Τιτλοφόρησε μια συλλογή δοκιμίων του «Η λεπτή τέχνη του να κάνεις εχθρούς». Πρόλαβε σε μόλις ένα έτος φοίτησης στη στρατιωτική ακαδημία του Γουέστ Πόιντ να εισπράξει 190 τιμωρίες. Καυγάδισε με όλους τους μεγάλους ομότεχνους και λοιπούς καλλιτέχνες της λονδρέζικης σκηνής της εποχής του, από τον Γουόλτερ Σίκερτ ως τον Οσκαρ Γουάιλντ. Κι όμως, ο Τζέιμς Μακνίλ Γουίστλερ (1834-1903), Αμερικανός εκ γενετής, Βρετανός εξ επιλογής, υπήρξε ένας από τους πιο διακεκριμένους μποέμ ζωγράφους της περιόδου και πρωτοπόρος του δόγματος «η τέχνη για την τέχνη», όπως υπενθυμίζει στη νέα βιογραφία του («Whitstler», εκδ. Yale University Press) ο καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Αρκανσο, Ντάνιελ Σάδερλαντ.
Τέχνη, γυναίκες και φιλίες (που μετατρέπονταν σύντομα σε έχθρες) υπήρξε το τρίπτυχο της ζωής του Γουίστλερ, γνωστού ως σήμερα από αριστουργήματα όπως η προσωπογραφία της μητέρας του ή «Η παλιά γέφυρα του Μπάτερσι». Μποέμ εκ πεποιθήσεως, ο Γουίστλερ μαθήτευσε στο Παρίσι στον κύκλο των ρεαλιστών του Γκυστάβ Κουρμπέ προτού μεταβεί στο Λονδίνο και σχετιστεί με εξέχοντες προραφαηλίτες όπως οι Ντάντε Γκαμπριέλ Ροσέτι και Εντουαρτ Μπερν-Τζόουνς. Το όνομά του είχε συζητηθεί ήδη από το περίφημο «Salon des Refusés» το 1863, όπου το έργο του επισκιάστηκε μόνο από το περιβόητο «Γεύμα στη χλόη» του Εντουάρ Μανέ. Ηταν όμως η μετέπειτα πορεία του, αυτή των δημόσιων διενέξεων, των σκανδαλιστικών ιστοριών και της καλλιτεχνικής ωριμότητας που αναδεικνύονται στη βιογραφία του.
Ο Γουίστλερ του Σάδερλαντ είναι «μια μικρή οχιά», σύμφωνα με τον αφορισμό του φίλου του ποιητή Αλγκερνον Σουίνμπερν, ένας προικισμένος ζωγράφος που παράγει τέχνη υψηλής ποιότητας ενώ ταυτόχρονα αντιδικεί στα δικαστήρια με τον πολύ Τζον Ράσκιν, τον κορυφαίο βρετανό κριτικό που τόλμησε να χαρακτηρίσει έναν πίνακά του «κουβά με μπογιά πεταμένο στο πρόσωπο του κοινού». Με δηλωμένη την πρόθεσή του να ζωγραφίσει «όλους όσοι είναι στη μόδα», ο Γουίστλερ συνδύαζε την επιτηδευμένη πρόκληση με την επαγγελματική διαφήμιση. Το βικτοριανό Λονδίνο των συντηρητικών αξιών τον ανέχθηκε αρχικά, αργότερα τον κατέταξε μεταξύ των τσαρλατάνων, σύμφωνα με τον Σάδερλαντ. Χωρίς αυτό να αναιρεί σήμερα, όταν όλες οι κάποτε επίκαιρες διαμάχες έχουν αμβλυνθεί από τον χρόνο, την ακεραιότητα ή την αξία του έργου του.
