Ενα τηλεοπτικό ή κινηματογραφικό πλατό. Κάμερες, πολλές κάμερες και οθόνες, πολλές οθόνες. Στο βάθος το παλιό, πατρικό σπίτι με την αυλή του. Πιο πέρα τα περιβόλια με τις λεμονιές:«Ολα αυτά τα αγαπούσε πολύ ο Ρίτσος»λέει οΔημήτρης Μαυρίκιοςπου παρουσιάζει στο θέατρο της Μικρής Επιδαύρου το «Τερατώδες αριστούργημα», το πιο αυτοβιογραφικό έργο του ποιητή, σε μια παράσταση που περιλαμβάνει αποσπάσματα και από άλλα του κείμενα (ποίηση και πεζά).«Γι΄ αυτό και όλα αυτά τα στοιχεία, μαζί με τονΔημήτρη Πολυχρονιάδη,σκεφθήκαμε να τα συμπεριλάβουμε σε ένα σκηνικό που να αναπαριστά όλον αυτόν τον κόσμο». Τον κόσμο του Γιάννη Ρίτσου. Με αυτή τη δουλειά ο Δημήτρης Μαυρίκιος συμμετέχει στην επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση του ποιητή.«Η πρόταση για τον Ρίτσο ήρθε από το φεστιβάλ.Το περιεχόμενο και η επιλογή ήταν δικά μου,με την παραίνεση της Χρύσας Προκοπάκηνα διαβάσω το πιο αυτοβιογραφικό ποίημα του Ρίτσου.Ηθελα να κάνω κάτι για τη ζωή και το έργο του και ελπίζω να νιώσουν οι θεατές ό,τι ένιωσα κι εγώ όταν βυθίστηκα στον Ρίτσο».
Με έναν τίτλο που μοιάζει αυτοβιογραφικός- σαν προσωπικός χαρακτηρισμός αλλά και χαρακτηρισμός του ίδιου του έργου του, το «Τερατώδες αριστούργημα» θεωρείται ως«το “Οκτώμισι” του Ρίτσου». Με έντονο αισθησιακό και ερωτικό περιεχόμενο, το έργο γράφτηκε το 1977 και εκδόθηκε έναν χρόνο αργότερα.«Είναι ένα αχανές ποίημα το οποίο αναφέρεται σε πολλά από τα προηγούμενά του έργα,αλλά ανοίγεται και προς τα κατοπινά, μέσα από μια περίεργη μνήμη μέλλοντος.Η αυτοβιογραφία,είτε σ΄ αυτό το ποίημα είτε σε άλλα έργα του, δίνει το στίγμα της παράστασης,ενώ το συγκεκριμένο αποτελεί τον κυρίως κορμό της παράστασης και έχει δώσει και τον τίτλο»εξηγεί ο Δημήτρης Μαυρίκιος και συνεχίζει:«Δεν είναι μια σκηνική μεταφορά ατόφιου του ποιήματος.Μέσα υπάρχουν αποσπάσματα από τα πολύ γνωστά του,όπως είναι ο “Επιτάφιος”, η “Ρωμιοσύνη”, η “Γκραγκάντα”, η “Σονάτα του σεληνόφωτος”,η “Ελένη”,ο “Τειρεσίας”, αλλά και από τα ύστερα πεζά του (κορυφαία για μένα), την “Εννεαλογία” του, το “Εικονοστάσιο ανωνύμων αγίων”,που είναι και τα πιο αυτοβιογραφικά κείμενα».
Με μονολόγους αλλά και συνδέσεις ανάμεσα στα κείμενα που οδηγούν συχνά σε διαλόγους, το ίδιο το «Τερατώδες αριστούργημα»«προσφέρεται για μια πολυφωνική ερμηνεία,καθώς δίνει συχνά την αίσθηση δημιουργημάτων,πλασμάτων της μυθοπλασίας που επισκέπτονται τον δημιουργό τους. Είναι πολύ Πιραντέλο ως προς αυτό.Αντιμετωπίζει τους πάντες σαν υποψήφιους ήρωες του σύμπαντός
του:Με μια κορυφαία φιγούρα που είναι ο ίδιος(σ.σ.: τον ερμηνεύει οΛάζαρος Γεωργακόπουλος),ενώ τα υπόλοιπα πρόσωπα είναι τα πρόσωπα της οικογένειάς του αλλά και του έργου του,όπως η Ελένη ή η Μάνα του “Επιταφίου”.Ορισμένα από αυτά περιφέρονται στον χώρο,τα διαλέγει ο ποιητής και τα κάνει μετά έργα του».
Με το δημοτικό τραγούδι «Λεμονάκι μυρωδάτο», που αγαπούσε ιδιαίτερα ο Ρίτσος, ξεκινά η παράστασηείναι το ίδιο που θα οδηγήσει, στο τέλος, τον γέροντα Ρίτσο στον θάνατο, ενώ ενδιάμεσα θα αποτελέσει το νήμα για το πέρασμα από τη μία ηλικία στην άλλη. Συνολικά η παράσταση ντύνεται μουσικά με κλασική μουσική – κυρίωςΜπαχκαιΒιβάλντι, που ήταν και οι αγαπημένοι του.«Υπάρχουν κάποιες πτυχές που όχι τελείως αθώα απέκρυπταν»επισημαίνει ο σκηνοθέτης καθώς αναφέρεται στο πλούσιο και λιγότερο γνωστό, εν μέρει, έργο του.«Η αυτοβιογραφική πλευρά του Ρίτσου έχει ριχτεί σε μια σχετική αφάνεια σε σχέση με άλλα έργα του- και είναι συναρπαστική.Πιστεύω ότι έχει γίνει χρήση σε ένα κομμάτι του Ρίτσου. Γι΄ αυτό και απομένει σε εμάς όχι μόνο να το ανακαλύψουμε αλλά και να το προτείνουμε.Και θέλει τόλμη».
Ηταν τελικά μια αντιφατική προσωπικότητα; «Ο Ρίτσος ήταν της μέρας και της νύχτας και υπάρχουν πολλά κείμενα που επιβεβαιώνουν και τις δύο του πλευρές.Συναντούμε εκ βαθέων κείμενά του και καταλαβαίνουμε πόσο χαίρεται με την εξομολόγησή του.Είναι ένα πνεύμα πολύ πιο ελεύθερο,πολύ πιο διαχρονικό.Αλλά πρέπει να βουτήξει κανείς στο έργο τουκαι είναι τεράστιο.Δεν είναι ένας ο Ρίτσος που ξέρουμε,είναι δύο- και εδώ προτείνεται ο τρίτος.Ο ένας είναι ο στρατευμένος, ο άλλος είναι ο θεατρικός και ο τρίτος είναι ο αυτοβιογραφούμενος πια Ρίτσος,που γράφει σε πρώτο πρόσωπο,που μιλάει άμεσα,που λέει “εγώ ο ποιητής”».
Με μια ομάδα ηθοποιών με τους οποίους έχει ξαναδουλέψει στο παρελθόν («γιατί ο χρόνος ήταν πολύ λίγος και το εγχείρημα πολύ δύσκολο») και με τη«μεγάλη βοήθεια»τηςΕρης Ρίτσου, ο Δημήτρης Μαυρίκιος ανακάλυψε κρυφές, σκοτεινές γωνιές του ποιητή- και, απ΄ ό,τι φαίνεται, εξαιρετικά ενδιαφέρουσες, τις οποίες και θέλει να μοιραστεί μαζί μας.
«Το τερατώδες αριστούργημα» του Γιάννη Ρίτσου ανεβαίνει από τον Δημήτρη Μαυρίκιο στο πλαίσιο του Ελληνικού Φεστιβάλ.Παίζουν: Λάζαρος Γεωργακόπουλος,Λυδία Φωτοπούλου, Ράνια Οικονομίδου,Φωτεινή Μπαξεβάνη,Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη,Δημήτρης Ντάσκας,Τατιάνα Παπαμόσχου,Κωστής Καλλιβρετάκης,Γιάννης Κότσυφας,Αλέξανδρος Κλήμης,Μανώλης Δούνιας κ.ά. Στην παράσταση συμμετέχει και ο σκηνοθέτης.Την Παρασκευή και το Σάββατο 24-25 Ιουλίου στο θέατρο της Μικρής Επιδαύρου (ώρα έναρξης: 21.00).
