πλούτου, εχθρός της πρόνοιας
Μεγαλωμένος στα πούπουλα, ως γιος πολύ πλούσιου χρηματιστή, μορφώθηκε στο Ιτον και στην Οξφόρδη, παντρεύτηκε κόρη βαρόνου και έγινε πρωθυπουργός στα 43 του, το 2010. Μείωσε το χρέος, το έλλειμμα και την ανεργία, αλλά με μεγάλες περικοπές στο κράτος πρόνοιας. Σήμερα τα γκάλοπ δίνουν στους Συντηρητικούς 35%, ακριβώς όσο και στους Εργατικούς.
Εντ Μίλιμπαντ
Θέλει να γίνει ο νέος Ατλι
Δεν είναι καθόλου επικοινωνιακός, αλλά έχει φέρει το κόμμα μια ανάσα μακριά από την εξουσία με πρόγραμμα εστιασμένο σταθερά στην κοινωνική πολιτική. Ο 45χρονος «Κόκκινος Εντ» φιλοδοξεί να γίνει ο «Κλέμεντ Ατλι του 21ου αιώνα», στα βήματα του Εργατικού πρωθυπουργού που ανέλαβε το 1945, εθνικοποίησε τις βιομηχανίες και ίδρυσε το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Βρετανίας.
Νάιτζελ Φάρατζ
Ο επιτυχημένος ακροδεξιός
Από ακροδεξιός παρίας έχει γίνει μακράν ο πιο επιτυχημένος πολιτικός στη Βρετανία. Ο 50χρονος Φάρατζ πήρε ένα περιθωριακό κόμμα του 3,1% και το έφτασε στο 27,5%, πρώτη δύναμη στις ευρωεκλογές. Μιλάμε για το απολύτως αντιευρωπαϊκό, ξενοφοβικό, λαϊκιστικό, εθνικοπατριωτικό Κόμμα Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKΙΡ). Ερχεται τρίτο στα γκάλοπ με 13%.
Νικ Κλεγκ
Προκλητικά νεοφιλελεύθερος
Αναπληρωτής πρωθυπουργός και αρχηγός των Φιλελεύθερων Δημοκρατών, του μικρότερου εταίρου στην κυβέρνηση, ο 47χρονος Κλεγκ υπερθεμάτισε υπέρ των ριζικών περικοπών τονίζοντας ότι η κυβέρνηση «δεν είναι υποχρεωμένη να αποζημιώνει τους φτωχούς για την κακή τους τύχη». Οι LibDems, που αυτοχαρακτηρίζονται το πιο φιλοευρωπαϊκό κόμμα στη χώρα, έχουν πέσει στο 8%.
Νίκολα Στέρτζον
Πρώτα Σκωτσέζα, μετά αριστερή
Εγινε αρχηγός του Εθνικού Κόμματος Σκωτίας (SNP) μετά την ήττα στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία. Η 44χρονη πρώην υπουργός Υγείας δεν σταμάτησε ποτέ να πιστεύει ότι μια ανεξάρτητη Σκωτία θα είναι πιο πλούσια, πιο δημοκρατική και πιο δίκαιη. Δίνει έμφαση σε θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης παραμένοντας σταθερά στην αριστερή πτέρυγα του κόμματος.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ