Στο Ισραήλ αναμένεται αύριο το πρωί (13/10) ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, μια επίσκεψη που οργανώθηκε μετά την υπογραφή της συμφωνίας για εκεχειρία και ανταλλαγή ομήρων μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς. Από το αεροδρόμιο Μπεν Κουριόν αναμένεται να πάει στην Κνεσέτ στην Ιερουσαλήμ όπου θα εκφωνήσει ομιλία.
Μετά το Ισραήλ θα μεταβεί στην Αίγυπτο όπου θα διεξαχθεί η Σύνοδος για την ειρήνη στη Γάζα στο Σαρμ ελ Σέιχ, στην οποία θα συμμετάσχουν είκοσι ηγέτες (και ο Κυριάκος Μητσοτάκης), συμπεριλαμβανομένων των προέδρων των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και της Αιγύπτου, Άμπντελ Φάταχ αλ Σίσι.
Δεν υπάρχει αμερικανός πρόεδρος που να έβαλε τα χέρια του στη φωτιά της Μέσης Ανατολής και να μην κάηκε. Εκείνο που διαφοροποιεί τον Ντόναλντ Τραμπ από τους προκατόχους του είναι η επιχειρηματική λογική με την οποία προσεγγίζει το κουβάρι των συγκρούσεων, η μεγάλη δοσολογία «καρότου και μαστιγίου», ο αφοριστικός λόγος, τα τελεσίγραφα σε εχθρούς και σε φίλους προκειμένου «να γίνει η δουλειά», να προαχθούν τα αμερικανικά συμφέροντα και οι προσωπικές του φιλοδοξίες.
Φιλόδοξοι σχεδιασμοί, αμφιλεγόμενες επιλογές
Τον περασμένο Ιανουάριο ο Τραμπ επανήλθε στη Μέση Ανατολή σαν ταύρος μέσα σε σπασμένο υαλοπωλείο για να πετύχει εκεί που απέτυχαν όλοι οι άλλοι: να επιβάλει τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, να διασώσει και να διευρύνει τις Συμφωνίες του Αβραάμ (μεταξύ Ισραήλ και αραβικών χωρών), τις οποίες θεωρεί το μεγαλύτερο επίτευγμα της πρώτης θητείας του, να απαλλάξει την περιοχή από την «τρομοκρατία της Χαμάς και του Ιράν», να δημιουργήσει επενδυτικές ευκαιρίες για «όλους τους έντιμους ανθρώπους».
Ο Τραμπ επέτρεψε στον ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να μετατρέψει τη Γάζα σε κρανίου τόπο, να οδηγήσει περισσότερους από δύο εκατομμύρια Παλαιστινίους σε πλήρη εξαθλίωση προκειμένου να εξοντώσει τη Χαμάς και να απελευθερώσει τους ομήρους.
Το ένστικτο του κτηματομεσίτη φαίνεται να καθοδηγεί τον Τραμπ στις κεντρικές επιλογές του. Με την ίδια ευκολία που εκστόμισε τα περί «εθελοντικής μετανάστευσης» των Παλαιστινίων και μετατροπής της Λωρίδας της Γάζας σε «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής», ο αμερικανός πρόεδρος διαβεβαιώνει τώρα ότι ουδείς θα εξαναγκαστεί να φύγει.
Ο Τραμπ θέλει να έχει τον πρώτο ρόλο στην οικοδόμηση μιας νέας Γάζας, ως πρόεδρος του Συμβουλίου της Ειρήνης που θα επιβλέπει την πολιτική διοίκηση και την ανοικοδόμηση. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, θα πρέπει να δαπανηθούν περισσότερα από 50 δισ. δολάρια σε βάθος δεκαετίας, χωρίς να συνυπολογίζεται η ανθρωπιστική βοήθεια που απαιτείται για να ορθοποδήσει ο πληθυσμός. Αν ειρηνεύσει η Γάζα, θα ανοίξουν μεγάλες δουλειές και δεν θα λείπουν τα εργατικά χέρια.
Ο Τραμπ δεν δίστασε να βομβαρδίσει το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, ικανοποιώντας τον «προσωπικό φίλο του» Νετανιάχου, τον οποίο όμως ανάγκασε αργότερα να μιλήσει τηλεφωνικά με τον εμίρη του Κατάρ και να ζητήσει συγγνώμη για την ισραηλινή αεροπορική επιδρομή κατά του αρχηγείου της Χαμάς στην Ντόχα. Ακόμα και αν αυτό το τηλεφώνημα ήταν σκηνοθετημένο ώστε να φέρει τους Αραβες στο τραπέζι των 20 σημείων για τη Γάζα, ο Νετανιάχου υπέστη δημόσια ταπείνωση όταν ο Λευκός Οίκος έδωσε στη δημοσιότητα τη φωτογραφία με εκείνον να κρατά το τηλέφωνο στο χέρι υπό το βλοσυρό βλέμμα του Τραμπ. Τον περασμένο Απρίλιο, πάλι μέσα στον Λευκό Οίκο, ο ισραηλινός πρωθυπουργός άκουγε αμίλητος τον Τραμπ να εξυμνεί τον Ερντογάν και να τον προτρέπει «να τα βρουν» για τη Συρία.
Στο περιστατικό με το τηλεφώνημα προς τον εμίρη Αλ Θάνι προείχε για τον επιχειρηματία-πρόεδρο Τραμπ η παροχή αμερικανικών εγγυήσεων ασφαλείας στο Κατάρ ότι δεν πρόκειται να δεχθεί ξανά επίθεση από το Ισραήλ, ώστε να αποκατασταθεί η δική του αξιοπιστία έναντι των αράβων εταίρων. Συνέβαλε δε σε αυτό η συμφωνία αμυντικής συνεργασίας μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Πακιστάν, η πρώτη μεταξύ αραβικής χώρας και της μοναδικής μουσουλμανικής πυρηνικής δύναμης, που υπεγράφη στον απόηχο της ισραηλινής επίθεσης στο Κατάρ. Οι ΗΠΑ υπέγραψαν με το Κατάρ συμφωνία αμυντικής συνδρομής, όπως εκείνη που δεσμεύει τα μέλη του ΝΑΤΟ, προσφέροντας εμμέσως μια ομπρέλα ασφαλείας και στην ηγεσία της Χαμάς για όσο θα είναι φιλοξενούμενη του εμίρη στην Ντόχα.
Για τον Τραμπ, η επίλυση του προβλήματος της Γάζας είναι και οικογενειακή υπόθεση. Εξ απορρήτων σύμβουλος του προέδρου για τη Μέση Ανατολή είναι ο γαμπρός του, ο επιχειρηματίας Τζάρεντ Κούσνερ, o οποίος προέρχεται από οικογένεια ορθόδοξων Εβραίων και παντρεύτηκε τη μεγαλύτερη κόρη του Ιβάνκα το 2009. Ο Κούσνερ ήταν παρών τόσο στις συναντήσεις του Τραμπ με τον Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο όσο και στις διαπραγματεύσεις στο Σαρμ ελ Σεΐχ για τη Γάζα, ενώ καθόταν δίπλα στον ισραηλινό πρωθυπουργό τα μεσάνυχτα της Παρασκευής, όταν ανακοίνωσε την έγκριση της συμφωνίας από το υπουργικό του συμβούλιο. Οι αντίπαλοι του Τραμπ επικεντρώνουν την κριτική τους στις επιχειρηματικές δοσοληψίες του γαμπρού του στον αραβικό κόσμο, κάνοντας λόγο για πιθανή σύγκρουση συμφερόντων. Τον περασμένο μήνα η εταιρεία του Κούσνερ συμμετείχε, μαζί με το κρατικό επενδυτικό ταμείο της Σαουδικής Αραβίας, στην εξαγορά μεγάλης αμερικανικής εταιρείας video game έναντι 55 δισ. δολαρίων.
Η στρατηγική για τη Μέση Ανατολή
Το μεγαλεπήβολο σχέδιο του Τραμπ δεν αφορά μόνο παραθαλάσσια οικόπεδα στη Γάζα. Η Ουάσιγκτον θεωρεί ότι εφόσον τερματιστεί ο πόλεμος, θα μπορούσε να δημιουργήσει από κοινού με το Ισραήλ και τους Aραβες ένα γεωπολιτικό τείχος απέναντι στην κινεζική οικονομική επέλαση προς την Ευρώπη. Επίσης, αναμένεται ότι θα τεθεί στο μέλλον το ζήτημα της εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων που κρύβει η θάλασσα της Γάζας.
Η επίθεση της Χαμάς, στις 7 Οκτωβρίου 2023, ανέτρεψε τον σχεδιασμό για τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ με παράλληλη παράκαμψη του Παλαιστινιακού. Δυο χρόνια μετά, ο Τραμπ και το επιτελείο του επιδιώκουν να βάλουν πάλι στις ράγες τη διαδικασία, να ενταφιάσουν τη λύση των δύο κρατών σε ένα προτεκτοράτο στη Γάζα «καθαρό» από εξτρεμιστές. Με την υπερβολή που τον χαρακτηρίζει, ο Τραμπ λέει ότι θέλει να βάλει τέλος σε μια σύγκρουση 3.000 ετών. Η ιστορία της Μέσης Ανατολής εν γένει, και ειδικότερα των αμερικανικών επεμβάσεων στο όνομα της ειρήνης, κάθε άλλο παρά εγγυώνται την επιτυχία. Ακόμα και αν αποτύχει, ο Τραμπ θα λέει ότι φταίνε οι άλλοι και όχι εκείνος που πήγε να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά.
