«Πειράζοντας» μια πρωτεΐνη η οποία εκφράζεται από τα περισσότερα καρκινικά κύτταρα του ήπατος, ερευνητές στο Ιατρικό Κολέγιο της Τζόρτζια και στο Κέντρο για τον Καρκίνο του Πανεπιστημίου Georgia Regents, κατάφεραν να αναπτύξουν ένα άκρως αποτελεσματικό εμβόλιο για τη νόσο. Αυτό τουλάχιστον έδειξαν πειράματα σε ποντίκια.

Η πρωτεΐνη-«κλειδί» ΑFP

Η α-εμβρυϊκή πρωτεΐνη (Αlpha-Fetoprotein, AFP) είναι μια πρωτεΐνη που εκφράζεται κατά την ανάπτυξη του εμβρύου, κυρίως στους ηπατικούς ιστούς, αλλά και από τα ηπατικά καρκινικά κύτταρα. Μέχρι σήμερα η AFP «ξέφευγε» από τους ειδικούς που προσπαθούσαν να αναπτύξουν εμβόλιο για τον καρκίνο του ήπατος, καθώς ο οργανισμός την αναγνώριζε ως δικό του υγιές κομμάτι, εξήγησε ο δρ Γιουκάι Χε, ανοσολόγος και επικεφαλής της νέας μελέτης που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Hepatology».

Ο καρκίνος του ήπατος αποτελεί μια από τις πιο θανατηφόρες μορφές καρκίνου με τα ποσοστά επιβίωσης στην τριετία να κυμαίνονται στο 17%. Τα προληπτικά εμβόλια κατευθύνουν το ανοσοποιητικό σύστημα στο να επιτίθεται στους εισβολείς του οργανισμού δείχνοντάς του μια αντιπροσωπευτική ουσία του «εχθρού» που ονομάζεται αντιγόνο. Στην περίπτωσή μας η ουσία αυτή την οποία ο οργανισμός πρέπει να αναγνωρίσει ως ξένη για να εξαπολύσει επίθεση είναι η πρωτεΐνη AFP.

Εκφράζεται από το 80% των καρκινικών κυττάρων

Ο δρ Χε και οι συνεργάτες του «πείραξαν» την AFP όσο χρειαζόταν ώστε το ανοσοποιητικό σύστημα να την αναγνωρίζει ως… ξένο σώμα. Η συγκεκριμένη πρωτεΐνη εκφράζεται από το περίπου 80% των πιο κοινών καρκινικών κυττάρων του ήπατος όχι όμως και από τους υγιείς ιστούς.

Η τροποποιημένη AFP μεταφέρθηκε στον οργανισμό ποντικιών με όχημα έναν βραδύ ιό (lentivirus). To συγκεκριμένο «μέσο μεταφοράς» έχει δοκιμαστεί επανειλημμένως και είναι αποτελεσματικό καθώς στοχεύει τα δενδριτικά κύτταρα των οποίων το καθήκον είναι να δείχνουν αντιγόνα στο ανοσοποιητικό σύστημα ώστε στη συνέχεια να ενεργοποιούνται τα Τ κύτταρα εναντίον τους.

Σε μοντέλα ποντικών τα οποία είχαν εκτεθεί σε χημικά που είναι γνωστό ότι προκαλούν καρκίνο του ήπατος, το εμβόλιο μπλόκαρε τον καρκίνο περίπου στο 90% των περιπτώσεων. Τα πειραματόζωα που έλαβαν το εμβόλιο διέθεταν περισσότερα Τ κύτταρα και περισσότερα κύτταρα που στόχευαν συγκεκριμένα την AFP – γεγονός σημαντικό καθώς με τον τρόπο αυτόν μπορεί να προληφθεί μια υποτροπή της νόσου.

Οι υποτροπές είναι πολύ συχνές στη συγκεκριμένη μορφή καρκίνου – τα ποσοστά υποτροπής είναι της τάξεως του 70% στην πενταετία. Σήμερα οι ασθενείς υποβάλλονται σε επέμβαση αφαίρεσης του τμήματος του ήπατος που νοσεί, ωστόσο δεν υπάρχουν αποτελεσματικές επιπλέον θεραπείες όπως η χημειοθεραπεία που να μειώνουν την πιθανότητα υποτροπής.

Πρόληψη σε ομάδες υψηλού κινδύνου

Ελπίζεται ότι κάποια ημέρα μια εκδοχή του νέου εμβολίου θα γεμίσει αυτό το κενό στη θεραπεία της νόσου και θα βελτιώσει σημαντικά τα ποσοστά επιβίωσης των ασθενών, ευελπιστεί ο δρ Χε. Προσθέτει ότι η προσέγγισή του θα μπορεί πιθανότατα να προλαμβάνει την ασθένεια σε ομάδες υψηλού κινδύνου όπως τα αλκοολικά άτομα, όσα πάσχουν από ηπατίτιδα, οι παχύσαρκοι και οι διαβητικοί ασθενείς (ο διαβήτης και η παχυσαρκία προκαλούν χρόνια φλεγμονή η οποία αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για καρκίνο του ήπατος).

Η ερευνητική ομάδα έλαβε πρόσφατα χρηματοδότηση της τάξεως των 1,6 εκατομμυρίων δολαρίων από το Εθνικό Ινστιτούτο για τον Καρκίνο των ΗΠΑ με στόχο τα πειράματα στα ποντίκια να φθάσουν σε δοκιμές σε ανθρώπους. Στους επόμενους στόχους των ερευνητών περιλαμβάνεται και η ανάπτυξη καλύτερων ιικών οχημάτων μεταφοράς των αντιγόνων.