Το Intra Muros, το δράμα φυλακών του ανερχόμενου Γαλλοβρετανού Αλεξίς Μισαλίκ που παρουσιάζεται πρώτη φορά στην Ελλάδα στο Θέατρο του Νέου Κόσμου σε σκηνοθεσία Παντελή Δεντάκη, είναι μια παράσταση για τη δύναμη του θεάτρου σήμερα. Για τη δυνατότητά του να δημιουργεί μια άλλη διάσταση, έναν ενδιάμεσο χώρο όπου τα όρια ανάμεσα στη φαντασία και το πραγματικό διαρκώς μετατοπίζονται. Ένα έργο πολυεπίπεδο, που μιλά για προσωπικές φυλακές ενώ οι χαρακτήρες βουτούν συνεχώς σε ένα παιχνίδι ρόλων.

Η Αλεξάνδρα Αϊδίνη συμμετέχει σε αυτή τη σύνθετη θεατρική εμπειρία, αναλαμβάνοντας πολλαπλούς ρόλους και διαρκείς μεταβάσεις καθώς υποδύεται την ηθοποιό και πρώην σύζυγο ενός σκηνοθέτη που αναλαμβάνει να οργανώσει ένα ιδιότυπο θεατρικό εργαστήρι με τη συμμετοχή μόλις δύο κρατούμενων στις φυλακές που εργάζεται μια νεαρή κοινωνική λειτουργός, που ζητάει τη βοήθειά του. Τελικά, μπορεί το θέατρο να μεταμορφώσει τον άνθρωπο και που βρίσκεται η δύναμη του; Η ηθοποιός μοιράζεται μαζί μας την εμπειρία της με ένα έργο απελευθερωτικό, που την φέρνει σε επαφή (όπως και κάθε θεατή) με τις δικές της εμπειρίες.

Το Intra Muros είναι ένα έργο πάνω στην απελευθερωτική δύναμη και τον ρόλο του θεάτρου, τη δυνατότητά του να δημιουργεί μια άλλη διάσταση. Πώς ήταν η πρώτη σας επαφή με το έργο;

Με γοήτευσε πολύ το στοιχείο της σύγχυσης της πραγματικότητας και της φαντασίας και στην πρώτη ανάγνωση και τη δεύτερη του έργου, πριν συναντηθούμε με την ομάδα. Είχα εκατομμύρια ερωτήσεις, πολύ γόνιμες. Στην πρόβα μια μεγάλη μας έγνοια ήταν πώς θα είναι ευκρινές –για εμάς πρώτα απ’ όλα– τι συμβαίνει κάθε στιγμή. Τι είναι θέατρο, τι είναι πραγματικότητα, τι είναι παρελθόν και τι είναι μνήμη. Φτιάξαμε μέσα μας ένα σύστημα, ώστε να ξέρουμε πολύ καλά τι είναι τι. Από εκεί και πέρα, αυτό το σύστημα απελευθερώνεται και το κοινό μπορεί να κάνει τους δικούς του συνδυασμούς.

Μάλιστα δημιουργείται προς το τέλος ένα υβριδικό επίπεδο στην αφήγηση, που δεν μπορεί να περιγραφεί εύκολα. Δεν είναι πια μόνο η πραγματικότητα ή μόνο το θέατρο. Είναι κάτι που έχει στοιχεία και από του δύο χώρους, ένα υβρίδιο που δημιουργείται θεατρικά, αλλά θα μπορούσε να είναι και η πραγματικότητα. Τελικά όλα συνοψίζονται σε μια αγκαλιά. Εκεί γεννιέται ένα τρίτο υλικό, που δεν περιγράφεται εύκολα – μόνο το αισθάνεσαι. Κάθε βράδυ με συγκινεί ιδιαίτερα αυτό.

«Πάντα είναι για ένα ηθοποιό μεγάλη πρόκληση ακόμα και στην ίδια παράσταση να περάσει από διάφορους κόσμους και να ταξιδέψει σε διαφορετικές ψυχοσυνθέσεις και σώματα».

Κι εσείς επωμίζεστε διαφορετικούς ρόλους και αυτό δεν είναι πάντα εύκολο. Αλλάζοντας  συναισθηματικά τοπία με μεγάλη ταχύτητα, πώς προσεγγίζετε αυτή τη διαδικασία;

Πάντα είναι για ένα ηθοποιό μεγάλη πρόκληση ακόμα και στην ίδια παράσταση να περάσει από διάφορους κόσμους και να ταξιδέψει σε διαφορετικές ψυχοσυνθέσεις και σώματα. Κάποιες φορές είναι σαν να πατάς έναν διακόπτη, χωρίς πολλή σκέψη. Τώρα είμαι αυτός, τώρα είμαι κάποιος άλλος. Όπως παίζουν τα παιδιά, που δεν κάνουν πολλές ερωτήσεις. Έχει κάτι πολύ πηγαίο και παιχνιδιάρικο.

Στο συγκεκριμένο έργο υπάρχει ένας βασικός ρόλος για τον καθένα μας. Δηλαδή υπάρχει ένας πυρήνας μέσα από τον οποίο περνάνε όλοι οι υπόλοιποι, που είναι πρωτίστως ο εαυτός μας. Έτσι αρχίζει ένας ποταμός και οι παραπόταμοί του που είναι οι ρόλοι.

Αυτό που ήθελε πολύ ο σκηνοθέτης μας Παντελής Δεντάκης, επειδή παρασυρόμαστε πολύ εύκολα οι ηθοποιοί ακριβώς επειδή θέλουμε να εμπλουτίζουμε τους χαρακτήρες με πολλά στοιχεία, ήταν να μην ξεφύγουμε από το οτιδήποτε εξυπηρετεί τον κάθε ρόλο στην εκάστοτε ιστορία που λέμε. Δηλαδή να μην επιδεικνύουμε καμία βιρτουοζιτέ – υπάρχουν διαφορετικοί άνθρωποι μέσα μας, και αυτό το δείχνουμε στη σκηνή κρατώντας μόνο το διαφορετικό βλέμμα κάθε ανθρώπου. Ο κάθε άνθρωπος κοιτάει διαφορετικά, έχει έναν άλλο στόχο, έχει έναν άλλο σταθμό και ένα άλλο προορισμό. Εμείς αποφύγαμε τα πολλά εξωτερικά στοιχεία και αυτό δίνει εσωτερικότητα σε κάθε χαρακτήρα. Αποφύγαμε την περίπλοκη σύνθεση στο παζλ της δραματουργίας. Έπρεπε να βρούμε την απλότητα και τη λιτότητα του κάθε χαρακτήρα, έτσι όπως θα εξυπηρετεί τη ροή της ιστορίας και αυτό ήταν πολύ ωραία διεργασία.

Intra Muros. Η Αλεξάνδρα Αϊδίνη με τους Γιώργο Συμεωνίδη και Κωνσταντίνο Ασπιώτη. @Elina Giounanli

Η λιτότητα είναι εμφανής στο σκηνικό περιβάλλον.

Κυριαρχεί όντως η γύμνια, μας οδηγούν οι φωτισμοί, οι μικρές λεζάντες οι οποίες αναγράφονται και η εμπλοκή του θεατή που καλείται  – εύχομαι όχι με κόπο αλλά με ενδιαφέρον – να συνθέσει μία ιστορία και να βάλει και αυτός το δικό του κομμάτι φαντασίας σε αυτό που δημιουργείται . Ο θεατής μπαίνει ντετεκτιβικά για να λύσει το μυστήριο, είναι μαζί μας.

Η παράσταση θέτει από την αρχή ερωτήματα για τον ρόλο του θεάτρου, ακόμα για τους πολλαπλούς ρόλους που αναλαμβάνουμε στη ζωή, έχει πολλά επίπεδα ανάγνωσης η ιστορία. Ταυτόχρονα παρακολουθούμε μια ψυχαναλυτική διεργασία στη σκηνή.

Είμαι από τους ανθρώπους που πιστεύουν ότι μία παράσταση μπορεί να σου ανατρέψει τη ζωή ή έστω να σε κάνει να δεις τα πράγματα διαφορετικά. Κι αυτό όχι επειδή επέλεξα τον δρόμο του θεάτρου ως έκφραση και βιοπορισμό, αλλά επειδή μου έχει συμβεί μία τέτοια συγκλονιστική εμπειρία. Δηλαδή μπήκα σε ένα θέατρο με έναν τρόπο και βγήκα με έναν άλλο ως θεατής. Σαν να μου δόθηκαν απαντήσεις, σαν να ήταν αυτό που χρειαζόταν για να βρω μία λύση ή για να δω καθαρά.

Και πιστεύω πάντα σε αυτό το μικρό θαύμα που μπορεί να γίνεται είτε αποκαλυπτικά ως κάτι μεγάλο είτε με τη λογική, όταν οι άνθρωποι συναντιούνται σε έναν τόπο όπου συνυπάρχουν σε μία κοινή εμπειρία. Ακόμα και τώρα που καμιά φορά πάω και κάθομαι, έτσι όπως τοποθετείται η παράσταση, κοντά στους θεατές, πάντα κάνω αυτή τη σκέψη και λέω «τι συμβαίνει τώρα!». Τι περίεργο, τι όμορφο πράγμα και τι ξεχωριστό! Και όταν κατεβαίνω πάλι στη σκηνή, κάτι έχω πάρει από τους θεατές και το φέρνω στη σκηνή ενός έργου που μιλά για την ακρόαση.

Σε αυτή την παράσταση πρέπει να ακούσουμε πολύ καλά. Υπάρχουν πολλές στιγμές όπου μιλάει ένας άνθρωπος και αφηγείται την ιστορία του και οι υπόλοιποι τον ακούν. Με έναν τρόπο αυτό σε εμπλουτίζει ψυχικά. Είμαστε η ιστορία μας, είμαστε οι ιστορίες των άλλων, η ιστορία που φέρει ο κάθε άνθρωπος ξεχωριστά και ανοίγει ένα κουτί που μπορεί να σε αλλάξει κι εσένα.

Η αίσθηση της αφήγησης και της ακρόασης, που ξεκίνησε με το θέατρο, νομίζω ότι επιβιώνει και σήμερα και μπορεί με έναν τρόπο να είναι θεραπευτική, να είναι λυτρωτική, να είναι ψυχαγωγική, να είναι παιδαγωγική, να είναι τα πάντα.

Intra Muros σε σκηνοθεσία Παντελή Δεντάκη με τους Αλεξάνδρα Αϊδίνη, Γιώργο Συμεωνίδη και Κωνσταντίνο Ασπιώτη. @Elina Giounanli

Ποια παράσταση ήταν αυτή που σάς έκανε να αισθανθείτε διαφορετικά;

Ο Ερρίκος Δ΄ του Λουίτζι Πιραντέλλο στο Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Μαυρίκιου, μια παράσταση που αγαπώ πολύ. Θυμάμαι ένα μονόλογο του Νίκου Καραθάνου συγκεκριμένα, μία ερμηνεία στην οποία συναντήθηκε ο ηθοποιός, το κείμενο, η σκηνοθεσία σε μία συγκεκριμένη στιγμή, η οποία ξεκλείδωσε κάτι για τον εαυτό μου, πολύ απελευθερωτικό.

«Πέρα από τις τεράστιες απαιτήσεις και τις ευθύνες που σήμαινε η συνεργασία με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, ήταν και ένας θαυμαστός κόσμος που ανοιγόταν στα μάτια μου. Τότε είχα την αίσθηση κι ας ήμουνα μικρούλα ότι αυτό που ζούσα ήταν μία φορά σε όλη τη ζωή».

Μιλώντας για εμπειρίες που σας διαμόρφωσαν δεν μπορούμε να μη σταθούμε στο ξεκίνημα σας με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο στο «Λιβάδι που δακρύζει» (2004).

Ήταν ένα τεράστιο πανεπιστήμιο. Νομίζω ότι με διαμόρφωσε και σαν άνθρωπο και σαν επαγγελματία. Θεωρώ τον εαυτό μου παιδί εκείνη την εποχή, οπότε πέρα από τις τεράστιες απαιτήσεις και τις ευθύνες που σήμαινε η συνεργασία με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, ήταν και ένας θαυμαστός κόσμος που ανοιγόταν στα μάτια μου. Τότε είχα την αίσθηση κι ας ήμουνα μικρούλα ότι αυτό που ζούσα ήταν μία φορά σε όλη τη ζωή. Ήμουν πολύ τυχερή. Δεν θα μπορούσα να ξαναβιώσω μία τέτοια παραγωγή με την έννοια ότι τα πράγματα τα έζησα σαν να ταξίδεψα πραγματικά μέσα στο χρόνο. Σαν να βρέθηκα ξαφνικά στα 20 μου να είμαι στην Αντίσταση και να έχω δύο παιδιά και έπρεπε αυτό να βιωθεί. Και ο Θόδωρος Αγγελόπουλος έφτιαχνε τις συνθήκες ώστε η ιστορία να βιωθεί – από το χωριό που υπήρχε και τη λίμνη, μέχρι τις πλημμύρες και τους καταποντισμούς, υπήρχαν όλα. Ήταν σαν να χάθηκα κάπου στον χώρο και τον χρόνο και να επέστρεψα. Αν ήμουν έτοιμη για όλα; Δεν ξέρω.

Είναι μια εμπειρία που κουβαλάτε πάντα μέσα σας.

Υπάρχει ακόμα η ευχή να δικαιώνω την επιλογή ενός αναγνωρισμένου σκηνοθέτη με ένα μικρό και άπειρο παιδί. Χρωστάω στον εαυτό μου να ψάχνω αυτή τη μαγεία. Η μαγεία μπορεί να βρεθεί και στα πιο μικρά πράγματα, δεν είναι μόνο στις υπερπαραγωγές, αλλά είναι απαραίτητο συστατικό της ζωής και μπορώ να πω ότι τη βίωσα. Εύχομαι να επιστρέφω σε τοπία που αλλάζουν τον χαρακτήρα του ανθρώπου.

«Πιστεύω στην πύκνωση του χρόνου και του χώρου, στη μαγεία του θεάτρου. Από κει και πέρα δεν πιστεύω πολύ στις μεταμορφωτικές στιγμές αλλά στις αργές διεργασίες».

Πιστεύετε στις μεταμορφωτικές στιγμές;

Πιστεύω στην πύκνωση του χρόνου και του χώρου, στη μαγεία του θεάτρου. Από κει και πέρα δεν πιστεύω πολύ στις μεταμορφωτικές στιγμές αλλά στις αργές διεργασίες. Μακάρι να υπήρχαν πιο πολλές μαγικές στιγμές που στιγμιαία να μας πήγαιναν σε ένα άλλο επίπεδο, αλλά νομίζω ότι καμιά φορά χρειάζεται, δυστυχώς ή ευτυχώς, χρόνος και αφοσίωση στην εξέλιξη του εαυτού μας ή των πραγμάτων γύρω μας για να δουλέψουμε πάνω σε αυτές τις διεργασίες.

Σήμερα τι καθορίζει τις επιλογές σας;

Έχει προτεραιότητα τι πρέπει να ειπωθεί από εμένα την εκάστοτε στιγμή. Το βασικό όμως είναι η ομάδα. Όταν οι άνθρωποι είναι αρμονικά τοποθετημένοι μαζί, όλα λύνονται με ένα τρόπο ή δημιουργούνται σωστά

Νομίζω ότι ένα από τα βασικά ζητήματα πλέον – μιας που είναι τόσο σκληρή η πραγματικότητα και το θέατρο χρειάζεται μια ανθρωπιά, ένα σεβασμό και μία ωραία συνεννόηση μεταξύ των συντελεστών, των τεχνικών, των συνεργατών της ομάδας – είναι τι ιστορίες θέλουμε να πούμε. Ιστορίες που έχουμε δουλέψει με αγάπη, με σεβασμό, με ανθρώπους που συνεννοούμαστε και μας απασχολούν κοινές ανησυχίες. Δεν θα μπορούσα ενδεχομένως να πάω κάπου που δεν θα είχαμε έναν κοινό κώδικα επικοινωνίας και έκφρασης.

Σαφώς δεν μπορείς να εξασφαλίσεις τίποτα. Είμαστε άνθρωποι – ακόμα κι εγώ η ίδια είμαι απρόβλεπτη με την έννοια ότι μπορεί να μου συμβεί το οτιδήποτε – αλλάζουμε διαρκώς. Όμως ως ξεχωριστή οντότητα οφείλεις να ακολουθείς την καρδιά σου και να επενδύεις στην επιλογή σου.

Intra Muros του Αλεξίς Μισαλίκ @Elina Giounanli

Υπάρχει κάποια παράμετρος στο Intra Muros – για να επιστρέψουμε στο έργο – που σας αγγίζει ιδιαίτερα ως ηθοποιό.

Ολη αυτή η διαδικασία μέσα στην παράσταση κατά την οποία πρέπει να συνδεθείς όλο και περισσότερο με το συμπαίκτη σου για να φτιάξετε μαζί μία ενέργεια που θα πυκνώσει και θα κάνει το αόρατο ορατό, είναι ανατριχιαστική. Είναι η στιγμή που ένας άνθρωπος που έχει χάσει κάθε ελπίδα, πρέπει να πιστέψει ότι κρατά στα χέρια του μια αόρατη μπάλα και αφού μπει σε αυτή τη συνθήκη, πρέπει να συνδεθεί βαθιά με έναν άλλον άνθρωπο. Αυτή η διαδρομή, από το ασήμαντο στο βαθιά ανθρώπινο, είναι ανατριχιαστική και για εμάς. Στο τέλος θέλει λίγο χρόνο από όλους μας για να πάρουμε μια ανάσα και να επιστρέψουμε…

Το θεατρικό εργαστήρι στο Intra Muros «κάτι» ξεκλειδώνει σε όλους.

Είναι σημαντικό που τοποθετεί ο συγγραφέας αυτό το εργαστήρι θεάτρου – ορισμό της ελευθερίας, του ανοίγματος, του μοιράσματος – μέσα σε ένα χώρο εγκλεισμού, τιμωρίας μοναξιάς και απομόνωσης. Αυτή η συνάντηση ξεκινάει από το σημείο Α και καταλήγει στο Ω. Όλη αυτή η αλφάβητος ξετυλίγεται χρονικά σε δύο ώρες έως ότου αυτοί οι άνθρωποι που έχουν ζήσει καιρό σε πολύ μεγάλη πνευματική και πρακτική ένδοια, να κάνουν αυτό το ταξίδι.

Θα είχε ενδιαφέρον αν όντως το έργο παρουσιαζόταν σε φυλακές στην Ελλάδα.

Το θέατρο μέσα στις φυλακές μπορεί να δημιουργήσει υπέροχα πράγματα. Ο Στάθης Γράψας, καταπληκτικός δάσκαλος, έχει δουλέψει στις φυλακές της Θήβας, του Κορυδαλλού και δουλεύει θαυμαστά με ανθρώπους που είναι επιφορτισμένοι να ανοίγουν έναν ολόκληρο κόσμο.

Έχουν ενδιαφερθεί για το έργο άνθρωποι οι οποίοι εργάζονται σε φυλακές. Φανταστείτε μέσα σε μία φυλακή να ανέβει ένα θεατρικό έργο που μιλάει για το θέατρο μέσα στη φυλακή και να πραγματωθεί η συνθήκη του έργου σε διπλό επίπεδο. Θα μπορούσε αυτό το βίωμα να γίνει υλικό συζήτησης και έρευνας.

Για τη νέα χρονιά που έρχεται σε λίγες ημέρες, τι εύχεστε;

Ένα είδος ομόνοιας μέσα μας και προσπάθεια συνάντησης και συνεννόησης. Να είμαστε όσο γίνεται πιο ψύχραιμοι με τους ανθρώπους με τους οποίους συμπορευόμαστε ή συμβιώνουμε μέσα σε μία γειτονιά, σε μία πόλη, σε έναν κόσμο ολόκληρο. Να μπορούμε να καταλαβαίνουμε τη θέση του άλλου χωρίς να χάσουμε τον εαυτό μας και να είμαστε καλά μαζί.

Ολοι κουβαλάμε ένα τραύμα και όλοι φέρουμε μία ιστορία μέσα μας. Ακόμα και οι άνθρωποι που είναι ελεύθεροι, έξω από τις φυλακές, έχουν μία μικρή φυλακή μέσα τους. Ο δρόμος  για να σπάσεις τα δεσμά σου είναι πάντα η ανθρώπινη επαφή.

INFO Intra Muros του Αλεξίς Μισαλίκ, Θέατρο του Νέου Κόσμου. Παραστάσεις:Τετ. & Σάβ.: 21:15 Πέμ.: 21:00 Κυρ.: 18:15 έως 18 Ιανουαρίου

Αγορά εισιτηρίων για την παράσταση «Intra muros» από το inTickets.