Ετσι όπως δεσπόζει στην κορυφή ενός καταπράσινου λόφου, έτοιμη θαρρείς να ξεριζωθεί από τα θεμέλιά της και να αναληφθεί με δόξα στους ουρανούς, η Βασιλική της Παναγίας της Φουρβιέρ είναι το ιδανικό σημείο για να ατενίσεις τη Λυών από ψηλά.
Στα πόδια του μεγαλοπρεπούς ναού συνωστίζονται τα σπίτια του εκτεταμένου μεσαιωνικού ιστορικού κέντρου, μια δαντέλα από ανισοϋψείς στέγες με κεραμίδια και εκατοντάδες καμινάδες. Λίγο πιο πέρα, στη (σαν σε νησί) στεριά που σχηματίζεται ανάμεσα στα δύο ποτάμια που διασχίζουν την πόλη, στον Σον και στον Ροδανό, βρίσκεται το εμπορικό κέντρο με τα λαμπρά μέγαρα του 18ου και του 19ου αιώνα, τις τεράστιες πλατείες με τα αγάλματα και τα σιντριβάνια, την όπερα και το υπερσύγχρονο Musée des Confluences. Και πέρα από τον Ροδανό απλώνεται η πιο σύγχρονη πλευρά της πόλης, με τους ουρανοξύστες αλλά και με τη βίλα-μουσείο των αδελφών Λιμιέρ (των εφευρετών του κινηματογράφου που έζησαν και δημιούργησαν εκεί) και με τα ήσυχα καλοδομημένα και φροντισμένα προάστια.
Αυτή είναι με μια πρώτη ματιά η μεγαλοπρεπής και χαριτωμένη την ίδια στιγμή τρίτη σε πληθυσμό πόλη της Γαλλίας – μετά το Παρίσι και τη Μασσαλία. Αυτή είναι η Λυών, η «γαλλική πρωτεύουσα του φαγητού», όπως την αποκαλούν λόγω της εξαιρετικής κουζίνας της και των αμέτρητων μικρών και μεγάλων εστιατορίων (δεν έχω δει πόλη με περισσότερα!) που λειτουργούν σε κάθε γειτονιά της.
Ως εκεί όπου φτάνει το μάτι
Προτού όμως σταματήσουμε για φαγητό και μια και ξεκινήσαμε από ψηλά, ας ολοκληρώσουμε την επίσκεψή μας στην Παναγία της Φουρβιέρ, μια εκκλησία που δεν μας χαρίζει μόνο πανοραμική θέα μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι, αλλά και που εντυπωσιάζει με το εσωτερικό της, μια μουσειακή έκθεση υψηλού γούστου με κομψά γλυπτά, αγιογραφίες και ψηφιδωτά που χρυσίζουν στο φως που μπαίνει από τα βιτρό των παραθύρων της δημιουργώντας ατμόσφαιρα απόκοσμη και υπερβατική.
Κτίστηκε μεταξύ 1872 και 1896 με ιδιωτική χρηματοδότηση εκεί όπου στην αρχαιότητα βρισκόταν η παλιά αγορά του Τραϊανού (forum vetus), σε δεσπόζουσα θέση πάνω από την πόλη, ως προσφορά για την εξιλέωση των κατοίκων της από τις αμαρτίες τους. Αφιερώθηκε στην Παναγία, στην οποία αποδόθηκε η σωτηρία της Λυών από πολύνεκρη επιδημία βουβωνικής πανώλης.
Η διακόσμηση στο εσωτερικό της έχει στοιχεία γοτθικά αλλά και βυζαντινά. Μεγαλειώδες είναι και το επιχρυσωμένο άγαλμα της Παναγίας που έχει τοποθετηθεί στο καμπαναριό σαν από εκεί να επιβλέπει όλη την περιοχή. Στο βάθος διακρίνονται οι χιονισμένες Αλπεις. Πολύ κοντά στην εκκλησία, που εκτός από τόπος προσευχής έχει εξελιχθεί και σε ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της πόλης, βρίσκεται ένα ακόμα μεγάλο αξιοθέατο, ο αρχαιολογικός χώρος με το γαλλο-ρωμαϊκό θέατρο και το Ωδείο.
Δίπλα λειτουργεί και το Αρχαιολογικό Μουσείο, το οποίο στις αίθουσές του φιλοξενεί σημαντικά ευρήματα από την αρχαία ρωμαϊκή πόλη Lugdunum που ιδρύθηκε το 43 π.Χ. και αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ετσι, Λούγδουνο, αποκαλούσαμε και εμείς οι Ελληνες τη Λυών στην καθαρεύουσα. Μικρότερα μνημεία, απομεινάρια από το πέρασμα των Ρωμαίων από τη Λυών, ανακαλύπτουμε περπατώντας και σε άλλα σημεία της πόλης.
Στα μεσαιωνικά στενά
Κατεβαίνοντας τα απότομα στενάκια και τα εκατοντάδες σκαλιά που ξεκινούν από την Παναγία της Φουρβιέρ και περνώντας από πάρκα και καταπράσινες πλατειούλες που μοσχομυρίζουν άνοιξη φτάνουμε στις γειτονιές με τα παλιά μεσαιωνικά σπίτια. Οι οποίες περιλαμβάνονται στον κατάλογο με τα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Οι τουρίστες αλλά και οι ντόπιοι συνωστίζονται στα πλακόστρωτα δρομάκια, κάτω από τις ιστορικές «πολυκατοικίες» με τα χαρακτηριστικά «ψηλόλιγνα», ορθογώνια παραλληλόγραμμα παράθυρα. Εκεί, σε αυτούς τους δρόμους, λειτουργεί σημαντικός αριθμός των παραδοσιακών ταβερνών που οι Λυωνέζοι αποκαλούν μπουσόν και όπου σερβίρονται οι παραδοσιακές συνταγές της περιοχής, αλλά τώρα πια και πιο μοντέρνα και «πειραγμένα» πιάτα – μην ξεχνάμε πως η πόλη θεωρείται ο δημιουργικός παράδεισος των σεφ και των καλοφαγάδων.
Κρυμμένες ανάμεσα στους παλιούς δρόμους βρίσκονται οι στοές που ονομάζονται traboules, τα αθέατα εκ πρώτης περάσματα που δημιουργούν ένα κρυφό δίκτυο επικοινωνίας ανάμεσα στα σπίτια, στα παλαιά εργοστάσια και στις αποθήκες τους.
Το μεγαλειώδες «νησί»
Περνώντας στο «νησί» που σχηματίζεται ανάμεσα στα δύο μεγάλα και γενναιόδωρα (ως προς την ποσότητα νερού που κυλάει στις κοίτες τους) ποτάμια της πόλης, βρισκόμαστε σε ένα νέο σκηνικό που αυτή τη φορά παραπέμπει στον 18ο και στον 19ο αιώνα. Τα μέγαρα με τις αριστοτεχνικά διακοσμημένες προσόψεις, οι εμπορικοί πεζόδρομοι με τα εκατοντάδες καταστήματα (η εμπορική αγορά της Λυών είναι εξαιρετικά πλούσια), τα δρομάκια με τα café, τα εστιατόρια και τα μπαρ, οι καταπράσινες πλατείες συνθέτουν γειτονιές ιδιαίτερης κομψότητας και υψηλής αισθητικής.
Το Μουσείο Καλών Τεχνών, το μεγαλύτερο μουσείο του είδους του στη Γαλλία μετά το παρισινό Λούβρο, στεγάζεται σε ένα μοναστήρι Βενεδικτίνων του 17ου αιώνα. Απέναντι δεσπόζει το πιο εντυπωσιακό σιντριβάνι της πόλης, Fontaine Bartholdi, που σχεδίασε ο δημιουργός του Αγάλματος της Ελευθερίας, o γλύπτης Φρεντερίκ Ογκίστ Μπαρτολντί. Το τεράστιο, κατασκευασμένο από μόλυβδο και σίδηρο άγαλμα της κρήνης απεικονίζει τη Γαλλία ως γυναίκα (την περίφημη Μαριάν) που καθισμένη σε ένα άρμα ελέγχει τους τέσσερις μεγάλους ποταμούς της χώρας.
Η βόλτα στην περιοχή συνεχίζεται με ένα πέρασμα (λίγα βήματα παραπέρα) από την εντυπωσιακή όπερα, κτίριο όπου το παλιό συνδιαλέγεται με το καινούργιο, καθώς το προϋπάρχον οικοδόμημα του 1831 έχει μεταμορφωθεί με ευφάνταστες αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις που έγιναν το 1993. Απέναντι βρίσκεται το δημαρχείο. Και από εκεί ξεκινά ένα ακόμα δίκτυο (ανηφορικών) δρόμων με πολλά εστιατόρια και café.
Στην αντίθετη κατεύθυνση, μας παίρνει μία ώρα με τα πόδια για να διασχίσουμε το «νησί» και να φτάσουμε στην άκρη του, εκεί όπου μπροστά στους δύο ποταμούς που ενώνονται στέκει το Musée des Confluences. Η κατασκευή του φουτουριστικού κτιρίου που φιλοξενεί μουσείο ανθρωπολογίας, έργου του αυστριακού αρχιτέκτονα Βολφ Ντίτερ Πριξ, ξεκίνησε το 2001 και κόστισε 180 εκατομμύρια ευρώ.
Σαν παλιό σινεμά
Είναι γεμάτες αξιοθέατα οι γειτονιές ανάμεσα στον Σον και στον Ροδανό, αλλά και η πιο σύγχρονη πλευρά της πόλης (όπου φτάνουμε αφού περάσουμε τις γέφυρες και αφήσουμε πίσω μας τα δύο ποτάμια) έχει ενδιαφέρον. Εκεί, δίπλα στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό Lyon Part Dieu και στην υπερσύγχρονη Δημοτική Βιβλιοθήκη λειτουργεί ένα μεγάλο mall με δεκάδες καταστήματα και εστιατόρια – άλλο ένα λειτουργεί στις όχθες του Σον, πολύ κοντά στο Musée des Confluences.
Σχεδόν κολλητά στον Part Dieu η μεγάλη στεγασμένη αγορά τροφίμων υποδέχεται καθημερινά χιλιάδες Λυωνέζους που κάνουν τα ψώνια τους και τουρίστες που κάνουν χάζι. Στα μικρά εστιατόριά της σερβίρονται υπέροχοι μεζέδες – τους οποίους οι θαμώνες συνοδεύουν με τα φημισμένα κρασιά της περιοχής και της γειτονικής Βουργουνδίας.
Στη συμβολή της Place Ambroise Courtois και της οδού (δώστε βάση στο όνομα) du Premier Film βρίσκεται η βίλα-μουσείο των Ογκίστ και Λουί Λιμιέρ, των αδελφών που θεωρούνται οι δημιουργοί του κινηματογράφου – αυτή την περίοδο δεν επιτρέπονται οι επισκέψεις καθώς εκτελούνται εργασίες ανακαίνισης. Δίπλα, στον χώρο όπου παλαιότερα λειτουργούσαν τα κινηματογραφικά στούντιο, σήμερα στεγάζεται το Institut Lumière. Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες από τις αρχές του 20ού αιώνα στην είσοδό του, οι αφίσες από παλιές ταινίες που έχουν τοιχοκολληθεί στη γύρω περιοχή καθώς και οι τιμητικές εντοιχισμένες πλακέτες με τα ονόματα σύγχρονων κινηματογραφιστών (ανάμεσά τους του Νίκου Παπατάκη, του Κώστα Γαβρά και του Πάνου Κούτρα) δημιουργούν ατμόσφαιρα συγκίνησης. Αυτής της συγκίνησης που γεννιέται μπροστά σε καθετί όμορφο, κομψό και τρυφερό.
Ομορφη, κομψή και τρυφερή, η Λυών (χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν αντιμετωπίζει και τα προβλήματα που ταλαιπωρούν σήμερα όλες τις μεγάλες πόλεις, όπως π.χ. την κυκλοφοριακή συμφόρηση στους δρόμους της) εκπλήσσει ευχάριστα τον επισκέπτη. Και προβάλλει ως ιδανικός προορισμός για μια απόδραση τριών-τεσσάρων ημερών, σε έναν κόσμο με ρυθμούς πιο χαλαρούς από εκείνους της δικής μας ζωής, με γεύσεις θεσπέσιες και με εικόνες που σε γαληνεύουν.
Η γειτονική Βιέν (μόλις 15 λεπτά με το αυτοκίνητο ή με το τρένο) έχει τον δικό της ξεχωριστό χαρακτήρα και αξίζει με το παραπάνω μια ολιγόωρη έστω επίσκεψη. Οσο για τις Γαλλικές Αλπεις, απέχουν το πολύ δύο ώρες με το αυτοκίνητο, αλλά αυτές είναι ένας άλλος υπέροχος κόσμος στον οποίο θα αφιερώσουμε κάποια στιγμή ένα πιο εκτεταμένο κείμενο.