Ενα πρόσφατο επίτευγμα αμερικανών ερευνητών του Πανεπιστημίου του Ορεγκον έφερε ξανά στο προσκήνιο τους προβληματισμούς που αναδύθηκαν πριν από σχεδόν 30 χρόνια, όταν επετεύχθη η κλωνοποίηση του πρώτου θηλαστικού, ενός προβάτου το οποίο ονομάστηκε Ντόλι. Παράλληλα ωστόσο, φαίνεται πως άνοιξε τον δρόμο για άλλη μια (ενδεχόμενη προς το παρόν) τεχνική υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Οπως περιγράφεται στο σχετικό άρθρο της αμερικανικής ερευνητικής ομάδας, το οποίο δημοσιεύθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου στο επιστημονικό περιοδικό «Nature Communications», το επίτευγμα συνίσταται στη δημιουργία λειτουργικών ανθρώπινων ωαρίων από κύτταρα δέρματος. Αυτό σημαίνει ότι αν αυτή η πειραματική προσέγγιση εξελιχθεί θα μπορούσε να παράσχει ωάρια για γυναίκες που στερούνται λειτουργικών ωαρίων λόγω ηλικίας, ασθενειών, ή λήψης χημειοθεραπειών.

Το πειραματικό πρωτόκολλο της κλωνοποίησης της Ντόλι περιελάβανε την αφαίρεση του πυρήνα από ένα κύτταρο ενήλικου προβάτου και την τοποθέτησή του σε ένα ωάριο προβάτου από το οποίο είχε αφαιρεθεί ο δικός του πυρήνας. Το ωάριο που προέκυψε εμφυτεύθηκε σε παρένθετη μητέρα, κυοφορήθηκε επιτυχώς και έτσι γεννήθηκε η Ντόλι. Οι πυρήνες των κυττάρων περιέχουν το γενετικό υλικό (DNA), δηλαδή τις οδηγίες για τη δημιουργία ενός νέου ατόμου. Ετσι, η Ντόλι ήταν κλώνος του προβάτου από το οποίο είχε ληφθεί ο πυρήνας ακριβώς επειδή το γενετικό υλικό από το οποίο δημιουργήθηκε δεν είχε προέλθει από δύο γονείς αλλά από ένα μόνο άτομο.

Η αμερικανική ερευνητική ομάδα ακολούθησε ένα παρόμοιο πρωτόκολλο συλλέγοντας δερματικά κύτταρα από γυναίκες και αφαιρώντας τους πυρήνες τους. Κάθε πυρήνας δερματικού κυττάρου τοποθετήθηκε σε ένα υγιές ωάριο δότριας, από το οποίο είχε αφαιρεθεί ο δικός του πυρήνας. Ομως οι αμερικανοί επιστήμονες δεν σκόπευαν να κλωνοποιήσουν τις γυναίκες από τις οποίες έλαβαν τα δερματικά κύτταρα, αλλά να τις βοηθήσουν να αποκτήσουν ωάρια. Επρεπε λοιπόν να αφαιρέσουν το μισό γενετικό υλικό που περιέχονταν στους πυρήνες καθώς τόσο τα ωάρια όσο και τα σπερματοζωάρια περιέχουν το μισό γενετικό υλικό σε σχέση με τα κανονικά κύτταρα. Με τον τρόπο αυτόν, η γονιμοποίηση ενός ωαρίου από ένα σπερματοζωάριο σημαίνει και τη σύντηξη των δύο πυρήνων τους σε έναν, ο οποίος περιέχει ολόκληρη (μισή από τον πατέρα και μισή από τη μητέρα) τη συνταγή για τη δημιουργία ενός ανθρώπου.

Η αμερικανική ερευνητική ομάδα πέτυχε να αφαιρέσει το μισό γενετικό υλικό από τα 82 ωάρια που δημιούργησε στο εργαστήριο με το παραπάνω πρωτόκολλο. Ωστόσο μόνο το 10% αυτών έδωσε, μετά τη γονιμοποίησή τους, βιώσιμα έμβρυα 6 ημερών. Βεβαίως κανένα δεν εμφυτεύθηκε!

Οι ερευνητές θεωρούν ότι ο πειραματισμός τους – ο οποίος χρήζει βελτιώσεων – αποδεικνύει ότι μπορούν να δημιουργηθούν ωάρια στο εργαστήριο. Φυσικά, το αν θα πρέπει και υπό ποιες προϋποθέσεις είναι ζήτημα που πρέπει να τεθεί σε εκτενή διαβούλευση.