Στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα ισχύος, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έθεσε το πλαίσιο ενόψει της κρίσιμης συνάντησής του με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, που αναμένεται να πραγματοποιηθεί το Σαββατοκύριακο στη Φλόριντα.
«Δεν έχει τίποτα μέχρι να το εγκρίνω. Επομένως, ας δούμε τι έχει», δήλωσε ο Τραμπ στο Politico, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η τελική μορφή οποιασδήποτε συμφωνίας για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία περνά αποκλειστικά από τον Λευκό Οίκο.
Παρά τον αυστηρό τόνο, ο Αμερικανός πρόεδρος εκτίμησε ότι η συνάντηση με τον Ουκρανό ομόλογό του θα μπορούσε να αποδειχθεί «παραγωγική», ενώ αποκάλυψε ότι αναμένει να συνομιλήσει «σύντομα» και με τον πρόεδρο της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν.
Το εδαφικό στο επίκεντρο της διαπραγμάτευσης
Στο επίκεντρο των συνομιλιών Τραμπ – Ζελένσκι αναμένεται να βρεθεί το εδαφικό ζήτημα, το μεγαλύτερο αγκάθι στις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου. Το σχέδιο που προωθεί η Ουάσινγκτον προβλέπει επώδυνες παραχωρήσεις από την Ουκρανία στα ανατολικά, κάτι που το Κίεβο επιχειρεί να περιορίσει ή να αναδιαπραγματευτεί.
Ο Ζελένσκι, μιλώντας στο Axios, δήλωσε ότι έχει σημειωθεί «μεγάλη πρόοδος», χωρίς ωστόσο να αποκρύπτει τη δυσκολία των αποφάσεων που καλείται να λάβει. Όπως είπε, αν δεν επιτευχθεί μια «ισχυρή» θέση στο εδαφικό, θα χρειαστεί να ζητήσει την έγκριση του ουκρανικού λαού.
Σενάριο δημοψηφίσματος με προϋποθέσεις ασφάλειας
Ο Ουκρανός πρόεδρος εμφανίστηκε έτοιμος να προκηρύξει δημοψήφισμα επί του σχεδίου Τραμπ, υπό την αυστηρή προϋπόθεση ότι η Ρωσία θα συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός διάρκειας τουλάχιστον 60 ημερών. Όπως εξήγησε, ένα τέτοιο χρονικό διάστημα αποτελεί «το ελάχιστο» για να διασφαλιστεί η οργάνωση της ψηφοφορίας και η ασφάλεια των πολιτών.
Σύμφωνα με ανώτερο Αμερικανό αξιωματούχο, η Μόσχα αντιλαμβάνεται την ανάγκη κατάπαυσης του πυρός σε περίπτωση δημοψηφίσματος, ωστόσο πιέζει για συντομότερο χρονοδιάγραμμα. Ο ίδιος ο Ζελένσκι παραδέχθηκε ότι παραμένει ασαφές αν η Ρωσία είναι έτοιμη να αποδεχθεί εξ αρχής το σχέδιο Τραμπ, δηλώνοντας πως, παρά τις πληροφορίες των υπηρεσιών πληροφοριών, «θέλει να πιστεύει μόνο στα λόγια των ηγετών».
Διεθνείς επαφές και ευρωπαϊκός συντονισμός
Παράλληλα με τις αμερικανικές πρωτοβουλίες, η διπλωματική κινητικότητα είναι έντονη. Ο Ζελένσκι συζήτησε τις εξελίξεις με τον πρωθυπουργό του Καναδά Μαρκ Κάρνεϊ, ο οποίος υπογράμμισε την ανάγκη να διατηρηθεί η πίεση προς τη Μόσχα.
Την ίδια ώρα, τηλεφωνική επικοινωνία είχαν ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Κιρ Στάρμερ με τον καγκελάριο της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς και τον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν. Σύμφωνα με τη Ντάουνινγκ Στριτ, οι τρεις ηγέτες συμφώνησαν να συνεχίσουν τον στενό συντονισμό με εταίρους και συμμάχους, με στόχο μια «βιώσιμη ειρήνη» στην Ουκρανία.
Οι εγγυήσεις ασφαλείας και τα «τεχνικά ζητήματα»
Ο Ζελένσκι αποκάλυψε ότι τα περισσότερα σημεία των διμερών συμφωνιών ΗΠΑ – Ουκρανίας έχουν πλέον οριστικοποιηθεί και αποτυπωθεί σε πέντε έγγραφα, με πιθανή προσθήκη ενός έκτου. Στο κρίσιμο ζήτημα των εγγυήσεων ασφαλείας δήλωσε ότι «είμαστε έτοιμοι», αν και παραμένουν ορισμένα τεχνικά ζητήματα.
Ένα από τα βασικά αφορά στη διάρκεια της συμφωνίας. Οι ΗΠΑ προτείνουν σύμφωνο 15ετούς διάρκειας με δυνατότητα ανανέωσης, ωστόσο ο Ουκρανός πρόεδρος ξεκαθάρισε ότι «χρειαζόμαστε κάτι περισσότερο από 15 χρόνια», εκτιμώντας πως θα ήταν «μεγάλη επιτυχία» αν ο Τραμπ συμφωνούσε σε αυτό.
Το έργο των απεσταλμένων και το πολιτικό ρίσκο
Ιδιαίτερη μνεία έκανε ο Ζελένσκι στους απεσταλμένους του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ και Τζάρεντ Κούσνερ, καθώς και στη δική του διαπραγματευτική ομάδα υπό τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας Ρουστέμ Ουμέροφ. Παράλληλα, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να τεθεί ολόκληρο το σχέδιο των 20 σημείων σε δημοψήφισμα, αν απαιτηθούν «πολύ δύσκολες» αποφάσεις στο εδαφικό.
Ο Ουκρανός πρόεδρος προειδοποίησε πάντως ότι οποιαδήποτε εκστρατεία υπέρ της συμφωνίας, ακόμη και με επίσκεψη του ίδιου του Τραμπ στην Ουκρανία, θα αποτύχει αν συνεχίζονται οι ρωσικές επιθέσεις. «Ο κόσμος θα βλέπει τους πυραύλους», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Καθώς η Ουκρανία βρίσκεται αντιμέτωπη με κρίσιμες επιλογές, ο Ζελένσκι τόνισε ότι μια κατάπαυση του πυρός που δεν τηρείται στην πράξη θα υπονομεύσει κάθε δημοκρατική διαδικασία. «Είναι προτιμότερο να μην γίνει καθόλου δημοψήφισμα, παρά να γίνει ένα δημοψήφισμα στο οποίο οι άνθρωποι δεν μπορούν να ψηφίσουν», κατέληξε, αποτυπώνοντας το εύθραυστο ισοζύγιο ανάμεσα στην ανάγκη για ειρήνη και τη νομιμοποίηση των αποφάσεων που θα τη συνοδεύσουν.
