Κυνηγάω τα ανθρώπινα όρια
Τα πράσινα μάτια της αυτές τις ημέρες ακτινοβολούν πιο πολύ και από το χρυσό μετάλλιο στον λαιμό της. Μάλλον θα ‘ναι αυτή η εικόνα που σαν φλας στριφογυρνά στο μυαλό: λίγη φόρα, ένα, δύο, τρία άλματα και… 14.55 στον πίνακα του σταδίου της Βουδαπέστης. Και αν δεν ήταν μεγάλη επίδοση, ήταν χρυσή! Πίσω της ονόματα τρανταχτά: Κασπάρκοβα, Ματεέσκου, Μαρίνοβα… Από την εποχή της Αννας Βερούλη είχε να έρθει στην Ελλάδα το χρυσό των Πανευρωπαϊκών. Μα η Ολγα Βασδέκη σηκώνει τους ώμους: «Θα ήθελα να ήταν μεγαλύτερο το άλμα μου» λέει.
Πώς είναι άραγε να είσαι 25 χρόνων και οι άνθρωποι στον δρόμο να σου σφίγγουν το χέρι και όσο σε κοιτούν στα μάτια να μην το αφήνουν; Να σε παρακολουθεί όλη η Ελλάδα που στέκεσαι σ’ ένα βάθρο και ο Υμνος παίζει για σένα; Να ξέρεις πως από την Αλεξανδρούπολη ως την Κρήτη άγνωστοι άνθρωποι για μια στιγμή έγιναν χαρούμενοι επειδή εσύ πέταξες ψηλά πάνω απ’ το σκάμμα; Η Ολγα Βασδέκη ξέρει καλά. Ακούστε την!
Μπορείτε να μου δώσετε έναν καλό λόγο για να περάσει ένας άνθρωπος τα νιάτα του προσπαθώντας να πηδήσει όσο πιο μακριά γίνεται σ’ ένα σκάμμα;
«Βέβαια! Μπορώ να σας πω γιατί το κάνω εγώ. Λοιπόν… το κάνω για να φτάσω λίγο μακρύτερα ακόμα! Σίγουρα δεν το κάνω για να αποδείξω πως είμαι η Βασδέκη, η τοπ αθλήτρια, η ψωνάρα κλπ. Τέτοιες ψευδαισθήσεις δεν έχω. Το μόνο που θέλω είναι το επόμενό μου άλμα να είναι μεγαλύτερο από το προηγούμενο».
Ακόμη και όταν με το προηγούμενο άλμα αφήνετε πίσω σας αθλήτριες σαν την Κασπάρκοβα και τη Ματεέσκου;
«Ακόμη και τότε! Και πιστέψτε με όποια και να ήταν στη θέση μου, το ίδιο θα σας έλεγε!».
Δηλαδή δεν σας φτάνει το μετάλλιο;
«Οχι! Ο αθλητής θέλει και να ξεπερνάει τον εαυτό του! Εγώ ξεπέρασα τις άλλες, αλλά δεν ξεπέρασα τον εαυτό μου».
Μα αυτό δεν ήταν το σημαντικό; Με τις άλλες ανταγωνιζόσασταν…
«Οχι. Εγώ πάντα με τον εαυτό μου ανταγωνίζομαι»
Πρέπει να είναι πολύ δυνατός αντίπαλος!
«Ο πιο δυνατός που υπάρχει. Πάντα στον άνθρωπο ο εαυτός του είναι ο πιο δυνατός αντίπαλος. Γι’ αυτό συνεχίζει να παλεύει ακόμη και όταν φτάνει στην πρώτη θέση: για να νιώθει πριν απ’ όλους ο ίδιος πως την αξίζει».
Αυτή την πρώτη θέση στους Πανευρωπαϊκούς την είχατε ονειρευτεί;
«Είναι όνειρο κάθε αθλητή, δεν είναι;».
Ναι, όμως άλλο το όνειρο και άλλο η πραγματικότητα.
«Εγώ το όνειρο του χρυσού το κάνω πραγματικότητα κάθε βράδυ στον ύπνο μου! Και πιο πολύ το όνειρο του χρυσού στην Ολυμπιάδα!».
Τολμάτε να το σκεφτείτε;
«Αν τολμώ; Εχω ήδη ξεκινήσει καιρό τώρα να προετοιμάζομαι!».
Από τώρα;
«Κάθε μέρα γι’ αυτόν τον αγώνα φτιάχνομαι! Για τον επόμενο μεγάλο στόχο. Ο κάθε αθλητής έτσι λειτουργεί. Ολον τον άλλο καιρό μαθαίνει το μυαλό του να δουλεύει μονάχα για τη στιγμή πριν από τη βαλβίδα. Και όταν αυτή φτάσει, όλα γίνονται αυτόματα. Γιατί πια είναι στο μυαλό μέσα καταγεγραμμένα».
Και το τρακ, η αγωνία πριν από το άλμα;
«Και τρακ έχεις και αγωνία. Αλλά με το που βγαίνεις στον στίβο χάνονται ως διά μαγείας».
Εκείνη τη στιγμή μπορείς να ακούσεις τίποτε;
«Τίποτε… εκτός απ’ τον ρυθμό, αν τον ζητήσεις απ’ τους θεατές…».
Το βλέμμα σας εστιάζεται στο άπειρο τότε.
«Μοιάζει σαν να εστιάζεται… Στην πραγματικότητα, έχω ήδη γράψει στο βλέμμα μου το αποτέλεσμα! Οχι το νούμερο. Την κίνηση του άλματος».
Και ήδη ξέρετε πού θα φτάσετε;
«Οχι στο πρώτο ούτε στο δεύτερο άλμα του τριπλούν. Στο τρίτο όμως ναι!».
Και όμως, πάντα μπορεί πέντε πόντοι να τα χαλάσουν όλα. Να χαθεί το μετάλλιο γι’ αυτούς.
«Παράξενο, ε; Μπορεί να σημαίνουν τα πάντα πέντε πόντοι. Αμα τους δεις σαν μέγεθος είναι ένα τίποτε! Και να που χάνονται παγκόσμια ρεκόρ εξαιτίας τους!».
Τι αξία έχει ένα παγκόσμιο ρεκόρ; Αργά ή γρήγορα κάποιος θα βρεθεί να το σπάσει, και ας έχεις περάσει εσύ χρόνια παλεύοντας γι’ αυτό.
«Μα δεν σε νοιάζει αν θα το σπάσουν οι άλλοι το ρεκόρ σου. Εσύ το κάνεις για τον εαυτό σου. Δεν κυνηγάς τον προηγούμενο που έκανε ρεκόρ, κυνηγάς τα ανθρώπινα όρια. Και τότε αποκτούν απόλυτη αξία εκείνοι οι πέντε πόντοι που λέγαμε».
Τρομακτικό δεν είναι αυτό; Να παίζονται όλα σε πέντε πόντους;
«Συνηθίζεις σιγά σιγά. Οταν είσαι αθλητής, τα μεγέθη αρχίζουν και απλώνουν, σου φαίνονται μεγαλύτερα».
Οταν είσαι τριπλουνίστας είναι ακόμη πιο δύσκολο. Αυτό το άθλημα είναι τόσο τεχνικό, που μοιάζουν όλα ρευστά.
«Δεν μοιάζουν, είναι! Το κάθε βήμα στο τριπλούν είναι ξεχωριστό. Το πρώτο είναι άλμα, το δεύτερο βήμα και ύστερα η πτήση και η προσγείωση… Πρέπει καθένα να το εκτελέσεις άψογα, ένα λάθος μπορεί να σ’ τα χαλάσει όλα. Γι’ αυτό και ποτέ προτού αγγίξεις στο σκάμμα δεν μπορείς να ξέρεις τι επίδοση θα φέρεις. Μπορεί να ανεβεί απίστευτα χωρίς καν να το καταλάβεις».
Πώς είναι μ’ ένα άλμα σου να φτάνεις τόσο μακριά; Σ’ εμάς τους απέξω μοιάζει σαν πτήση.
«Σε μένα πάλι κανένα άλμα μου δεν φαίνεται μεγάλο! Αλλά νομίζω πως είναι ίδιον όλων των αθλητών αυτό: δεν ικανοποιούμαστε ποτέ. Κάθε φορά θέλουμε λίγο παραπάνω, λίγο μακρύτερα, λίγο πιο γρήγορα…».
Πόσο κρατούν στο δικό σας μυαλό τα δευτερόλεπτα του άλματος;
«Αυτά καθαυτά όσο και στο δικό σας! Αλλά αυτό που κρατά πολύ είναι ο χρόνος που χρειάζεσαι πριν. Εκείνες οι στιγμές που προσπαθείς να φέρεις στο μυαλό σου το τέλειο άλμα. Που το οραματίζεσαι για να το εκτελέσεις… Και ποτέ δεν το καταφέρνεις βέβαια».
Δεν υπάρχει αυτό που λέμε «τέλειο άλμα»;
«Κάθε φορά που ένα παγκόσμιο ρεκόρ καταρρίπτεται, αποδεικνύεται πως όχι! Κανένας δεν είναι τέλειος, βλέπετε και αυτό δεν ισχύει μόνο για τους αθλητές, ισχύει για όλους τους ανθρώπους. Αλλά ευτυχώς έχουμε την ικανότητα της εξέλιξης μπορούμε τουλάχιστον να προσεγγίζουμε το τέλειο όλο και πιο πολύ».
Οταν κάποιος δεν πιστεύει στην τελειότητα, όπως εσείς, θα είναι πολύ δύσκολο να έχει ινδάλματα, φαντάζομαι.
«Και όμως, έχω! Αλλά κάθε ίνδαλμά μου το ξεχωρίζω για ένα λόγο για τη θέλησή του, για τη δύναμή του, για την προσωπικότητά του… Από τον καθένα διαλέγω τμήματα που θαυμάζω».
Θα μου δώσετε ένα παράδειγμα;
«Εχω ανεξίτηλα γραμμένη στη μνήμη μου τη στιγμή που κόβει το νήμα η Βούλα Πατουλίδου».
Γιατί;
«Κατάλαβα γιατί όταν τη γνώρισα από κοντά και κάναμε προπόνηση μαζί. Είναι δύσκολο, πολύ δύσκολο να το βρεις αυτό που είχε η Βούλα. Ησουνα δίπλα της και ένιωθες μια δύναμη, μια φλόγα που έβγαινε από μέσα της. Αυτό το “εγώ θα το κάνω, δεν υπάρχει περίπτωση”! Ο,τι και αν έβαζε στο μυαλό της η Πατουλίδου έπρεπε να το πετύχει».
Ζώντας την μπορέσατε να πάρετε λίγη απ’ τη φλόγα της;
«Αυτά τα πράγματα δεν παίρνονται ούτε δίνονται. Τη φλόγα ή την έχεις ή δεν την έχεις. Μόνο μερικές φορές, αν θες πάρα πολύ να την αποκτήσεις, μπορείς να παλέψεις και να την ανάψεις μέσα σου».
Η φλόγα αυτή είναι ό,τι εμείς ονομάζουμε ταλέντο;
«Σίγουρα λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο! Υπάρχουν άνθρωποι με ταλέντο που δουλεύουν πάνω του και φτάνουν ψηλά, και υπάρχουν και άλλοι χωρίς ταλέντο που έχουν θέληση και η θέληση αυτή, η πίστη πως μπορούν να φτάσουν ψηλά, γίνεται τελικά το ταλέντο που τους εκτινάσσει στα ύψη».
Εσείς σε ποια από τις δύο κατηγορίες ανήκετε;
«Αυτό θα το αφήσω σε εσάς!».
Πρέπει να μου πείτε περισσότερα για εσάς αλλιώς πώς θα σας κατατάξω; Ας πούμε, πώς ξεκινήσατε να κάνετε τριπλούν;
«Τυχαία! Ξεκίνησα κατεβαίνοντας στους πρώτους μου αγώνες με… μια μέρα προπόνηση! Ηταν στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Κλειστού Στίβου το 1992, που πρωτομπήκε το τριπλούν στη διοργάνωση. Εγώ τότε έκανα μήκος και κατέβηκα στο τριπλούν για να δώσω βαθμούς στον σύλλογο. Το αποτέλεσμα ήταν να κάνω πανελλήνιο ρεκόρ νεανίδων, να… γλυκαθώ και να αλλάξω δρόμο».
Μερικές φορές μου φαίνεται πως όταν κάποιος έχει ένα ταλέντο είναι σαν να συνωμοτούν τα πάντα για να τον σπρώξουν προς αυτό!
«Μόνο αν εκείνος που έχει το ταλέντο ψάχνεται! Τι θα γινόταν αν εγώ τότε δεν ήθελα να δοκιμάσω; Αν έλεγα “α, εγώ δεν κάνω τριπλούν”; Δεν θα μάθαινα ποτέ το ταλέντο μου! Θα έμενα στο μήκος».
Παρεμπιπτόντως, το μήκος πώς το ξεκινήσατε; Θυμάστε τα πρώτα σας άλματα;
«Ξεχνιούνται αυτά; Ημουν – δεν ήμουν 15 χρόνων. Κάναμε στο σχολείο μήκος, 60 μέτρα και μπαλάκι. Η αλήθεια είναι ότι δεν είχα και πολύ ανταγωνισμό: όλη την ώρα κέρδιζα…».
Και όμως, θα υπήρχαν άπειρα κοριτσάκια που στη δική σας την ηλικία ξεκίνησαν να κάνουν μήκος, και ίσως να είχαν και τις ίδιες επιδόσεις με εσάς. Αλλά μόνο εσείς ξεχωρίσατε!
«Ισως γιατί εγώ διάλεξα να αφοσιωθώ σ’ αυτό που έκανα. Κάποια άλλη, με τις ίδιες δυνατότητες, μπορεί να μην επέμεινε τόσο, μπορεί να μην άντεξε, μπορεί να απογοητεύτηκε στον δρόμο. Μη νομίζετε ο στίβος είναι δύσκολος. Και μην τα παραλέμε. Στην Ελλάδα δεν είμαι μόνο εγώ που διακρίνομαι. Εφέτος έτυχε και ήμουν εγώ».
Μετριόφρονα σας βρίσκω!
«Καλά! Τότε… του χρόνου ελπίζω να είμαι πάλι εγώ!».
Μακάρι! Αλλά πείτε μου, αν είχατε να διαλέξετε ανάμεσα στο χρυσό μετάλλιο των Ολυμπιακών Αγώνων στο Σίδνεϊ και στο να κάνετε παγκόσμιο ρεκόρ στην προπόνηση, τι θα προτιμούσατε;
«Και το ρωτάτε; Το μετάλλιο βέβαια!».
Γιατί;
«Γιατί αν κάνω παγκόσμιο ρεκόρ στην προπόνηση, θα πει πως αργά ή γρήγορα θα μπορέσω να το κάνω και σε κάποιον αγώνα. Το ένα φέρνει το άλλο. Αλλά το χρυσό των Ολυμπιακών… άλλο πράγμα! Ακούστε και μόνο τη λέξη: “Ολυμπιάδα”! Ολα αυτά που κάνω, όλα μου τα άλματα, οι προπονήσεις, οι αγώνες, τίποτε άλλο δεν είναι παρά βήματα προς την Ολυμπιάδα. Ολυμπιονίκης! Σκεφτείτε το γκρέμιζαν τα τείχη για χάρη τους παλιά».
Ξέρετε τι μου κάνει εντύπωση; Το λέτε με τόσο ενθουσιασμό, και όμως στους αγώνες δεν μοιάζετε ενθουσιώδης στο Πανευρωπαϊκό ακόμη και το τρίτο άλμα, εκείνο που σας έδωσε το χρυσό, δεν το πανηγυρίσατε…
«Δεν είχε τελειώσει ακόμη ο αγώνας πώς να πανηγύριζα; Αλλωστε σαν επίδοση ήταν χαμηλή… και ας μου έδωσε τελικά το μετάλλιο».
Αλλά και στο βάθρο ήσασταν πολύ ψύχραιμη.
«Ημουνα ψύχραιμη αλλά τα πόδια μου… έτρεμαν! Ολη την προηγούμενη ημέρα αυτό σκεφτόμουν τι θα κάνω όταν ανεβώ στο βάθρο».
Κάνατε τελικά ό,τι σκεφτόσασταν;
«Αλλιώς το περίμενα, αλλιώς μου βγήκε. Με έπιασε μια αμηχανία άλλο πράγμα. Ξέρετε γιατί σας φάνηκα ήρεμη; Γιατί είχα… κοκαλώσει, είχαν μουδιάσει τα πόδια μου και έτρεμαν, και το μόνο που είχα στο μυαλό μου ήταν… να καταφέρω να παραμείνω όρθια! Τίποτε άλλο δεν σκεφτόμουν».
Μετά το βάθρο αλλάζουν οι διαστάσεις των πραγμάτων; Το χαμένο χάλκινο του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος πώς μοιάζει μετά το χρυσό;
«Με πονάει ακόμη εκείνο το χαμένο χάλκινο, και ας μην ήταν αποτυχία η τέταρτη θέση. Δεν βαριέστε… Και αυτή η εμπειρία ήταν ένα σκαλοπάτι για πιο ψηλά. Γιατί δεν μπορείς να ανεβείς απότομα στην κορυφή. Αν το κάνεις, θα πέσεις και απότομα!».
Τελικά αξίζει τον κόπο να ανεβείς στην κορυφή; Πρέπει να στερηθείς πολλά και ποτέ δεν είναι σίγουρο αν θα τη φτάσεις.
«Οταν η στέρηση είναι επιλογή, δεν είναι στέρηση. Υπάρχουν όρια στη ζωή μου, δεν λέω το αντίθετο: πριν από τους αγώνες, ας πούμε, δεν ξενυχτάω. Αλλά αυτό είναι δική μου επιλογή, όχι εξαναγκασμός».
Το νιώθατε έτσι ακόμη και όταν ήσασταν 17-18 χρόνων και βλέπατε τα άλλα παιδιά να πηγαίνουν στις καφετέριες ενώ εσείς είχατε προπόνηση;
«Πάντα! Δεν σκέφτηκα ποτέ το σκάμμα σαν κάτι κουραστικό. Δεν ένιωθα ότι οι άλλοι απολαμβάνουν κάτι που εγώ δεν θα το χαρώ. Ισως επειδή εκείνη την εποχή είχα καλή παρέα. Δεν μου φαινόταν η έλλειψη»..
Μια και είπατε «παρέα»… Είναι τόσο μοναχικός ο στίβος όσο λένε;
«Και πιο πολύ! Ακόμη και μέσα στον αγώνα μόνος σου είσαι. Οσο και αν γεμίσουν οι κερκίδες, είναι σαν να είσαι εσύ μονάχα στο στάδιο».
Ακόμη και στο Παγκόσμιο της Αθήνας, που ούρλιαζαν φωνάζοντας το όνομά σας, ήσασταν μόνη σας;
«Εκεί ίσως ήταν η μόνη φορά που ένιωθα μέσα μου πως κάποιοι είναι μαζί μου. Αλλά μόνο εκεί. Ισως γιατί ώρες ώρες ο νους του ανθρώπου δεν μπορεί να συλλάβει ότι μπορεί μια ολόκληρη χώρα να είναι μαζί του. Τώρα που ήμουν στη Βουδαπέστη, μου έλεγαν: “Ολγα, στην Ελλάδα γίνεται χαμός!”. Αλλά πώς να το χωρέσει αυτό το μυαλό μου; Εκ των υστέρων σκέφτομαι τι καλά που θα ήταν να ήμουν μια αύρα, να μπορούσα να καλύψω όλη την Ελλάδα, να αισθανθώ τη χαρά που έδωσα, να συνειδητοποιήσω τι έκανα».
Θα περνούσατε και από τον Βόλο τότε!
«Α, ναι! Τώρα με τίποτε δεν προλαβαίνω! Θα έβλεπα και τους δικούς μου… Το καλό με τους γονείς, ξέρετε, είναι πως ότι επίδοση και να κάνεις, σε όποια θέση και να έρθεις, γι’ αυτούς είσαι πάντα πρώτος!».
Πάντως δεν θα είναι εύκολο γι’ αυτούς να μεγαλώνουν δύο παιδιά πρωταθλητές.
«Καθόλου! Γιατί συνήθως όταν εγώ πάω καλά, δεν πάει ο Σπύρος, και αντίστροφα. Και αυτοί είναι πάντα στη μέση πρέπει να κρατάνε τις ισορροπίες».
Θα στενοχωρήθηκαν όταν φύγατε. Οταν και οι δύο ήρθατε στην Αθήνα.
«Και όμως! Εμένα εκείνοι με προέτρεψαν να το κάνω ο Σπύρος ήταν ήδη εδώ, αλλιώς θα ήταν δύσκολο. Αλλά μου είχε κάνει πρόταση ο Πανελλήνιος και θα ήταν κρίμα να τη χάσω. Οσο και αν τους στοίχιζε, ήξεραν ότι αυτό είναι το καλύτερο για μένα».
Εχετε σκεφθεί τι θα είχε γίνει αν δεν είχατε έρθει ποτέ εδώ; Αν είχατε μείνει στον Βόλο;
«Ποτέ! Αλλά, τώρα που το σκέφτομαι, το σίγουρο είναι ότι δεν θα μπορούσα ποτέ να συμβιβαστώ με μια ζωή χαμηλών τόνων κανένας άνθρωπος με χαρακτήρα σαν τον δικό μου δεν θα μπορούσε».
Ωστόσο δεν υπάρχουν φορές που θα ευχόσασταν να χαμηλώσουν οι τόνοι; Το χρυσό μετάλλιο, φέρ’ ειπείν, σας άνοιξε την πόρτα σε μια άλλη ζωή. Συνεντεύξεις, λεφτά, αυτόγραφα. Σας πάνε όλα αυτά;
«Ολα αυτά τα ζεις και τα χαίρεσαι για λίγο. Μετά ξαναγυρνάς στην απομόνωσή σου στον στίβο».
Οταν τα έχεις δοκιμάσει, δεν υπάρχει ο κίνδυνος να μη θες πια να γυρίσεις; Να πάρει το μυαλό σου αέρα;
«Δεν είναι ότι παίρνει αέρα το μυαλό σου. Είναι ότι ξαφνικά βομβαρδίζουν το μυαλό σου από παντού! Και εκείνη τη στιγμή εσύ είσαι τόσο ανοικτός, τόσο ευάλωτος, που αν δεν έχεις κάποιον να σε κρατήσει, αληθινά χάνεσαι! Σε παίρνουν τηλέφωνο άπειροι άνθρωποι «δώστε μας συνέντευξη» ο ένας, «μιλήστε μας» ο άλλος… Εσύ έχεις δώσει όλες σου τις δυνάμεις να πάρεις ένα μετάλλιο να το χαρίσεις στη χώρα σου και με το που γυρίζεις πίσω νιώθεις ξαφνικά σαν θήραμα! Σε πιάνει ένας πανικός άλλο πράγμα τότε! Και είσαι τόσο άδειος από ενέργεια, που ούτε δύναμη να αντιδράσεις δεν έχεις».
Αυτό το κυνήγι λέτε να σας λείψει κάποτε;
«Τι εννοείτε;».
Εννοώ την εποχή όπου οι συνεντεύξεις και τα μετάλλια θα σταματήσουν και το σκάμμα θα είναι πια παρελθόν…
«Να σας πω την αλήθεια, αυτό το “μετά” δεν το έχω πολυσκεφτεί ακόμη».
Θα έρθει κάποια στιγμή όμως.
«Ξέρετε τι είναι το μόνο που θέλω όταν έρθει; Οι άνθρωποι που θα με αναγνωρίζουν τότε στον δρόμο, οι ίδιοι που τώρα με συναντούν και δυσκολεύονται να αφήσουν το χέρι μου, όταν με βλέπουν να μη λένε τίποτε άλλο παρά μόνο ένα “καλός άνθρωπος αυτή η Βασδέκη”. Οχι “μεγάλη πρωταθλήτρια” ή τίποτε άλλο. Μόνο “καλός άνθρωπος”»…
