Ημερίδα για την προώθηση της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) διοργανώθηκε την περασμένη Παρασκευή στο Χέσιλνγκερ της Δανίας από τη δανέζικη προεδρία και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το βράδυ της προηγούμενης ημέρας ο Σύνδεσμος για την ΕΚΕ των δανών βιομηχάνων βράβευσε την αρμόδια για θέματα απασχόλησης επίτροπο της ΕΕ κυρία Αννα Διαμαντοπούλου για τη συμβολή της στην προσπάθεια που καταβάλλει η Ευρωπαϊκή Ενωση ώστε να λάβει σάρκα και οστά η ιδέα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, μιας νέας στρατηγικής που προωθεί η Ευρώπη και αποσκοπεί στη συμβολή των επιχειρήσεων στη βιώσιμη ανάπτυξη. Στο πλαίσιο της προσπάθειας αυτής, η Επιτροπή έχει συστήσει ένα πολυμερές Φόρουμ, το οποίο έχει ως αποστολή να διευκολύνει την ανταλλαγή εμπειριών, να βελτιώσει τις γνώσεις για την ΕΚΕ και να προωθήσει τη σύγκλιση και τη διαφάνεια. Σημειωτέον ότι είναι η πρώτη φορά που βραβεύεται πολιτικό πρόσωπο για τη συμβολή του στην ανάπτυξη της ΕΚΕ, αφού ως τώρα βραβεύονταν μόνο εκπρόσωποι των επιχειρήσεων. Σε ομιλία που εκφώνησε κατά την τελετή της βράβευσής της στο συνέδριο της δανέζικης προεδρίας, η κυρία Διαμαντοπούλου αναφέρθηκε στις τέσσερις κύριες διαστάσεις της ΕΚΕ:
* Την πολιτική – που εξηγεί γιατί η ημερήσια διάταξη αναπτύχθηκε τόσο γρήγορα·
* Την οικονομική – που ασχολείται με τα οικονομικά επιχειρήματα καθώς και τον ευρύτερο αντίκτυπο·
* Την κοινωνική – που μας οδηγεί στην καρδιά της ευρωπαϊκής κοινωνικής ατζέντας·
* Την περιβαλλοντική – που συνδέεται με τις παγκόσμιες καθώς και τις ευρωπαϊκές ανησυχίες και τις ευθύνες της ΕΕ
Η ελληνίδα επίτροπος τόνισε ότι η ΕΚΕ πρέπει να στηρίζεται σε ισχυρά οικονομικά επιχειρήματα και όχι απλώς στην ηθική πίεση. «Πρέπει να εργαστούμε έχοντας ως αρχή ότι οι υπεύθυνες επιχειρήσεις λειτουργούν καλύτερα – τόσο για τις ίδιες όσο και για ολόκληρη την κοινωνία» είπε η κυρία Διαμαντοπούλου, διευκρινίζοντας ότι η ΕΚΕ δεν σημαίνει με κανένα τρόπο επιστροφή στο κράτος-επιχειρηματία παλαιού τύπου. «Δεν πρόκειται πλέον για ελεημοσύνη, φιλανθρωπία ή έστω για ηθική υποχρέωση. Η ΕΚΕ έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις θεωρούνται διαρκώς περισσότερο υπόλογες απέναντι στους μετόχους, στους εργαζομένους, στους προμηθευτές και ολόκληρη την κοινωνία. Θα έπρεπε να δούμε την ΕΚΕ υπό το φως της συνολικής στρατηγικής της Κοινότητας για οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη» τόνισε χαρακτηριστικά. Η κυρία Διαμαντοπούλου είπε ότι για τους σκοπούς αυτούς συστάθηκε το Φόρουμ. «Στην ΕΚΕ δεν υπάρχουν νικητές και ηττημένοι. Δεν πρόκειται για ένα παίγνιο μηδενικού αθροίσματος όπου το ένα μέρος κερδίζει εις βάρος του άλλου. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο το Φόρουμ πρέπει να αναζητεί πάντοτε τον μεγαλύτερο κοινό παράγοντα και όχι τον ελάχιστο κοινό παρονομαστή» υπογράμμισε η επίτροπος και πρόσθεσε ότι το 2004 η Επιτροπή θα αξιολογήσει τα αποτελέσματα και θα εξετάσει πώς μπορεί να προωθήσει τις πρωτοβουλίες αυτές λαμβάνοντας ιδίως υπόψη τα οφέλη αγοράς που αποκομίζουν οι επιχειρήσεις από τρεις πλευρές:
* Πρώτον, από την πλευρά των καταναλωτών. Γιατί, σύμφωνα με τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων, σχεδόν ένας στους δύο Ευρωπαίους είναι διατεθειμένος να πληρώσει παραπάνω για να αγοράσει προϊόντα που σέβονται την κοινωνία και το περιβάλλον.
* Δεύτερον, από την πλευρά των εργαζομένων. Γιατί οι κοινωνικά υπεύθυνες επιχειρήσεις προσελκύουν και διατηρούν ευκολότερα προσωπικό ποιότητας από ό,τι άλλες επιχειρήσεις.
* Τρίτον, από την πλευρά των επενδυτών. Γιατί διαπιστώνεται κατακόρυφη άνοδος των κοινωνικά υπεύθυνων επενδύσεων, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν σε ολόκληρη την Ευρώπη περισσότερα από 200 ταμεία με δεοντολογικό χαρακτήρα, με περιουσιακά στοιχεία περίπου 11 δισ. ευρώ.
Η εταιρεία Environics International Ltd πραγματοποίησε τον Αύγουστο του 2002 έρευνα στο Διαδίκτυο στην οποία συμμετείχαν 212 ηγετικά στελέχη επιχειρήσεων σε 50 χώρες με θέμα τη βιώσιμη ανάπτυξη (Α GlobeScan Survey of Business Leaders on Sustainable Development). Τα πορίσματα της έρευνας αυτής ήταν τα εξής:
* Το 92% των ηγετικών στελεχών επιχειρήσεων δήλωσαν ότι τα πλεονεκτήματα της δέσμευσης στη βιώσιμη ανάπτυξη ήταν περισσότερα από το κόστος.
* Το 76% συμφωνούσε απόλυτα ότι οι παγκόσμιες εταιρείες είχαν ζωτικό ρόλο στην επίλυση των αναπτυξιακών προβλημάτων του κόσμου.
Ακόμη πιο ενδεικτικό ήταν το ότι στο ερώτημα σχετικά με το πού κατευθύνεται η κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων, το 80% των ατόμων που απάντησαν στην έρευνα δήλωσε ότι η δέσμευση στη βιώσιμη ανάπτυξη είχε σχέση με τις ευκαιρίες (κέρδος και καινοτομία), ενώ μόνο το 20% είπε ότι είχε σχέση με την αποφυγή κόστους (διαχείριση κινδύνων ή συμμόρφωση με κανονισμούς).
Η εταιρεία Environics International άρχισε από το 2000 να εκπονεί μια ετήσια έρευνα σχετικά με τη στάση των πολιτών σε όλον τον κόσμο απέναντι στον μεταβαλλόμενο ρόλο των επιχειρήσεων (Corporate Social Responsibility Monitor) χρησιμοποιώντας ένα τυχαίο δείγμα με 1.000 μέσους πολίτες από 25 χώρες (Καναδάς, ΗΠΑ, Μεξικό, Βενεζουέλα, Βραζιλία, Χιλή, Αργεντινή, Βρετανία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Κάτω Χώρες, Τουρκία, Κατάρ, Νιγηρία, Νότια Αφρική, Ινδία, Καζακστάν, Ρωσία, Νότια Κορέα, Ιαπωνία, Κίνα, Ινδονησία, Αυστραλία). Από την έρευνα του τρέχοντος έτους προέκυψε ότι συνεχώς περισσότεροι άνθρωποι «συμφωνούσαν με την τιμωρία μιας επιχείρησης επειδή είχαν την εντύπωση ότι δεν εκπλήρωνε επαρκώς τις κοινωνικές της υποχρεώσεις». Μεταξύ του 2001 και του 2002 το ποσοστό αυτών των ανθρώπων ανήλθε από 43% σε 58% στις ΗΠΑ, ενώ ανάλογη αύξηση σημείωσε επίσης στον Καναδά, στη Βρετανία, στη Γερμανία, στην Ιταλία και στη Γαλλία.
Η πρώτη ευρωπαϊκή έρευνα σχετικά με την κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων (First European Survey on Corporate Social Responsibility) εκπονήθηκε από τον Mori για την CSR Europe το 2000 σε 12 χώρες (Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Φινλανδία, Γερμανία, Βρετανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Ισπανία, Σουηδία και Ελβετία). Από την έρευνα αυτή προέκυψε ότι:
* Το 70% των ευρωπαίων καταναλωτών είπε ότι η δέσμευση μιας εταιρείας στην κοινωνική ευθύνη είναι σημαντική για την αγορά ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας.
* Το 44% θα ήταν πρόθυμο να πληρώσει περισσότερα για προϊόντα που παράγονται με τρόπο υπεύθυνο απέναντι στην κοινωνία και στο περιβάλλον.
* Το 58% συμφωνεί ότι οι επιχειρήσεις δεν δίνουν μεγάλη προσοχή στις κοινωνικές τους ευθύνες.
Στην έρευνα KPMG International Corporate Reporting για το 2002, που περιλαμβάνει την Global Fortune 250 και τις 100 κορυφαίες εταιρείες σε 19 εθνικές αγορές βιομηχανικών χωρών, αναφέρεται ότι το 79% των ιαπωνικών εταιρειών δημοσίευσαν εκθέσεις για την εταιρική κοινωνική ευθύνη. Αλλες χώρες που καταλαμβάνουν υψηλές θέσεις όσον αφορά τη δημοσίευση εκθέσεων για την ΕΚΕ είναι η Βρετανία (49%), οι ΗΠΑ (36%), οι Κάτω Χώρες (35%) και η Φινλανδία (32%). Αυτά τα ποσοστά είναι σημαντικά υψηλότερα από τα αντίστοιχα ποσοστά των προηγούμενων ετών.
Σύμφωνα με μια έρευνα που συγκρίνει τις εκθέσεις και τους δικτυακούς τόπους των εταιρειών που ανήκουν στις 100 μεγαλύτερες του κόσμου (Global 100), περίπου το 64% των μεγαλύτερων εταιρειών του κόσμου χρησιμοποιούν τους δικτυακούς τόπους τους για να γνωστοποιήσουν τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές δραστηριότητές τους και τη σχετική πρόοδο (Cutter, 2001).
Από τη δεκαετία του 1990 και εντεύθεν έχουν επίσης διαδοθεί οι εταιρικοί κώδικες δεοντολογίας. Μια έρευνα του ΟΟΣΑ του 2000 δείχνει ότι οι κορυφαίοι τομείς όσον αφορά τον αριθμό των εταιρειών που υλοποίησαν παρόμοιους κώδικες είναι το εμπόριο, η υφαντουργία, οι χημικές και εξορυκτικές βιομηχανίες. Οι κώδικες καλύπτουν όχι μόνο τους κανόνες εργασίας, αλλά και τη διαχείριση του περιβάλλοντος, την προστασία των καταναλωτών και τη δωροδοκία. Λεπτομερέστερες μελέτες κατέδειξαν ότι οι κώδικες δεοντολογίας που αντιμετωπίζουν εργατικά ζητήματα τείνουν να επικεντρώνονται σε τομείς όπως τα ενδύματα, τα υποδήματα, τα αθλητικά είδη, τα παιχνίδια και το λιανικό εμπόριο. Αυτοί οι τομείς προμηθεύουν καταναλωτικά αγαθά και περιλαμβάνουν συνήθως πολύ γνωστές μάρκες (Ινστιτούτο Ερευνών των Ηνωμένων Εθνών για την Κοινωνική Ανάπτυξη – United Nations Research Institute for Social Development, 2002).
Τον Ιανουάριο του 2002 στην Ευρώπη λειτουργούσαν 279 οικολογικά, κοινωνικά και δεοντολογικά Ταμεία. Από τον Ιανουάριο του 2000 ως το δεύτερο τρίμηνο του 2001, τα δεοντολογικά χρηματοοικονομικά προϊόντα που ήταν διαθέσιμα στην ιδιωτική πελατεία είχαν αυξηθεί κατά 58% (Διεθνής Ομάδα Ερευνας για Βιώσιμες Επενδύσεις – Sustainable Investment Research International, Ιανουάριος 2002). Αλλωστε, όπως έδειξε και η ευρωπαϊκή έρευνα για τις κοινωνικά υπεύθυνες επενδύσεις και τη χρηματοοικονομική κοινότητα (European Survey on Socially Responsible Investment and the Financial Community), που πραγματοποιήθηκε από τον Taylor Nelson Sofres το 2001 μεταξύ 197 διαχειριστών κεφαλαίου και 105 οικονομικών αναλυτών σε εννέα ευρωπαϊκές χώρες (Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Ισπανία, Σουηδία, Ελβετία, Βρετανία), η αγορά προϊόντων κοινωνικά υπεύθυνων επενδύσεων (ΚΥΕ) αυξάνεται συνεχώς: το 33% των ερωτηθέντων απάντησε ότι προσφέρει ήδη προϊόντα ΚΥΕ και το 15% σχεδιάζει να τα συμπεριλάβει στα προϊόντα του.
