Πέθανε σε ηλικία 85 ετών ο σκηνοθέτης και συγγραφέας Νίκος Περέλης, ο άνθρωπος που το 1996 ίδρυσε την Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου και έμεινε στο τιμόνι της για πέντε χρόνια.

Γεννήθηκε στη Μυτιλήνη το 1940, σπούδασε στη σχολή του Εθνικού Θεάτρου, στο Πανεπιστήμιο LAVAL του Κεμπέκ και παρακολούθησε ειδικά σεμινάρια σε πολλές χώρες. Σκηνοθέτης 150 έργων από το 1965 (στο Εθνικό Θέατρο, στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, στην Επίδαυρο, στο Ηρώδειο, στον Λυκαβηττό, στο Άρμα Θέσπιδος, στα Δημοτικά Θέατρα και σε σκηνές ελεύθερου θεάτρου, καθώς και στο εξωτερικό).

Ξεκίνησε ως συνιδρυτής του θεάτρου Νέας Ιωνίας το 1965 και στη διάρκεια της δικτατορίας, εντός των επιτρεπόμενων περιθωρίων, προσπάθησε να δημιουργήσει θεατρικό αντίλογο, που παρά την αποδοχή της κριτικής και του κοινού, φιμώθηκε (θεατρική ομάδα Κύκλος – θέατρο 70).

Μικρή ανάσα στο θέατρο Τέχνης του Κ. Κουν και καταφυγή στο Κεμπέκ του Καναδά όπου σπούδασε (παν/μιο LAVAL) δίδαξε (στο Κονσερβατουάρ) και σκηνοθέτησε αρχαίο δράμα («Τρωάδες», σε μετάφραση Σαρτρ και «Εκάβη» του Ευριπίδη, σε μετάφραση Γκυ Ζενέ) και νεοελληνικά έργα («Μουσικοί» του Γ. Σκούρτη, μετάφραση Ρένα Κοντογιάννη και «Χάσαμε τη θεία στοπ» του Γ. Διαλεγμένου, μετάφραση Ζακ Μπουσάρ).

Η δημιουργία του «Theatre Populaire de L’ Ave. du Park» στο Μόντρεαλ, με τη συνεργασία Ελλήνων φοιτητών και γαλλόφωνων καλλιτεχνών, ήταν ένας ισχυρός πολιτισμικός αντίλογος ενάντια στην δικτατορία, που δεν την άφησε αδιάφορη. Οι παραστάσεις του έδωσαν το στίγμα της καταπίεσης και της βαναυσότητας στη χώρα μας. Συνεργάστηκε, επίσης, με το Radio Centreville, όπου σε μόνιμη εκπομπή μετέδωσε νεοελληνικά κείμενα, ποίηση και θέατρο (Ρίτσος, Βάρναλης, Σολωμός, Κεχαΐδης, Κάλβος κ.α.)

Το 1977 επέστρεψε στην Ελλάδα και συνεργάστηκε με το Κρατικό θέατρο Βόρειας Ελλάδας, όπου σκηνοθέτησε τον «Κύκλο με την κιμωλία» του Μπρέχτ, τον «Χορό του Λοχία Μασγκρέηβ» του Άρντεν, τους Παλαιστές του Καρρά, τα «Παντρολογήματα» του Γκόγκολ, το «Ένας μήνας στην εξοχή» του Τουργκένιεφ κ.α.

Το 1983 δημιούργησε το «θέατρο 3ns Σεπτεμβρίου» στο κέντρο της Αθήνας, (έργα Στρίντμπεργκ, Ίψεν, Μολιέρου, Γουέσκερ, Περέλη κ.α.) και το 1984 ανέλαβε, παράλληλα, το Δημοτικό θέατρο Πάτρας και το 1987-1990 το Δημοτικό θέατρο Ιωαννίνων, όπου προσπάθησε να ανακατατάξει το εργασιακό και καλλιτεχνικό επίπεδο και να στρέψει την παρακμιακή ρουτίνα, σε δημιουργικούς στόχους. (Λεπτομέρειες στο βιβλίο του «Ο Κώδικας της Μάσκας» εκδόσεις Προσκήνιο 2010). Στα Δημοτικά θέατρα σκηνοθέτησε Σαίξπηρ, Ευριπίδη, Αναγνωστάκη κ.α.

Το 1995 πρότεινε στο Εθνικό Θέατρο τη δημιουργία της Πειραματικής Σκηνής, που με τον «Άδειο χώρο» και το «Εργαστήρι ηθοποιών» απετέλεσαν (για πρώτη φορά στην ιστορία του Εθνικού Θεάτρου) μια τρισυπόστατη υποδομή άσκησης, έρευνας και δημιουργίας, νέων, κυρίως, θεατρανθρώπων, με την συνεργασία έμπειρων δασκάλων (Πανεπιστημιακοί, σκηνοθέτες, θεατρολόγοι, γλωσσολόγοι, συγγράφεις, κριτικοί, κ.α.). Με την πρωτοβουλία του και τη διευθυντική του ιδιότητα, για πέντε χρόνια, στήριξε και ανέδειξε το εγχείρημα σε θεσμικό επίπεδο, μέχρι το 2001, όταν η γνωστή γάγγραινα το αποστείρωσε, αντικαθιστώντας το μ’ έναν «θίασο παραστάσεων», διατηρώντας ως καρύκευμα τη δομή και τους στόχους του. (περισσότερες πληροφορίες στο βιβλίο «Υπόγειος χώρος» εκδόσεις Προσκήνιο).

Η ανακοίνωση της Λίνας Μενδώνη για τον Νίκο Περέλη

«Πληροφορούμενη την απώλεια του Νίκου Περέλη, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση:

Αποχαιρετούμε σήμερα, με ιδιαίτερη θλίψη, τον Νίκο Περέλη, έναν ακάματο θεατράνθρωπο, στο οποίο διέλαμψε επί δεκαετίες. Με στέρεες σπουδές στην Ελλάδα και τον Καναδά, μαθητής διαπρεπών ηθοποιών και σκηνοθετών, ο Νίκος Περέλης διέγραψε μια μετεωρική πορεία στην Τέχνη. Σε μια εξαιρετικά γόνιμη πορεία, σκηνοθέτησε πάνω από 150 έργα, σε πολλές χώρες, από όλο το φάσμα του κλασικού και σύγχρονου ρεπερτορίου, ενώ τιμήθηκε και ως θεατρικός συγγραφέας. Υπήρξε, επίσης, και διακεκριμένος ηθοποιός, ιδιαίτερα επιλεκτικός, με διαλείπουσες ερμηνείες ιδιαίτερα απαιτητικών ρόλων σε κορυφαία έργα.

Συνεργάστηκε, επί δεκαετίες ολόκληρες, με τις επιφανέστερες σκηνές της χώρας, στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, αλλά και στην περιφέρεια, και με πλήθος ομοτέχνων του. Χαρακτηριστικό αντιπροσωπευτικό της μακρόχρονης πορείας του το ασίγαστο πάθος του για διαρκή πειραματισμό, που διοχετεύθηκε στη συγκρότηση και τη διεύθυνση νέων θεατρικών σχημάτων. Με επιστέγασμα, ασφαλώς, την ίδρυση της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου, ιδέα του ίδιου που έλαβε σάρκα και οστά το 1996, και την οποία διηύθυνε δημιουργικά επί πενταετία.

Με την απώλεια του Νίκου Περέλη, το θέατρό μας θρηνεί έναν ολοκληρωμένο και αφοσιωμένο εργάτη του, που συνδύαζε την καινοτόμα ματιά και τη διαρκή αναζήτηση με τη σκληρή δουλειά και την ακατάλυτη έμπνευση. Με την πορεία του, ο Νίκος Περέλης διαμόρφωσε το ελληνικό θέατρο και διαμορφώθηκε από αυτό, σε μια αδιάλειπτη και καρποφόρα διαλεκτική σχέση.

Στους οικείους του, τους πολλούς συνεργάτες, φίλους και μαθητές του απευθύνω ειλικρινέστατα συλλυπητήρια».