Εχοντας διανεμηθεί περιορισμένα στις αίθουσες ορισμένων χωρών, ανάμεσα στις οποίες και η Αμερική, προκειμένου να έχει την δυνατότητα να λάβει μέρος στην κούρσα των προσεχών Όσκαρ, ο «Frankenstein» του Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο είναι εδώ και αρκετό καιρό διαθέσιμος για παρακολούθηση στην ψηφιακή πλατφόρμα του NETFLIX (στην Ελλάδα δεν παίχτηκε ποτέ σε αίθουσες).

Και όλα δείχνουν ότι έχει μεγάλη ζήτηση, κάτι που ήταν αναμενόμενο, αφού η ταινία έκανε τεράστιο θόρυβο στο τελευταίο φεστιβάλ κινηματογράφου Βενετίας, όπου παρουσιάστηκε σε παγκόσμια πρεμιέρα.

Δίνοντας ξανά ζωή στο κλασικό μυθιστόρημα τρόμου και φαντασίας της Μαίρη Σέλεϊ, ο μεξικανός σκηνοθέτης εκπληρώνει ένα προσωπικό όραμα που τον «κυνηγά» από παιδί. Και προσφέρει ένα θέαμα που πάνω – κάτω φαντάζεται κανείς, με την προϋπόθεση ότι γνωρίζει το έργο του δημιουργού ταινιών, όπως ο «Hellboy: Ο ήρωας της κόλασης» (2004), ο «Λαβύρινθος του Πάνα» (2007), «Η μορφή του νερού» (2017) και «Το μονοπάτι των χαμένων ψυχών (Nightmare Alley, 2021).

Στην ταινία του Ντελ Τόρο, ο Όσκαρ Αϊζακ υποδύεται τον ήρωα του τίτλου, τον δρ. Βίκτορ Φρανκενστάιν, έναν υπερφιλόδοξο, ευφυή αλλά και εντελώς παρανοϊκό επιστήμονα, που οραματίζεται το τέλος του… θανάτου. Αποφασισμένος να πειραματιστεί άνευ ορίων πάνω στην ιδέα του, ο Φρανκενστάιν καταφέρνει να δώσει ζωή σε έναν νεκρό εγκληματία (Τζέικομπ Ελόρντι), αλλά τα σχέδιά του δε θα έχουν την εξέλιξη που οραματιζόταν. Στην ταινία, σημαντικό ρόλο παίζουν επίσης οι ηθοποιοί Κρίστοφ Βαλτς και Μία Γκοθ. Ο πρώτος υποδύεται τον Χολάντερ, τον μυστηριωδη εκκεντρικό πλούσιο, που για τους δικούς του λόγους στηρίζει το όραμα του Βίκτορ, ενώ η Γκοτ είναι η γυναίκα που αμφισβητεί τον επιστήμονα και τις αλλόκοτες ιδέες του.

Ο Άνθρωπος, αυτό το Τέρας

Ο «Frankenstein» του Γκ. Ντε Τόρο είναι μια παράξενη ταινία – γαργαντούας, που ξεχωρίζει για τα πληθωρικά, γεμάτα φαντασία σκηνικά του, αλλά και από το γεγονός ότι, προκειμένου να στηρίξει την άποψη του δημιουργού της, ότι όλα γίνονται καλύτερα, αν ο σύμβουλός μας είναι η αγάπη, παρουσιάζει το Τέρας του παρανοϊκού επιστήμονα, ως …Μεσσία.

Γιατί, σύμφωνα με την ταινία του Ντελ Τόρο, το πραγματικό Τέρας είναι ο Άνθρωπος και όχι η κατασκευή του. Αυτό μας θυμίζει, για ακόμη μία φορά, ο μεξικανός σκηνοθέτης. Και λέμε για ακόμη μία φορά, γιατί, πριν από οκτώ χρόνια, ο Ντελ Τόρο κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα στο φεστιβάλ Βενετίας (και αργότερα τοΌσκαρ καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας) για τη «Μορφή του νερού», όπου έλεγε περίπου το ίδιο πράγμα.

Ακόμα και στην περίπτωση των τεράτων, μόνο αν στο τέλος υπάρξει συμφιλίωση και συγχώρεση, τότε ναι, ο κοσμος μπορεί να ελπίζει σε κάτι καλύτερο.

Στοίχημα του Ντελ Τόρο ήταν να δώσει μια άλλη προσέγγιση σε έναν μύθο, που έχει μεταφερθεί αρκετά στον κινηματογράφο, με κορυφαία ταινία την παραγωγή του 1931, όταν ο Τζέιμς Γουέιλ μετέφερε πρώτος στο σινεμά το μυθιστόρημα τρόμου, φαντασίας, αλλά και φιλοσοφίας της Μαίρη Σέλει. Η ταινία απέκτησε μια εξίσου καλή συνέχεια (για κάποιους καλύτερη) την «Νύφη του Φρανκεσντάιν» (1935) που επίσης σκηνοθέτησε ο Γουέιλ.

Από τότε, ο μύθος της Σέλεϊ έχει περάσει με διάφορους τρόπους στον κινηματογράφο, από σοβαρές εκδοχές, όπως του Κένεθ Μπράνα, στην ταινία του 1994, με τον ίδιο στον ρόλο του επιστήμονα και τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο σε εκείνον του Τέρατος, μέχρι παρωδίες όπως ο αξεπέραστος «Φρανκενστάιν Τζούνιορ» (1954) του Μελ Μπρουκς με τον Τζον Γουάιλντερ και τον Πίτερ Μπόιλ στους αντίστοιχους ρόλους. Επίσης, ο ίδιος μύθος έχει εμπνεύσει με διαφορετικούς τρόπους κάπους σκηνοθέτες, όπως για παράδειγμα τον Γιώργο Λάνθιμο στην δική του υπέροχη ταινία «Poor things», στην οποία ένας αλλόκοτος επιστήμονας δίνει ζωή σε μια νεκρή (Εμα Στόουν).

Σκηνικά φτιαγμένα στο χέρι

«Ήμουν παιδί, όταν είδα τον Φρανκενστάιν του Τζέιμς Γουέιλ και αυτή η ταινία διαμόρφωσε για πάντα τον χαρακτήρα μου», δήλωσε στη Βενετία ο Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο. «Από τότε που την είδα για πρώτη φορά, ο γοτθικός τρόμος έγινε η εκκλησία μου και ο Μπόρις Κάρλοφ (ο πρωταγωνιστής στο ρόλο του Τέρατος στην ταινία του Γουέιλ) έγινε ο Θεός μου».

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Γκ. Ντελ Τόρο, στο ίδιο φεστιβάλ, αρνήθηκε ότι ο δικός του Φρανκενσταιν είναι επίσης «μια αλληγορία για την αιχμαλωσία του ανθρώπου στην φυλακή της Τεχνητής Νοημοσύνης», όπως γράφτηκε. «Η Τεχνητή Νοημοσύνη δε με φοβίζει, η ανθρώπινη ηλιθιότητα όμως με τρομάζει», είπε χαρακτηριστικά ο σκηνοθέτης.

Ο ίδιος πάντως αδιαφορεί πλήρως για το ΑΙ, ως εργαλείο στην δημιουργία του. «Θέλω πραγματικά σκηνικά, όχι ψηφιακά», δηλώνει, «δε θέλω τεχνητή νοημοσύνη και δε θέλω προσομοίωση. Θέλω παραδοσιακή χειροτεχνία: άνθρωποι να βάφουν, να χτίζουν, να σφυρηλατούν, να σοβατίζουν».

Και πράγματι, με την εξαίρεση των σημείων όπου οι ταινίες του Ντελ Τόρο δε γίνεται να μην έχουν την υποστήριξη των οπτικών εφέ, έναν πολύ μεγάλο ρόλο στο όραμά του παίζουν τα σκηνικά και το μακιγιάζ, στοιχεία που επίσης ξεχωρίζουν στον «Frankenstein» και μπορούν κάλλιστα να βρεθούν στις υποψηφιότητες των Όσκαρ (να σημειωθεί ότι η ταινία αγνοήθηκε πλήρως στα βραβεία του φεστιβάλ Βενετίας).

Περισσότερα από 40 ονόματα επαγγελματιών του χώρου θα βρούμε γραμμένα στους τίτλους της ταινίας σε ότι αφορά τον τομέα του μακιγιάζ, ενώ τα κοστούμια, που υπογράφει η σχεδιάστρια Κέιτ Χόλεϊ, βγάζουν, στην κυριολεξία μάτι.

Από τη Γκουανταλαχάρα στο Χόλιγουντ

Από τον χώρο του μακιγιάζ εξάλλου, ο Ντελ Τόσο έκανε τα πρώτα βήματά του. Γεννήθηκε στις 9 Οκτωβρίου του 1964, στη Γκουανταλαχάρα Χαλίσκο του Μεξικού και διδάχτηκε την τέχνη του μακιγιάζ και των ειδικών εφέ από τον Ντικ Σμιθ, τον μακιγιέρ της τεράστιας επιτυχίας «Ο εξορκιστής». Παράλληλα, γύριζε τις δικές του μικρού μήκους ταινίες.

Ως υπεύθυνος μακιγιάζ, εργάστηκε σχεδόν 10 χρόνια σε διάφορες κινηματογραφικές και τηλεοπτικές παραγωγές, ώσπου το Χόλιγουντ τον ανακάλυψε, χωρίς ωστόσο να τον χρησιμοποιήσει έτσι όπως πολλοί θα ήθελαν.

Ο «Κρόνος» (1993) ήταν η ταινία που άνοιξε στον Ντελ Τόρο την πόρτα του Χόλιγουντ, αλλά κανείς δε θέλει να θυμάται την πρώτη αμερικανική ταινία του, «Mimic» (1997), στην οποία «πρωταγωνιστούν» γιγαντιαίες, απωθητικές κατσαρίδες.

Μετά την απήχηση που είχε το μεγάλου κόστους «Hellboy» (2004), βασισμένο στα κόμικ της Marvel, ο Ντελ Τόρο απέκτησε τη δημιουργική ελευθερία που ήθελε. Στις ταινίες του, το αποτύπωμά τους αφήνουν οι επιρροές του από τους «μαύρους πίνακες» του Φρανθίθκο Γκόγια, ενώ πιο συγκεκριμένα, ο πίνακας του Κρόνου που καταβροχθίζει τον γιο του, ήταν μία από τις κυρίαρχες εμπνεύσεις του για τον Χλωμό Άνδρα, έναν από τους κεντρικούς ήρωες στον «Λαβύρινθο του Πάνα».