Αν και το νέο «πακέτο Ντράγκι», το αποκαλούμενο και «QE lite» (περιορισμένη ποσοτική χαλάρωση), θα ξεπεράσει το 1 τρισ. ευρώ, κορυφαίοι οικονομολόγοι προβλέπουν ότι, καθώς τα διαθέσιμα εργαλεία παροχής ρευστότητας στο σύστημα γίνονται όλο και λιγότερα, η ΕΚΤ θα αγοράσει τελικά και κρατικά ομόλογα προς το τέλος του 2014 ή το πρώτο τρίμηνο του 2015.
Οπως αναφέρουν, η ΕΚΤ δεν μπορούσε να κερδίσει τη συγκατάθεση των γερμανών πολιτικών για ουσιαστικά πληθωριστικά μέτρα, ενώ η Ευρωτράπεζα δείχνει να κάνει το ίδιο λάθος με την Τράπεζα της Ιαπωνίας τη δεκαετία του ’90 προσπαθώντας να αγοράσει χρόνο με ημίμετρα. Αυτό όμως σημαίνει ότι η ευρωζώνη ίσως βρεθεί κοντά στο να βιώσει μια «ιαπωνικού τύπου δεκαετία στασιμότητας», την ώρα που διευρύνεται το χάσμα στο βιοτικό επίπεδο των κρατών, κάτι που μπορεί να δημιουργήσει πολιτική κρίση σε ένα ή και περισσότερα μέλη.
Οι κίνδυνοι επίσης έχουν αυξηθεί, με τον γερμανικό οικονομικό κύκλο να φθίνει, όπως και η ιδιωτική κατανάλωση, την ώρα που το παγκόσμιο εμπόριο διολισθαίνει και οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι αυξάνονται.
Με την ευρωζώνη στα πρόθυρα του αποπληθωρισμού, τα νοικοκυριά να προσπαθούν να αποπληρώσουν χρέη και τη ζήτηση για δάνεια να μειώνεται, το πακέτο της ΕΚΤ δύσκολα μπορεί να αντιστρέψει την εικόνα, δεδομένου μάλιστα ότι το μεγαλύτερο μέρος του θα χορηγηθεί με τη μορφή φθηνών δανείων προς τις τράπεζες με αντάλλαγμα εγγυήσεις, αναφέρουν αναλυτές της αγοράς.
Η ανάπτυξη


Οι προβλέψεις για την ανάπτυξη έχουν αναθεωρηθεί πτωτικά στο 0,8%, την ώρα που το μερίδιο της ΕΕ όσον αφορά τις παγκόσμιες άμεσες ξένες επενδύσεις από 50% το 2000 έχει περιοριστεί σήμερα στο 20%.
Και ενώ η Γερμανία και η Γαλλία επεξεργάστηκαν κοινή πρόταση για την ενίσχυση των επενδύσεων στην Ευρώπη, ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι ζήτησε από τους Ευρωπαίους περισσότερες πολιτικές προσπάθειες και περισσότερες επενδύσεις στη μάχη κατά της κρίσης. Δήλωσε επίσης ότι η ΕΚΤ δεν μπορεί να προωθήσει την οικονομική ανάπτυξη με τις αποκλειστικές δυνάμεις της και ότι οι δομικές, δημοσιονομικές και νομισματικές πολιτικές κάθε κράτους-μέλους θα πρέπει να κινηθούν συντονισμένα προκειμένου να υπάρξει επιστροφή των επενδυτικών κεφαλαίων στην περιοχή.
Ο Ντράγκι τόνισε επίσης ότι το πρόγραμμα αγοράς τιτλοποιήσεων ABS θα ξεκινήσει με ή χωρίς εγγυήσεις καθώς ο κεντρικός τραπεζίτης έλαβε αρνητική απάντηση από Γαλλία και Γερμανία στο αίτημά του να υπάρξουν κρατικές εγγυήσεις ώστε να μπορέσει η ΕΚΤ να αγοράσει και πιο ριψοκίνδυνα κομμάτια τιτλοποιήσεων (τα mezzanine tranches). Την ίδια ώρα ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ Vitor Constancio άφησε υπόνοιες ότι είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο εισαγωγής μέτρων μεγαλύτερης ποσοτικής χαλάρωσης.
Οι τράπεζες


Η σημαντικότερη όμως παρέμβαση της ΕΚΤ είναι η παροχή ρευστότητας στις τράπεζες μέσω του TLTRO (πρόγραμμα μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης των εμπορικών τραπεζών από την ΕΚΤ) σε συνδυασμό με την αγορά δανείων (ABS, Covered bonds, RMBS κ.τ.λ.). Αυτές οι εκδόσεις ομολόγων εξαφανίστηκαν μετά την κρίση του 2008 (ενδεικτικά το 2008 ανέρχονταν σε 1,2 τρισ. ευρώ, ενώ τώρα είναι μόνο 200 δισ. ευρώ) και, ενώ στην Ευρώπη έχουν αρχίσει να επανέρχονται σιγά-σιγά στα προ κρίσης επίπεδα, στην Ελλάδα είναι σχεδόν ανύπαρκτες, αναφέρει ο Γιώργος Κοφινάκος, διευθύνων σύμβουλος της StormHarbour UK, που είναι και ο μεγαλύτερος εκδότης ABS στην ευρωπαϊκή αγορά και έχει ήδη δράσει σε χώρες όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία, που έχουν παρόμοιο οικονομικό περιβάλλον με την Ελλάδα και άρα μπορεί να βοηθήσει και τις ελληνικές τράπεζες σε τέτοιες εκδόσεις.
Συνολικά στόχος του πακέτου είναι η «ανακούφιση» των τραπεζών ώστε να δανείζουν στην πραγματική οικονομία. Η μείωση του επιτοκίου κατά 10 μονάδες βάσης στο 0,05% δεν θα έχει καμία επίπτωση, πέρα από το ότι θα διασφαλίσει πως οι τράπεζες θα εμφανιστούν στην πρώτη δημοπρασία TLTRO τον Σεπτέμβριο.
Να σημειωθεί ότι οι ελληνικές τράπεζες αναμένεται να κάνουν χρήση του προγράμματος φθηνών δανείων της ΕΚΤ (ίσως και να μετατρέψουν κάποια από τη ρευστότητα που έχουν δανειστεί από την ΕΚΤ στο πλαίσιο των βασικών πράξεων αναχρηματοδότησης σε TLTRO), ενώ τα οφέλη για τον κλάδο θα αποτυπωθούν στη μείωση του κόστους χρηματοδότησης.
Διευρυμένο χάσμα


Το πρόβλημα της ευρωζώνης δεν είναι ο αποπληθωρισμός, αλλά το διευρυμένο χάσμα ανάμεσα στο βιοτικό επίπεδο μεταξύ των κρατών – μελών της ενιαίας νομισματικής ένωσης, εκτίμησε στους «FT» ο Stephen King επικεφαλής οικονομολόγος της HSBC.
Στις δεκαετίες 1980 και 1990 η Ιταλία π.χ. κατέγραψε μεγαλύτερη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου απ’ ό,τι η Γαλλία ή ακόμη και η Γερμανία. Από το 1999 –μετά τη δημιουργία του ευρώ –υπήρξε μια δραματική ανατροπή ρόλων. Το κατά κεφαλήν εισόδημα στη Γερμανία αυξήθηκε κατά περίπου 20%, ενώ τα εισοδήματα στην Ιταλία έχουν μειωθεί.
Η πρόκληση είναι να συμφωνήσουν κράτη πιστωτές και κράτη οφειλέτες ότι είναι απλώς οι δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος. Οι επιτυχημένες νομισματικές ενώσεις εξάλλου ευδοκίμησαν λόγω της αρχής της συλλογικής δράσης, καθώς χωρίς αυτή ακολουθεί η αποκάλυψη…
Γιώργος Κοφινάκος
«Η δράση ανελήφθη πιο αργά από ό,τι έπρεπε»
Με τον πληθωρισμό και την ανάπτυξη στην Ευρώπη να είναι κοντά στο μηδέν και την ανεργία –ειδικά στην περιφέρεια –σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ΕΚΤ έπρεπε να δράσει –και το έκανε, με αρκετά εμφατικό τρόπο την προηγούμενη εβδομάδα αναφέρει ο Γιώργος Κοφινάκος, διευθύνων σύμβουλος StormHarbour UK.
Παρ’ όλα αυτά, οι παρεμβάσεις στη νομισματική πολιτική από μόνες τους δεν αρκούν για να αντιστρέψουν το αρνητικό κλίμα στην ευρωζώνη, θα πρέπει και οι κυβερνήσεις να πάρουν αναπτυξιακά μέτρα μέσω της δημοσιονομικής πολιτικής. Πρόσθετο βασικό σημείο προβληματισμού είναι ότι ναι μεν οι αποφάσεις της ΕΚΤ που τροφοδοτούν με ρευστότητα το σύστημα είναι σίγουρα προς τη σωστή κατεύθυνση αλλά, όπως πάντα, η δράση ανελήφθη οριακά αργότερα από ό,τι έπρεπε, προφανώς λόγω των εσωτερικών διαφωνιών για τη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, κυρίως από τη Γερμανία.
Μια και τα διαθέσιμα εργαλεία παροχής ρευστότητας στο σύστημα γίνονται όλο και λιγότερα, η αγορά προσμένει ότι κάποια στιγμή η ΕΚΤ θα αγοράσει και κρατικά ομόλογα, όπως έκανε και η Fed. Στην περίπτωση των ΗΠΑ, το τελευταίο ήταν καταλυτικό για την επαναφορά της ανάπτυξης και τη μείωση της ανεργίας. Με τις παρούσες ενδείξεις, πάντως, αυτό το εργαλείο θα έχει μεγάλη δυσκολία να εγκριθεί στην ευρωζώνη, κυρίως από τη Γερμανία, και αν κατορθώσει να εφαρμοστεί, ίσως να είναι και πάλι πολύ αργά. Το βέβαιο είναι ότι η ΕΚΤ θα περιμένει μερικούς μήνες να δει τα αποτελέσματα των πρόσφατων αποφάσεών της –τα οποία αναμένεται να δείξουν ενίσχυση των ομολόγων και των μετοχών της περιφέρειας, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, και πτώση του ευρώ που θα οδηγήσει σε αυξημένη ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών προϊόντων –και μετά θα καταλήξει στο αν χρειάζονται και νέα μέτρα.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ