Μία ακόμη εργαλειοποίηση των πυρηνικών από τον Βλαντίμιρ Πούτιν αποτελεί η ανακοίνωση ότι η Ρωσία αναστέλλει τη συμμετοχή της στη συνθήκη New Start. Παρότι ο ρώσος πρόεδρος δεν αποσύρει ολοκληρωτικά τη Ρωσία από τη συνθήκη και διαβεβαιώνει ότι η χώρα του δεν έχει την πρόθεση να ενισχύσει το τρέχον πυρηνικό της οπλοστάσιο, αναλυτές πιστεύουν ότι θα μπορούσαμε να οδηγηθούμε σε μια νέα εποχή κούρσας εξοπλισμών των δύο μεγαλύτερων πυρηνικών δυνάμεων του κόσμου – έναν αγώνα που η Ρωσία δεν μπορεί να κερδίσει δεδομένου του τεράστιου στρατιωτικού προϋπολογισμού και της τεχνολογικής και οικονομικής υπεροχής της Αμερικής.
Ομως ακόμη και στην περίπτωση που ο Πούτιν αποφάσιζε να αναιρέσει την απόφασή του, γίνεται ολοένα και πιο ξεκάθαρο ότι η χαοτική απόκλιση ΗΠΑ – Ρωσίας πιθανότατα θα απαιτήσει μια νέα προσέγγιση στα πυρηνικά, ανεξάρτητα από τη μοίρα της ίδιας της New START.
Τελευταίος πυλώνας
Βασική σταθεροποιητική δύναμη στις σχέσεις Ουάσιγκτον – Μόσχας για περισσότερο από μία δεκαετία, η συνθήκη New START αποτελούσε τον τελευταίο πυλώνα στο καθεστώς ελέγχου του πυρηνικού οπλοστασίου των δύο μερών και έθετε όρια στις επιθετικές πυρηνικές τους δυνατότητες. Προέβλεπε πως ΗΠΑ και Ρωσία θα διενεργούσαν επιτόπιες επιθεωρήσεις η μία στις εγκαταστάσεις της άλλης, αλλά και ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τα πυρηνικά τους αποθέματα. Ομως τόσο η πανδημία όσο και ο πόλεμος στην Ουκρανία είχαν παύσει τους εκατέρωθεν ελέγχους.
Η υπογραφή της το 2010 θεωρήθηκε ένα από τα εξέχοντα επιτεύγματα της πολιτικής επανεκκίνησης των διμερών σχέσεων από τον τότε αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα και αργότερα η παράτασή της μέχρι το 2026, τις πρώτες ημέρες της προεδρίας Τζο Μπάιντεν, προσέφερε την ελπίδα ότι οι διμερείς σχέσεις θα απέφευγαν μια μεγάλη κλιμάκωση.
Με ποια λογική ανέστειλε ο Πούτιν τη συμμετοχή της Ρωσίας στη συνθήκη, η οποία είναι μια «αναστρέψιμη» απόφαση όπως ανακοίνωσε το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών; Είναι καθαρά πολιτική. Πρόκειται δηλαδή για την απάντηση του Κρεμλίνου σε αυτό που θεωρεί ως απαράδεκτη συμπεριφορά των ΗΠΑ σε σχέση με την Ουκρανία. Και επειδή το Κρεμλίνο πιστεύει ότι η Ουάσιγκτον δίνει μεγάλη αξία στη συνθήκη, «ποντάρει» στο ότι ίσως οι ΗΠΑ μειώσουν τη στρατιωτική βοήθεια προς το Κίεβο για να κρατήσουν τη New START σε ισχύ. «Αλλά όπως τόσο πολλές από τις πεποιθήσεις για τον έξω κόσμο πάνω στις οποίες το Κρεμλίνο έχει βασίσει την εξωτερική του πολιτική τα τελευταία χρόνια, πρόκειται μάλλον για μια λανθασμένη αντίληψη» σχολιάζει η δεξαμενή σκέψης Carnegie.
Εκβιασμός
Ουσιαστικά πρόκειται για εκβιασμό της Ρωσίας προς τις ΗΠΑ. «Ενα ακόμη παράδειγμα της προθυμίας του Πούτιν να αξιοποιήσει το πυρηνικό του οπλοστάσιο σαν δαμόκλειο σπάθη πάνω από τη Δύση, προκειμένου να περιορίσει την υποστήριξη του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία» συμπληρώνει το «Foreign Affairs». Το έγκριτο περιοδικό αναφέρει ότι μολονότι βρίσκονται κλειδωμένα στα σιλό τους, τα πυρηνικά προκαλούν τρόμο. Παράλληλα, η στρατιωτική υπεροχή των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ ουσιαστικά εξουδετερώνεται καθώς, όπως τονίζει, «δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν την ανώτερη συμβατική δύναμη πυρός» ώστε να τελειώσουν μια ώρα νωρίτερα τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι η Ρωσία μπλοφάρει. Ομως ακόμη και έτσι, οι δηλώσεις της θέτουν σε κίνδυνο την παγκόσμια ασφάλεια. Για πολλούς, η αναστολή της συνθήκης από τη Μόσχα είναι ένα δώρο προς μέλη της αμερικανικής κυβέρνησης και του κατεστημένου εθνικής ασφάλειας οι οποίοι θεωρούν τη συνθήκη ως κάτι το ξεπερασμένο, δηλαδή ως ένα έγγραφο κενό ουσίας που εμποδίζει τις ΗΠΑ να αντιδράσουν επαρκώς έναντι της αυξανόμενης απειλής από την Κίνα.
Η αντίληψη αυτή είναι βάσιμη λαμβάνοντας υπόψη δύο δεδομένα. Πρώτον ότι ως το 2035 το Πεκίνο θα τριπλασιάσει τον αριθμό των πυρηνικών κεφαλών του σε 1.500, όπως αναφέρει το αμερικανικό Πεντάγωνο. Δηλαδή θα φθάσει πολύ κοντά στο ανώτατο όριο που έχει τεθεί από τη New START. Δεύτερον, ότι οι στενότεροι δεσμοί μεταξύ Ρωσίας και Κίνας τα τελευταία χρόνια επιδεινώνουν περαιτέρω την κατάσταση. Παρόλο που Μόσχα και Πεκίνο απέχουν πολύ από το να συνάψουν επίσημη στρατιωτική συμμαχία, οι ηγέτες τους είναι ενωμένοι στον αγώνα ενάντια στην αμερικανική κυριαρχία ενώ η στρατιωτική τους συνεργασία γίνεται ολοένα και πιο στενή.
Κανένας περιορισμός
Οταν η New START φτάσει στην προγραμματισμένη λήξη της το 2026, με τα σημερινά δεδομένα δεν πρόκειται να αντικατασταθεί. Χωρίς μια συνθήκη που να αντικαθιστά τη New START, δεν θα υπάρχουν περιορισμοί στα πυρηνικά οπλοστάσια των ΗΠΑ και της Ρωσίας για πρώτη φορά από το 1972.
