Καλημέρα, κι όμως γίνεται. με χαμό με λύσσα, δεν ξέρω με τι, αλλά γίνεται. Κάποιος Θεός, κάποια δύναμη… Μια φράση με βολοδέρνει: «Μόνο το ταξίδι έχει σημασία. Ολα τα λοιπά είναι κόλπα για να σ’ το πουλάνε ακριβά».

«Θέλω να πω κάτι για τη χώρα μας» είπα στη Βάνα Σολομωνίδου, πολιτιστική ακόλουθο της ελληνικής πρεσβείας in London, που δαιμονιακά ήταν στο πλευρό μας: «Μην κάνεις αυτό το λάθος, όσοι θα έρθουν εδώ ξέρουν τι είναι η Ελλάδα» είπε και μου θύμισε τη φράση της Μελίνας όταν πήγε να μιλήσει για τα Μάρμαρα… Είπε, στο τέλος της ομιλίας της, «I have the marbles in my mouth».

Αποστολή εξετελέσθη. Χρόνων σπουδή, και δική μου και της ομάδας. Ξανά και ξανά… έργα ξανά και ξανά, αυτή η βαθιά μου συγγένεια με τον πρόγονο… και την ώρα που είναι απαραίτητο η κωμωδία να καταγράψει την πτώση, αλλά και να σε στείλει να βρεις τον Διόνυσό σου… Μια και καλή. Ετοιμαστήκαμε πολύ καλά και πετάξαμε…

«Οταν πήραμε τη στράτα τ’ ουρανού να ’ρθούμε απ’ την Αθήνα στον δρόμο ανταμώσαμε την αργυρή Σελήνη».

(Κ.Χ. Μύρης, «Νεφέλες»)

22 Μαρτίου. Πετάμε πρώτα για Κωνσταντινούπολη

Πήγαμε στο Πατριαρχείο έπειτα από μια γενική δοκιμή. Ωραία επίσκεψη. «Ορθοτομούντα τον λόγον». Κυριακή της Ορθοδοξίας στο Φανάρι, πολλοί γνωστοί, πολλές καλημέρες. Στην Ελλάδα δεν βλέπεις τόσους γνωστούς μαζεμένους. Ο οικουμενικός, ένας κόσμος ολόκληρος. Μέσα μου βαθιά συγκίνηση. Που οι τούρκοι καλλιτέχνες επισήμαναν πόσο ακούγανε δικά τους ακούσματα μέσα στον Αριστοφάνη…

Σήμερα συνειδητοποίησα ότι δεν αφήνω το νόημα να με παρασύρει… Μ’ ενδιαφέρει μόνο η λέξη και να τη δώσω δυνατά, καθαρά σαν ήχο. Ο ήχος της γλώσσας. Εχει μεγάλη δύναμη. Πιο μεγάλη από ό,τι νομίζουμε. Αυτά ήταν δύο σημεία που επέμεινα, να αρθρώσουμε δυνατά, ισχυρά τα σύμφωνα, παράξενα, πρωτόγνωρα τις λέξεις, συντονισμένοι στον ήχο τους και στα χείλη πάντα μετέωρα στο χαμόγελο της αθωότητας και του πειράγματος… Σαν να πάγωσε στο στόμα για πάντα το χαμόγελο μιας ευτυχισμένης ανάμνησης.

Κυριακή της Ορθοδοξίας στο Φανάρι, καλεσμένος του Οικουμενικού Πατριάρχη. Γλύκανε η καρδιά μου και τι ωραία απάνω στο φόρτε των ψαλτών, στους ήχους πλάγιους. Σ’ όποια θρησκεία και να είσαι, ο Θεός είναι ένας.

Η δρ Ναζάν Ολτσέρ, διευθύντρια του Μουσείου Sakip Sabanci. Mια θεά. H Nαζάν είχε την ιδέα να συνεργαστούμε με το Εθνικό Θέατρο της Τουρκίας. Επεσε ο σπόρος…

Με τις ευχές του Οικουμενικού Πατριάρχη. Να παντρέψουμε τους δύο λαούς…

Ξημέρωμα εθνικής επετείου στην Πόλη. Επιστροφή στην Αθηνά… Η δουλειά έγινε.

«Αυτό που ζούμε είναι πόλεμος, τότε Πελοποννησιακός, τώρα οικονομικός, πόνος-πόλεμος, πάντα ο πόνος είναι ίδιος».

(Στ. Κραουνάκης, εισαγωγικό)

8 Απριλίου

Ολυμπιακή. Πτήση για Βουκουρέστι κι από εκεί με Ταρόμ, Τιμισοάρα. Το βιντεάκι μου με τη θηριώδη συνέντευξή μου για την κρίση στο BBC. Εχει κάνει τον γύρο της Ευρώπης… Μου γράφουν αριστεροί καλλιτέχνες από παντού και από Ελλάδα μού τηλεφωνούν να συμμαζευτώ…

Πλησιάζουμε Τιμισοάρα. Ο Σινάν Τιμεζάλπ, ο εξαίρετος τούρκος χορευτής, ειδοποιεί. Χτύπησε το πόδι του, δεν θα έρθει, θα έχω τον άλλον Τούρκο, τον Ογκούζ, που τον αντικατέστησε επάξια. Το θέατρο είναι αριστούργημα.

Ρουμανία, Τιμισοάρα

Η χώρα που σέβεται τον καπνιστή. Ολα τα μέρη καπνιζόντων έχουν σέρβις, δεν σε θεωρούν μανιακό ασθενή. Εχουν Wi-Fi και ξέρουν ότι ο smoker θα κάνει οπωσδήποτε μεγαλύτερη κατανάλωση σε καφέδες, ποτά, γλυκά, φαγητό.

Ωραία πόλη η Τιμισοάρα. Καλλονή. Από εδώ ξεκίνησε η επανάσταση. Παίζουμε στην όπερα. Kαμαρώνουμε σαν γύφτικα σκεπάρνια και φωτογραφιζόμαστε σαν ψωνάρες έξω από το θέατρο που έχει την αφίσα μας, αυτό το απίθανο σκίτσο του Φώτη Πεχλιβανίδη με τον Αριστοφάνη και τα Ray-Ban.

Εξαιρετικό θέατρο. Μαγικό, με μυρωδιά και ιστορία. Οι ρουμάνοι συνεργάτες μας, η εξαιρετική Μαρία Cassandra (ναι, Κασσάνδρα) Hausi, ειδικευμένη στα δημοτικά παραδοσιακά της Ρουμανίας και ο κοντραμπασίστας Μarius Misaras, ένα αστέρι που σε δυο πρόβες εδώ στην Αθήνα ακολούθησε με τρέλα το ελληνικό κουαρτέτο μας, με επικεφαλής τον συνάδελφό μου και μαέστρο μας Αρη Βλάχο, τον καλύτερο έλληνα ντράμερ Σπύρο Παναγιωτόπουλο, τον Δημήτρη Τσάκα να λαλάει στο σαξόφωνο και τον νεότατο ταλαντούχο Δημήτρη Σιάμπο στην ηλεκτρική κιθάρα (μόνο στο Λονδίνο ο Τσάκας έφερε αντικαταστατή του τον φίλο Γιάννη Παπαναστασίου, λόγω υποχρεώσεών του με τη Χαρούλα).

Στην Τιμισοάρα κάναμε πρωινό μπρίφινγκ. Σε μια αίθουσα στο ξενοδοχείο. Η πλατεία υπέροχη, με μια ορθόδοξη εκκλησία Τριών Ιεραρχών να κεντράρει στο βάθος, τα παιδιά βγήκανε, εγώ καθόλου. Εχω πονόλαιμο και μεγάλη κούραση. Ο ατζέντης μας, ο Ρουμάνος Marius Pallade Agarbiceanu, αριστοκράτης γνήσιος.

Τα έχει όλα στην εντέλεια, και οι άνθρωποι του θεάτρου, τεχνικοί και προσωπικό, σαν παλιοί γνωστοί μας καλοί Ελληνες. Στις τρεις πρόβα στο θέατρο, είσοδος καμαρινιών-ξενοδοχείο μια πόρτα. Το καλύτερό μας. Θέατρο του 1872.

«Mundus scena, vita transitus: venisti, vidisti, abiisti» (Ο κόσμος είναι μια σκηνή, στη ζωή είμαστε περαστικοί: ερχόμαστε, βλέπουμε και απερχόμαστε) γράφει πάνω από τη σκηνή. Ωραία φάση. Νερά στη θέση τους. Ζέσταμα σε ένα Petrof καλοκουρδισμένο. Επαιζα μισή ώρα Χατζιδάκι, κάνοντας παραλλαγές.

«Ιακχε πολύτιμε, έλα και χόρεψε, έλα στους ιερούς λειμώνες, παρέα με τους όσιους τους μύστες».

(Κ.Χ. Μύρης, «Βάτραχοι»)

Σκίσαμε. Χειροκρότημα 20 λεπτών. Ορθιοι τρία μπιζζζ.

Με το καλαματιανό «του Αρη Βλάχου η μουσική» από την «Ειρήνη». Αφήσαμε τη σκηνή χορεύοντας.

«άλλο η φιλοσοφία

Κι άλλο η τσέπη να πονά

Χρέος έχει η κωμωδία να τα δίνει όλα στεγνά»

(«Νεφέλες», Παράβαση)

Τι με ιντριγκάρισε απ’ την αρχή στον Αριστοφάνη: ότι την περίοδο τη μεγάλης πτώσης, της ύψιστης εποχής του ελληνισμού, η κωμωδία ανέλαβε την υποχρέωση να κάνει το καρδιογράφημα της πτώσης και να αποτελέσουν αυτές οι 11 σωζόμενες κωμωδίες του προγόνου τη μαρτυρία της «ελληνικής κατάρας». Τρεις χιλιάδες χρόνια τώρα, τα ίδια…

H σχέση μου με τον Αριστοφάνη βαστάει από το γυμνάσιο. Χατζιδάκις, Κουν, Καραγκιόζης, Αρώνη «Λυσιστράτη», Ηρώδειο, τα λαϊκά τραγούδια, οι μεταφράσεις. Η θητεία μου στους «Αχαρνής» ήταν έπειτα από δέκα αριστοφανικούς Χορούς. Η μελέτη του κεντρικού άξονα μεγάλη εμπειρία, οι «Νεφέλες» στην Κύπρο επίσης.

Ακόμη περιμένει στο συρτάρι μια «Λυσιστράτη» όπερα μπούφα… Κομμάτια της δοκίμασα στο «11”» (σάρωσε η Αγλαΐα Παππά).

Εδώ ήθελα το όχημα να είναι η μουσική… Με τη μικρή μαγική μας ορχήστρα – ιδιαίτερες προσωπικότητες όλοι – δουλέψαμε για την αποδόμηση έως εξαφάνιση του δυτικού στοιχείου και την ενίσχυση του βρώμικου, ή και «φάλτσου» καμιά φορά, αρκεί να ενισχύεται το νόημα… Οπως μπλέξανε τα έργα και μένει να πρωταγωνιστεί ο στίχος των Παραβάσεων θα ’λεγε κανείς ότι το «Aristophanes Now!» είναι ένας μεγάλος ύμνος στην πόλη, στη δημοκρατία, στον τόπο που γέννησε τους ποιητές και ένα αμείλικτο χαστούκι στη διαφθορά.

Εν αρχή ην ο λόγος… Τα εξαιρετικά κείμενα του Μύρη και τα αγαπημένα χορικά της Νικολακοπούλου από τη «Λυσιστράτη» και τον «Πλούτο», και κάποια δικά μου εγχειρήματα.

Δεν ξέρω αν θα γινόταν αυτό το ταξίδι αν δεν είχα μια τόσο αφοσιωμένη ομάδα. Δηλαδή ανθρώπους που με πιστεύουν, που έχουν μεγάλο ταλέντο – φωνάρες, ακούραστοι – και το διαθέτουν για να γεννηθεί κάτι… Είμαι υπερήφανος για εμάς και ευγνωμονώ που έγραψα κανονικά την καριερίλα, που δεν σάπισα στα χρόνια και στα σουξέ… Δεν τα αποποιούμαι, αλλά, χωρίς τα παιδιά, δεν ξέρω αν θα μου άρεσε εκεί που θα είχα πάει.

«Υπέρ της Ακροπόλεως, των Αθηνών της πόλεως, ας κάνουμε θυσία, ψηλά στον Παρθενώνα μας, να δούμε στον αιώνα μας, σε τούτη τη ζωή, τι έχει σημασία».

(Λίνα Νικολακοπούλου, «Πλούτος»)

Λονδίνο

Μόνος μου, σ’ ένα pret a manger κοντά στο ξενοδοχείο, κοντά στο RADA (Royal Academy of Dramatic Arts) ωραία συννεφιά, κρύο δεν κάνει, μαζεύω ενέργεια. Το Λονδίνο δεν είναι πια το ίδιο όπως το είχα αφήσει το 2002. Είμαστε sold out και οι τρεις παραστάσεις… Κινητοποιήθηκαν όλοι οι Ελληνες και Κύπριοι που μας αγαπούν. Ο Τάκης (ο σκηνογράφος μας) και η Βάνα (της πρεσβείας) τα έδωσαν όλα… Μπήκαμε και στο αρχείο της Οξφόρδης; Μας έφερε γούρι η κηδεία της Θάτσερ, το έγραψε και ο κριτικός ο Αγγλος.

Τα δώσαμε όλα, συγκροτημένοι, με χιούμορ και ανιδιοτέλεια. Τα παιδιά όλο τους τον εαυτό, η ορχήστρα, οι ηχολήπτες μας, ο φωτιστής μας, έσκισαν. Ολοι ψηλά τα βολτάζ.

Το κάψαμε. Αλλά κυρίως όσοι ήρθαν είπαν τα χίλια καλά, χειροκρόταγαν όρθιοι διακόπτανε ξανά και ξανά. Ενέργεια, δύναμη. Η ομάδα απέδειξε ότι είναι γροθιά. Και εγώ είχα τρελά κέφια. The marbles are in my mouth. Δάκρυα. Μεικτό κοινό. Μεγάλοι, μικροί, πιτσιρίκια, της Οξφόρδης, δάσκαλοι της RADA, ελληνολάτρες Εγγλέζοι, Γιαπωνέζοι… Πανδαισία, γιορτή. Είμαστε Ελληνες. Αυτά έχουμε. Τους ποιητές, το θέατρο και τη δημοκρατία…

«Οι ποιητές αυτοί να αναλάβουν το πλάνο της ανάπτυξης».

(Κ.Χ. Μύρης, «Αχαρνής»)

*«Αristophanes Now!»: Σταμάτης Κραουνάκης, Χρήστος Γεροντίδης, Μπάμπης Γούσιας, Αναστασία Εδεν, Σάκης Καραθανάσης, Χρήστος Μουστάκας, Κώστας Μπουγιώτης, Γιώργος Στιβανάκης, Παρθένα Χοροζίδου και η Ρουμάνα Κασσάνδρα Μαρία Χαούσι.

**Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 28 Απριλίου 2013