Ξένια Καλογεροπούλου: Εμένα δεν μου έλεγαν παραμύθια

«Οταν έγραψα τον “Οδυσσεβάχ”, αφιέρωσα το βιβλίο στη μαμά μου λέγοντας ότι μου είπε τα πρώτα μου παραμύθια. Το έκανα πιο πολύ για να την ευχαριστήσω, γιατί δεν μου είχε πει ποτέ κανένα παραμύθι. Δεν της έκανε όμως και καμιά εντύπωση η αφιέρωση… Ο μπαμπάς μου, πάλι, μου έλεγε διαρκώς το ίδιο παραμύθι –ήμουν πολύ μικρή. Το είχε φτιάξει μόνος του και είχε μέσα ιστορίες με κάτι ελεφαντάκια…

Μ’ αρέσουν πολύ τα παραμύθια, από παιδί. Διάβαζα πολλά παραμύθια στην παιδική μου ηλικία, μαζί με βιβλία για ενηλίκους. Γύρω στα εννιά-δέκα μου χρόνια διάβαζα μαζί με τη “Μαντάμ Μποβαρί”, που ήταν το αγαπημένο μου, και παραμύθια. Ολα πάντα στα γαλλικά. Και είχα πολλά, γιατί νονός μου ήταν ο Κάουφμαν με το βιβλιοπωλείο. Πήγαινα λοιπόν κι έπαιρνα όσα βιβλία ήθελα, γέμιζα σακούλες. Ηξερα άλλωστε καλά γαλλικά. Εκεί είχε τα πάντα, ό,τι ήθελα.

Διάβαζα και τα γνωστά σε όλους μας παραμύθια, και άλλα, διαφορετικά, που δεν ξανασυνάντησα ποτέ, πάντα γαλλικά. Τα πρώτα ελληνικά που διάβασα ήταν τα μυθιστορήματα της Πηνελόπης Δέλτα.

Θυμάμαι ότι τότε μου άρεσε πολύ ένα παραμύθι το οποίο τώρα που το ξαναδιαβάζω δεν μου αρέσει. Ισως γιατί τότε το έφτιαχνα με τον τρόπο μου. Ηταν για μια κοπέλα που έψαχνε να βρει τον αγαπημένο της –ένα θέμα που πάντα μου άρεσε και μου αρέσει –μαζί με δύο λύκους, έναν άσπρο κι έναν μαύρο. Με μάγευε πολύ τότε. Τώρα το βρίσκω άνοστα γραμμένο.

Την ίδια μανία με τα παραμύθια είχε και ο ξάδελφός μου, ο Μιχάλης ο Φωτιάδης, ο αρχιτέκτων, και μαζί φτιάχναμε παραμύθια μόνοι μας. Σε μια λιμνούλα με νούφαρα, μια στέρνα, που είχαμε στον κήπο, βάζαμε λουλούδια κι άλλα και τους δίναμε ονόματα, ρόλους.. Ανάλογα με την εμφάνισή της, ήταν καλοί, κακοί, βασιλιάδες ή πρίγκιπες… Είχαμε κι ένα μεγάλο σαλιγκάρι που το είχαμε βρει στον Βασιλικό, όπως τον λέγαμε τότε, Κήπο και το είχαμε στον κήπο. Αυτός ήταν ο Βασιλιάς –μια που προερχόταν από τον αντίστοιχο κήπο… Και φτιάχναμε ιστορίες, με μανία. Οπως έκανα και ιστορίες από βιβλία τέχνης –κάτι που έκανε από μόνος του και ο Θωμάς. Τέτοια σύμπτωση…

Ο Ιταλο Καλβίνο έχει πει ότι το παραμύθι το καθορίζει το αφτί, όχι η γλώσσα. Και είναι αλήθεια αυτό. Εχοντας τα παιδιά γύρω μου μπορεί να πω δύο φορές το ίδιο παραμύθι, αλλά διαφορετικά. Το πρώτο παραμύθι που θα πω στα παιδιά την Παρασκευή είναι ένας συνδυασμός από δύο: ο “Σιμιγδαλένιος”, αλλά αλλαγμένος, μαζί με ένα του Καλβίνο, από το οποίο θα πάρω κομμάτια με καταπληκτικές εικόνες. Οπως καράβια να περπατούν στον τοίχο… Γενικά στα παιδιά αρέσουν πολύ οι εικόνες, τα παράξενα και τα κάπως φοβιστικά. Κι αν τώρα στο θέατρο δεν θα πω φοβιστικά παραμύθια, γιατί θα είναι παρόντες και οι γονείς, στο Εργαστήρι έχει μεγάλη επιτυχία το παραμύθι “Ο φονιάς με το κομμένο χέρι”. Μου το ζητάνε ξανά και ξανά –από τη συλλογή του Καλβίνο.

Τώρα, στην Πόρτα, δεν ξέρω πώς θα είναι με τους γονείς παρόντες. Γιατί μόλις τελειώνω το παραμύθι, τα παιδιά θα συνεχίζουν με παιχνίδια σχετικά με το θέμα που είχε το παραμύθι, κι εγώ με τους γονείς τους θα συζητάμε, αν και όποιοι θέλουν. Δεν έχω διαλέξει όλα τα παραμύθια που θα πω. Μόνο για τις δύο πρώτες εβδομάδες. Ο Θωμάς μού έχει ζητήσει τα Χριστούγεννα και το Πάσχα να είναι το θέμα σχετικό. Εχω λοιπόν γεμάτες σακούλες με βιβλία και πρέπει να διαλέξω. Δεν μου είναι εύκολο. Θέλω να μου πηγαίνουν εμένα, να μπορώ να τα κάνω όπως θέλω. Να μην είναι ούτε πολύ μικρά ούτε πολύ μεγάλα. Ούτε τα πολύ γνωστά με ενδιαφέρουν. Ξεκινάω πάντα από την ιστορία.

Γιατί μας αρέσουν τα παραμύθια; Αλλοι είναι οι λόγοι που αρέσουν στα παιδιά κι άλλοι στους μεγάλους. Εμάς μας βοηθούν να ξεφεύγουμε από την πραγματικότητα. Στα παιδιά όμως είναι πολύ σημαντικά, γιατί τους δημιουργούν εικόνες. Κυρίως όμως πρόκειται για ιστορίες ενηλικίωσης –όχι όλες, αλλά οι πιο πολλές. Τα βοηθούν να υπερνικούν τους φόβους τους –μπορούν να δράσουν ακόμα και θεραπευτικά. Και φυσικά τα εισάγουν στη ζωή, μέσα από συμβολισμούς. Ο καθένας όμως τα ερμηνεύει με τον δικό του τρόπο.

Το πιο αγαπημένο μου είναι ίσως “O αναρριχώμενος βαρόνος” του Καλβίνο. Mιλάει για έναν βαρόνο που απογοητεύθηκε απ’ όλα στη ζωή του και αποφάσισε να ζήσει πάνω στα δένδρα. Και δεν ξανακατέβηκε ποτέ.

Παλιά είχα γυρίσει σε ένα στούντιο κάτι παραμύθια ενώ αργότερα πήγαινα και διάβαζα κατά καιρούς για το ραδιόφωνο. Αλλα μου άρεσαν και άλλα όχι. Πρόσεχα όμως τη στίξη, τον ρυθμό, αν και δεν είχα κανέναν απέναντί μου. Αργότερα στο Εργαστήρι της Πόρτας άρχισα συστηματικά –ήταν μια πρόταση της Πέγκυς (η Πέγκυ Στεφανίδου-Τσιτσιρίκου έχει τη διεύθυνση του Εργαστηρίου του Θεάτρου Πόρτα). Είχα ήδη ξεκινήσει το γράψιμο, οπότε ήμουν χωμένη μέσα σε ιστορίες και μύθους. Θυμάμαι ότι με το “Σκλαβί” διάβασα πολλά, όπως και με τον “Οδυσσεβάχ”.

“Αφού λες παραμύθια στο εργαστήρι, γιατί να μην πεις και σ’ εμάς” μου είπε ο Θωμάς. Ετσι λοιπόν την Παρασκευή ξεκινάω».

πότε & πού:
Για παιδιά 4-8 ετών: «Παραμύθια με την Ξένια» Παρασκευή 31/10, 18.00. Ακολουθούν: 28/11, 26/12, 30/1, 27/2 & 27/3. Για βρέφη 1-3 ετών: «Ακου» της Ξένιας Καλογεροπούλου. Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς. Σάββατο (11.00). Για όλους: «Καταστρούπολη», σε σκηνοθεσία Μανώλη Μαυροματάκη. Θανάσης – Ανδρη Θεοδότου – Χρήστος Σαπουντζής – Ξένια Καλογεροπούλου.Σάββατο (18.00) & Δευτέρα (21.15). Για όλους: «Το μυστήριο της πολιτείας Χάμελιν» των Θωμά Μοσχόπουλου & Κορνήλιου Σελαμσή. Αννα Καλαϊτζίδου – Γιώργος Παπαγεωργίου – Σωκράτης Πατσίκας. Σάββατο (15.00) & Κυριακή (11.00 & 15.00)