DuPont, ο ευέλικτος κολοσσός

Οταν ο Ελευθέριος Ειρηναίος Ντιπόν ντε Νεμούρ μετανάστευσε από τη Γαλλία στην Αμερική, σίγουρα δεν φανταζόταν πως η εταιρεία, που έμελλε να ιδρύσει εκεί με το κεφάλαιο που μετέφερε από την πατρίδα του, θα έφτανε κάποτε στις τρεις μεγαλύτερες χημικές βιομηχανίες του κόσμου. Από την παρασκευή πυρίτιδας πέρασε στην παρασκευή πολυμερών υφάνσιμων υλικών, με γνωστότερο σίγουρα το νάιλον, και σήμερα δραστηριοποιείται στην ανάπτυξη γενετικά τροποποιημένων φυτών. Παρ’ όλο που η οικογένεια Ντιπόν έχει ακόμη ως και σήμερα οικονομικά συμφέροντα στην εταιρεία, είχε κρατήσει ανέκαθεν γενικά χαμηλό προφίλ στη δημόσια ζωή. Ετσι δημιουργήθηκε μεγάλη αίσθηση όταν ένα από τα μέλη της, ο Ιωάννης Ελευθέριος Ντιπόν, συνελήφθη και καταδικάστηκε για τον φόνο ενός ολυμπιονίκη της πάλης, ο οποίος εργαζόταν στην αθλητική σχολή που είχε ιδρύσει ο Ιωάννης Ελευθέριος Ντιπόν. Η ιστορία αυτού του ανεξήγητου, μέχρι σήμερα, φόνου δημοσιεύθηκε στο βιβλίο «Foxcatcher» από τον αδελφό του δολοφονημένου και αποτελεί το θέμα της ομώνυμης ταινίας που προβλήθηκε πρόσφατα και στην Ελλάδα.

Ο Εleuthère Irénée (E.I.) du Pont de Nemours γεννήθηκε το 1771 στο Παρίσι. Το 1785 ξεκίνησε τις σπουδές του στο Βασιλικό Κολέγιο του Παρισιού και το 1787 διορίστηκε, με την υποστήριξη του μεγάλου γάλλου χημικού Λαβουαζιέ, στη γαλλική κρατική εταιρεία πυρίτιδας και νίτρου. Η Γαλλική Επανάσταση όμως άλλαξε τα σχέδια του Ντιπόν, αφού ο πατέρας του συνελήφθη επειδή είχε υποστηρίξει τη διαφυγή του Λουδοβίκου 16ου από το παλάτι και καταδικάστηκε σε θάνατο. Από τύχη γλίτωσε τη λαιμητόμο μετά τον θάνατο του Ροβεσπιέρου, αλλά η οικογένεια αποφάσισε να εγκαταλείψει την πατρίδα και να μεταναστεύσει στην Αμερική, όπου έφτασε το 1800. Εκεί ο Ε.Ι. Ντιπόν διαπίστωσε ότι η αμερικανική πυρίτιδα ήταν χαμηλής ποιότητας και αποφάσισε να εφαρμόσει στην πράξη όσα είχε μάθει για την παρασκευή της στη Γαλλία. Ετσι το 1801 ίδρυσε την εταιρεία E.I. Du Pont de Nemours & Company και έχτισε ένα εργοστάσιο κοντά στο Γουίλμινγκτον της Πολιτείας Ντέλαγουερ, όπου είναι ως και σήμερα η έδρα της εταιρείας. Παρέμεινε πρόεδρος της εταιρείας ως τον θάνατό του, το 1834.

Η μεγάλη επιτυχία της εταιρείας Ντιπόν ντε Νεμούρ οφείλεται σε έναν αξιοθαύμαστο συνδυασμό διορατικότητας και δημιουργικότητας, που οδήγησε στην αλλαγή της βασικής δραστηριότητάς της τρεις φορές. Το 1912 η αμερικανική κυβέρνηση θεώρησε ότι η εταιρεία είχε αποκτήσει δεσπόζουσα θέση στην αμερικανική βιομηχανία εκρηκτικών και την υποχρέωσε να πουλήσει όλη τη δραστηριότητα παραγωγής πυρίτιδας, εκτός από αυτή της άκαπνης. Τα χρήματα από την πώληση η Ντιπόν τα επένδυσε σε μετοχές της General Motors και σε μια νέα δραστηριότητα, την ανάπτυξη και παραγωγή συνθετικών πολυμερών υλικών (τα γνωστά «πλαστικά»). Ο Πέτρος Σαμουήλ Ντιπόν, που ήταν εκείνη την εποχή πρόεδρος της εταιρείας, ορίστηκε πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της General Motors και υπό την ηγεσία του η General Motors εξελίχθηκε στη μεγαλύτερη εταιρεία του κόσμου. Οταν το 1957 η αμερικανική κυβέρνηση θεώρησε ότι η προμήθεια πλαστικών υλικών στην General Motors από την Ντιπόν νόθευε τον ανταγωνισμό, η Ντιπόν πούλησε τις μετοχές της General Motors με μεγάλο κέρδος. Μια άλλη σημαντική, και εν πολλοίς άγνωστη, δραστηριότητα της Ντιπόν ήταν η εμπλοκή της στην ατομική ενέργεια. Το 1943 κατασκεύασε και λειτούργησε το εργοστάσιο εμπλουτισμένου πλουτωνίου, που χρησιμοποιήθηκε για την ατομική βόμβα του Ναγκασάκι, και στη συνέχεια το 1950 κατασκεύασε το πυρηνικό εργοστάσιο στον ποταμό Σαβάνα.

Στο πλαίσιο της προσπάθειας για την ανάπτυξη νέων υλικών η Ντιπόν προσέλαβε το 1928 τον αμερικανό χημικό Γουάλας Καρούδερς (Wallace Carothers) ως επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Οργανικής Χημείας, μια κίνηση εξαιρετικά πετυχημένη, αν κρίνει κανείς από το αποτέλεσμα. Η ομάδα του Καρούδερς έριξε το βάρος της στην παρασκευή πλαστικών πολυμερών και εφηύρε, μεταξύ άλλων, το νεοπρέν, το πρώτο συνθετικό ελαστικό, και το νάιλον, την πρώτη πετυχημένη συνθετική υφάνσιμη ύλη. Μετά το νεοπρέν και το νάιλον οι χημικοί της Ντιπόν εφηύραν και άλλα πλαστικά πολυμερή, τα περισσότερα από τα οποία είχαν ως σημαντικότερη εφαρμογή την παραγωγή συνθετικών υφάνσιμων υλών.

Ο ιδρυτής της εταιρείας Ελευθέριος Ειρναίος Ντιπόν ντε Νεμούρ

Με την είσοδο του 21ου αιώνα η Ντιπόν άλλαξε και πάλι προσανατολισμό. Πούλησε όλες τις δραστηριότητες που σχετίζονταν με την παρασκευή πολυμερών υφάνσιμων υλών και στράφηκε σε νέες δραστηριότητες. Σήμερα είναι παγκοσμίως ο μεγαλύτερος παραγωγός διοξειδίου του τιτανίου, ενός λευκού χρώματος που χρησιμοποιείται στην κατασκευή χαρτιού. Η κυριότερη όμως δραστηριότητα της εταιρείας εστιάζεται αυτή την εποχή στον σχεδιασμό και στην παραγωγή σπόρων φυτών, γενετικά τροποποιημένων και μη. Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και σήμερα στο Διοικητικό Συμβούλιο της Ντιπόν ντε Νεμούρ υπάρχει ένας απόγονος της οικογένειας Ντιπόν, ο οποίος έχει μάλιστα το όνομα του ιδρυτή της εταιρείας, Ελευθέριος Ειρηναίος Ντιπόν.