«Μήδεια» στην Επίδαυρο 65 χρόνια μετά την Κάλλας

^_«Η όπερα του μέλλοντος από τη μήτρα του παρελθόντος», αυτός είναι ο κύριος θεματικός άξονας της νέας περιόδου παραστάσεων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Μιας σεζόν που φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως δημιουργικός διάλογος ανάμεσα σε δύο χρόνους: στο αξιόλογο χθες και στο φιλόδοξο αύριο.

Το πρόγραμμα, που φέρει τη σφραγίδα του καλλιτεχνικού διευθυντή του οργανισμού Γιώργου Κουμεντάκη, περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, επτά νέες παραγωγές όπερας και χορού, πέντε αναβιώσεις, δύο διεθνείς περιοδείες, και την πρώτη, ύστερα από 65 χρόνια, εμφάνιση της ΕΛΣ στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου.

Οπως σημειώνει ο ίδιος ο Γ. Κουμεντάκης: «Στο πλαίσιο του θεματικού άξονα “Η όπερα του μέλλοντος από τη μήτρα του παρελθόντος” καλούμε τους δημιουργούς τού σήμερα να συνομιλήσουν με τους σπουδαίους καλλιτέχνες, τις δημιουργίες τους και την κληρονομιά τους. Παροτρύνουμε τους καλλιτέχνες της εποχής μας να δημιουργήσουν την όπερα του μέλλοντος μέσα από τις καλλιτεχνικές δημιουργίες του παρελθόντος που όρισαν την ιστορία της όπερας στην Ελλάδα.

Στο πλαίσιο αυτό, δύο από τις εμβληματικές παραγωγές της σεζόν, η “Μήδεια” που θα παρουσιαστεί στην Επίδαυρο και η “Αννα Μπολένα” που θα ανέβει στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος, θα παραχθούν μέσα από τη δημιουργική αξιοποίηση του πλούτου των κοστουμιών, των σκηνικών και των βιντεοσκοπήσεων, του σπάνιου φωτογραφικού υλικού, καθώς και των πολύτιμων βιβλίων σκηνοθεσίας και των μακετών, από ιστορικές παραγωγές της ΕΛΣ.

Ο θησαυρός αυτός δεν θα αξιοποιηθεί μόνο ως έμπνευση και καθοδήγηση, αλλά θα λειτουργήσει ως απαραίτητο δομικό στοιχείο των νέων παραστάσεων. Με αυτόν τον τρόπο η σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία θα συναντήσει το πολύτιμο ιστορικό παρελθόν μέσα από την επαναχρησιμοποίηση σκηνικών αντικειμένων και κοστουμιών σε ένα νέο, διαφορετικό πλαίσιο. Μέσα από την επαναπροσέγγιση, την επανασύνθεση, κυρίως όμως μέσα από τον δημιουργικό διάλογο του παρελθόντος με τη ματιά του καλλιτέχνη της εποχής μας, θα δημιουργηθούν νέες παραγωγές που απευθύνονται στον θεατή τού σήμερα».

Για την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, αυτή η στρατηγική καλλιτεχνικής επανασύνδεσης είναι όχι μόνο απαραίτητη αλλά και βαθιά ελπιδοφόρα: «Η ΕΛΣ στρέφεται και πάλι στη βαρύτιμη κληρονομιά της», σημειώνει, «με το πολύτιμο απόθεμα κοστουμιών, σκηνικών και αντικειμένων, που διατηρεί ευλαβικά, για να τους δώσει νέα πνοή, ως οργανικό στοιχείο των προσεχών παραστάσεων (…). Κάθε στροφή της προς το παρελθόν δεν ανακαλείται από μια στατική νοσταλγία, αλλά γίνεται η θρυαλλίδα νέας έμπνευσης και ανακαινιστικής ματιάς».

Οι διεθνείς εμφανίσεις

Για πρώτη φορά φέτος η ΕΛΣ θα ταξιδέψει στο εξωτερικό για να παρουσιάσει δύο παραγωγές όπερας και χορού. Η «Τραβιάτα» του Βέρντι υπό τη διεύθυνση του Λουκά Καρυτινού, σε σκηνοθεσία, σκηνικά και κοστούμια του Νίκου Πετρόπουλου θα παρουσιαστεί στις 13 και 14 Σεπτεμβρίου στη Σεντσέν της Κίνας. Με τους Βασιλική Καραγιάννη, Δήμητρα Κωτίδου, Γιάννη Χριστόπουλο, Διονύση Γιαννίση κ.ά. Η δε «Χρυσή εποχή», το μπαλέτο του Κωνσταντίνου Ρήγου, θα περιοδεύσει στην Κύπρο στις 18 και 19 Σεπτεμβρίου και στην Γκοριτσιά της Ιταλίας στις 18 Οκτωβρίου στο πλαίσιο της Γκορίτσια – Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2025.

Μια «άγνωστη» όπερα

Πίσω στην έδρα της, στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, η Λυρική θα υποδεχθεί το κοινό της στις 27 Σεπτεμβρίου με τη σπανίως παιζόμενη «Flora mirabillis» του Σπυρίδωνος Σαμάρα. Το έργο είχε παρουσιαστεί πάλι από την ΕΛΣ το 1979, σε επανενορχήστρωση του σπουδαίου αρχιμουσικού Οδυσσέα Δημητριάδη, ο οποίος είχε αναλάβει και τη μουσική διεύθυνση των παραστάσεων.

Ωστόσο «πριν από μία περίπου δεκαετία, σημαντικό μέρος του πρωτότυπου μουσικού υλικού της ορχήστρας ανακαλύφθηκε στο μουσικό αρχείο της Φιλαρμονικής Εταιρείας Μάντζαρος στην Κέρκυρα και το 2016 δόθηκε αντίγραφό του κατ’ αποκλειστικότητα στην Εθνική Λυρική Σκηνή».

Το νέο υλικό επεξεργάστηκε ο μουσικολόγος και κλαρινετίστας, αναπληρωτής καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο Γιάννης Σαμπροβαλάκης, «ο οποίος ανέλαβε τη συμπλήρωση και αποκατάσταση της πρωτότυπης ενορχήστρωσης του έργου, καθώς και την εκδοτική του επιμέλεια». Ετσι η «Flora mirabillis» θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά από την ΕΛΣ στη νέα αποκατεστημένη μορφή της. Μουσική διεύθυνση: Κωνσταντίνος Τερζάκης.

Από τον Πονκέλι στον Μπιζέ

Στις 19 Οκτωβρίου θα παρουσιαστεί η «Τζοκόντα» του Πονκέλι, συμπαραγωγή με το Πασχαλινό Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ και τη Βασιλική Οπερα του Λονδίνου. Με τους Αννα Πιρότσι, Ανίτα Ρατσβελισβίλι, Αρσέν Σογκομονιάν, Δημήτρη Πλατανιά κ.ά. Θα ακολουθήσει στις 13 Νοεμβρίου η απονομή των International Opera Awards που θα φιλοξενηθούν για πρώτη φορά στην ΕΛΣ.

Στις 27 Νοεμβρίου θα κάνει πρεμιέρα η «Τόσκα» με τη διάσημη πολωνή υψίφωνο Αλεξάνδρα Κούρζακ, τον Μαρσέλο Πουέντε και τον Δημήτρη Πλατανιά. Σε άλλες παραστάσεις θα εμφανιστούν οι Τσέλια Κοστέα, Ρομπέρτο Αλάνια (ο σπουδαίος γάλλος τενόρος και σύζυγος της Κούρζακ) και Τάσης Χριστογιαννόπουλος. Το μιούζικαλ για όλη την οικογένεια «Ιζαντόρα Ντακ» της Στέλλας Μιχαηλίδου και του Κώστα Βόμβολου θα παίζεται κατά την περίοδο των εορτών. Την ίδια περίοδο το μπαλέτο της ΕΛΣ θα παρουσιάσει τη «Ζιζέλ» με την αθάνατη μουσική του Αντόλφ Αντάμ.

Το «Ρέκβιεμ για το τέλος του έρωτα» των Γιώργου Κουμεντάκη και Δημήτρη Παπαϊωάννου, «ένα έργο που σημάδεψε την καλλιτεχνική δημιουργία της δεκαετίας του ’90, σηματοδοτεί την πολυαναμενόμενη επανένωση των δύο εμβληματικών συνοδοιπόρων της θρυλικής Ομάδας Εδάφους, του Δημήτρη Παπαϊωάννου και του Γιώργου Κουμεντάκη, σε μια νέα ανάγνωση από τον διεθνή μαέστρο Θεόδωρο Κουρεντζή». Παραστάσεις θα δοθούν από τις 20 ως τις 30 Ιανουαρίου 2026.

Στις 15 Φεβρουαρίου θα ανέβει ο «Φάλσταφ» του Βέρντι στη σκηνοθεσία του Στίβεν Λάνγκριτζ και σε μουσική διεύθυνση του Ντέρικ Ινόεϊ. Με τους Τάση Χριστογιαννόπουλο, Διονύση Σούρμπη, Τσέλια Κοστέα, Νεφέλη Κωτσέλη, Μαριλένα Στριφτόμπολα, Βασίλη Καβάγια, Χρυσάνθη Σπιτάδη, Γιάννη Γιαννίση, Γιάννη Καλύβα και Ανδρέα Καραούλη. «Η λίμνη των κύκνων» θα επιστρέψει στις 7 Μαρτίου στη χορογραφία του Κωνσταντίνου Ρήγου.

Στις 26 Μαρτίου θα κάνει πρεμιέρα η νέα παραγωγή της «Αννα Μπολένα» του Ντονιτσέτι σε μουσική διεύθυνση του Ζακ Λακόμπ, σκηνοθεσία του Θέμελη Γλυνάτση και με τα πρωτότυπα κουστούμια που είχε σχεδιάσει για παλαιότερη παραγωγή ο σπουδαίος Νίκος Γεωργιάδης. Στον πρωταγωνιστικό ρόλο η Μαρία Κοσοβίτσα.

Αλλη μία νέα παραγωγή θα κάνει πρεμιέρα στις 30 Απριλίου: Πρόκειται για την «Κάρμεν» του Μπιζέ σε μουσική διεύθυνση Κωνσταντίνου Τερζάκη και σκηνοθεσία Ρομάν Ζιλμπέρ. Με τους Γκαέλ Αρκέζ, Τσέλια Κοστέα, Μαρίνα Βιότι, Τσαρλς Καστρονόβο, Διονύση Σούρμπη, Τάσο Αποστόλου, Βασιλική Καραγιάννη κ.ά. Η «Χρυσή εποχή» του Κ. Ρήγου θα επιστρέψει στην ΕΛΣ στις 13 Μαΐου.

Κλειστό το Ηρώδειο

Οσο για τη φεστιβαλική εμφάνιση του οργανισμού και δεδομένου ότι το Ηρώδειο του χρόνου θα μείνει κλειστό για επισκευές, αυτή μεταφέρεται στην Επίδαυρο, όπου στις 20 Ιουνίου θα αναβιώσει η θρυλική παραγωγή της «Μήδειας» του Κερουμπίνι, την οποία είχε τραγουδήσει εκεί το 1961 η Μαρία Κάλλας. Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, σκηνικά-κοστούμια: Γιάννης Τσαρούχης.

Αυτή τη φορά τον πρωταγωνιστικό ρόλο θα τραγουδήσει η Αννα Πιρότσι. Τέλος, μέσα στον Ιούλιο θα παρουσιαστεί για σειρά παραστάσεων «Η Τραβιάτα» του Βέρντι στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος «εγκαινιάζοντας μια νέα εποχή με καλοκαιρινές παραστάσεις όπερας στις ιδανικές συνθήκες μιας κλιματιζόμενης αίθουσας». Με τους Βασιλική Καραγιάννη, Γιάννη Χριστόπουλο, Τάση Χριστογιαννόπουλο και Διονύση Σούρμπη.