Τους τελευταίους μήνες, ένα νέο ψηφιακό φαινόμενο έχει αρχίσει να εξαπλώνεται με εκρηκτική ταχύτητα στις οθόνες των παιδιών κι από εκεί, στις καθημερινές τους συνήθειες, το λεξιλόγιο, ακόμη και τη συμπεριφορά τους. Ονομάζεται Italian Brainrot, και αποτελεί μία από τις πιο περίεργες και αινιγματικές τάσεις που έχουν ξεπηδήσει μέσα από την ποπ κουλτούρα του TikTok.

Πρόκειται για έναν παράξενο συνδυασμό τεχνητής νοημοσύνης, ψευδοϊταλικής γλώσσας και σουρεαλιστικής αφήγησης, που προβάλλεται μέσα από επαναλαμβανόμενα βίντεο. Πρωταγωνιστές: χαρακτήρες καρτούν δημιουργημένοι με AI, όπως ένας καρχαρίας με Nike παπούτσια, ένας κροκόδειλος-πολεμικό αεροσκάφος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και μια μπαλαρίνα που είναι μισή καπουτσίνο. Όλα αυτά συνοδεύονται από περίεργες λέξεις και φράσεις όπως “tralalero tralala”, “tun, tun, tun sahur”, “ballerina cappuccina”,  “bombardino crocodilo”.

@elhawleyx I’m so down with the kids 💁🏼‍♀️ #italianbrainrot #ballerinacappuccina ♬ sonido original – moon🌙

Αυτό το viral περιεχόμενο, αν και πιθανότατα έχει εμφανιστεί στις αρχικές σελίδες όλων των χρηστών του Tiktok,  απευθύνεται κυρίως σε παιδιά 8 εώς 12 ετών. Πολλά από αυτά έχουν αρχίσει να μιμούνται τις φωνές, τις κινήσεις και τις φράσεις των χαρακτήρων, σε βαθμό που οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να μην ξέρουν αν πρέπει να γελάσουν ή να ανησυχήσουν. Οι ήρωες αυτών των βίντεο μοιάζουν περισσότερο με οράματα ενός ψηφιακού πυρετού παρά με παραδοσιακά παιδικά καρτούν. Κι όμως, για τα παιδιά της γενιάς Alpha, έχουν αποκτήσει μυθική διάσταση.

Η λέξη “brainrot” (σάπισμα εγκεφάλου) χρησιμοποιείται ειρωνικά και περιγραφικά: δηλώνει τον βαθμό απορρόφησης σε μια ψυχεδελική, σχεδόν υπνωτιστική αισθητική, χωρίς ξεκάθαρο νόημα.Το φαινόμενο αυτό δεν είναι απλώς μια αθώα ψηφιακή μόδα αλλά εντάσσεται σε ένα ευρύτερο ψηφιακό πλαίσιο που οι ερευνητές ονομάζουν οικονομία της προσοχής (attention economy). Σε έναν κόσμο όπου η πληροφορία είναι άφθονη αλλά η ανθρώπινη προσοχή περιορισμένη, κάθε πλατφόρμα και κάθε δημιουργός περιεχομένου ανταγωνίζεται λυσσαλέα για μερικά δευτερόλεπτα απερίσπαστης προσήλωσης. Έτσι, ο χρόνος που περνά κανείς βλέποντας κάτι, πατώντας like ή κάνοντας scroll, μετατρέπεται σε εμπορική αξία.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οποιοδήποτε περιεχόμενο είναι παράλογο, υπερβολικό, αλλόκοτα αστείο και κυρίως «κολλητικό» -ειδικά όταν απευθύνεται σε παιδιά- έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να κρατήσει το βλέμμα. Εδώ ακριβώς εντάσσεται και το φαινόμενο του Italian Brainrot.

@crop_zyy OG Italian brainrot main characters introduction animated #tralalerotralala #tungtungtungsahur #frullifrulla #bonecaambalabu #italianbrainrot #crocodilobombardilo ♬ original sound – lisai235

Μια κωμική, αλλά επίμονη μετάλλαξη της οικονομίας της προσοχής, το Italian Brainrot λειτουργεί σαν ένας οπτικοακουστικός ιός: ένας ρυθμικός, οριακά ενοχλητικός και συχνά ασυνάρτητος θόρυβος, που καταλαμβάνει τον εγκέφαλο με τους αλγοριθμικούς παλμούς του TikTok. Δεν έχει λογική και δε χρειάζεται να έχει. Είναι απλώς…κολλητικό. 

Πώς γεννήθηκε όμως αυτή η τάση και τι σημαίνει για τη γλώσσα, την ψυχολογία και τη φαντασία των παιδιών της Gen Alpha;

Πώς ξεκίνησε το φαινόμενο;

Ο Fabian Mosele, Ιταλός animator και εκπαιδευτής που ζει στη Γερμανία, περιγράφει πως η τάση ξεκίνησε στις αρχές του 2025 μέσα από ένα βίντεο στο TikTok, όπου ένα παιδικό τραγούδι με τίτλο «Trallallero Trallalla» συνδυάστηκε με έναν AI-generated καρχαρία που φορούσε αθλητικά παπούτσια. Από εκεί, εμφανίστηκαν κι άλλοι χαρακτήρες, όλο και πιο παράδοξοι.

Η προέλευση του φαινομένου ανιχνεύεται στις ιταλικές meme κοινότητες, ωστόσο γρήγορα επεκτάθηκε σε παγκόσμιο κοινό. Σύμφωνα με τον Mosele, η ευκολία πρόσβασης, η αίσθηση του παραλόγου και το «φτιάξ’ το μόνος σου» πνεύμα ήταν οι βασικοί παράγοντες που τροφοδότησαν την εξάπλωσή του. Ο ίδιος διαχειρίζεται και έναν Instagram λογαριασμό αφιερωμένο στο Italian Brainrot.

«Το Italian Brainrot είναι η πιο πρόσφατη έκδοση των “dank memes” που στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στο παράλογο και το στοιχείο της έκπληξης», εξηγεί ο Mosele. «Το χιούμορ των γενεών Ζ και Άλφα είναι συχνά σουρεαλιστικό. Το αστείο είναι πως δεν υπάρχει αστείο, απλώς είναι παράξενο».

Ο όρος «Italian» προέκυψε από τους πρώτους που υιοθέτησαν το trend, αλλά πλέον το περιεχόμενο είναι διεθνές και πολυπολιτισμικό. Ας σημειωθεί, ότι συχνά τα Tiktok βίντεο περιλαμβάνουν «ιταλό-φανείς» λέξεις, χωρίς να είναι πραγματικά ιταλικά. Για παράδειγμα, το meme της Ballerina Cappuccina, ένα από τα πιο διαδεδομένα italian brainrot βίντεο, προήλθε από έναν ρουμανικό λογαριασμό, που μάλιστα είχε γράψει λάθος την λέξη «ballerina» (balerinna). Πλέον, το Italian Brainrot έχει μεταφερθεί και σε άλλες γλώσσες με δικά τους memes. Πάρτε για παράδειγμα λίγο ελληνικό brainrot:

@giorgos36_bav σουβλάκι γαϊδουράκι🗿🗿🗿🔥🔥🔥#greekbrainrot #soublakigaithouraki #brainrot #chatgpt #ai ♬ πρωτότυπος ήχος – jammy_doughnut_

@brainrot.greece #gidia#katsiki#katsikamakso#katsikodromos#efithodi #greekbrainrott #ellinikosapismaegkefalou ♬ Mpikan Ta Gidia Sto Mantri – Efi Thodi

Όσον αφορά το «brainrot», ψηφίστηκε ως λέξη της χρονιάς το 2024 από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Ο όρος αναφέρεται στο «μαράζωμα του εγκεφάλου» από υπερβολική κατανάλωση παντελώς άχρηστων ή ακατανόητων ψηφιακών μέσων. Το «brainrot» ήδη δημοφιλές σε πλατφόρμες όπως το TikTok και το Reddit, χρησιμοποιείται για να περιγράψει την αίσθηση πνευματικής αποσύνθεσης που προκαλεί η συνεχής έκθεση σε περιεχόμενο εντελώς κενού νοήματος, παραφορτωμένο, ή χωρίς λογική συνέπεια.

Μια μορφή ψηφιακού overload που δεν κάνει κακό per se αλλά δημιουργεί ένα είδος εθιστικού θορύβου. Ο όρος «brain rot» σημείωσε αύξηση 230% στη χρήση του μεταξύ 2023 και 2024, κυρίως μεταξύ των γενεών Ζ και Άλφα. Ωστόσο, η λέξη προϋπάρχει της ψηφιακής εποχής. Η πρώτη καταγραφή του όρου «brain rot» έγινε το 1854 από τον Henry David Thoreau στο έργο του «Walden», όπου αναφερόταν στη φθορά της διανοητικής κατάστασης λόγω υπερβολικής κατανάλωσης ανούσιου υλικού.

Γιατί αρέσει στα παιδιά;

«Δεν καταλαβαίνω τι λένε. Είναι σαν να μιλάνε άλλη γλώσσα. Και νιώθω απ’ έξω», παραδέχεται ο Κώστας Βασίλογλου, πατέρας 11χρονου. «Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει. Κάθε γενιά έχει τις φάσεις της. Αλλά τώρα είναι διαφορετικό. Είναι καθημερινό, εθιστικό και, ειλικρινά, με τρομάζει λίγο». «Δεν είμαι σίγουρη αν πρέπει να ανησυχήσω ή να το δω σαν φάση», λέει η Μαρία Στρουμπούλη, μητέρα τριών παιδιών. «Από τη μία, ναι, είναι εθιστικό. Από την άλλη, όταν ήμουν μικρή τραγουδούσα “Macarena” χωρίς να ξέρω τι σημαίνει. Ίσως αυτό είναι απλώς το δικό τους Macarena. Στην αρχή, όταν τα παιδιά τραγουδούσαν “Ballerina Cappuccina” το έβρισκα πολύ ενοχλητικό αλλά τώρα συνειδητοποιώ ότι το λέω κι εγώ!».

«Ο γιος μου είναι 4 ετών και αυτά τα βίντεο τα έμαθε από τα ξαδέρφια του που είναι μεγαλύτερα», λέει η Νίκη Παρασκευά Μητρόπουλου, μητέρα δύο παιδιών στη Θεσσαλονίκη. «Στην αρχή γελάσαμε. Τώρα έχει γίνει ενοχλητικό και δεν καταλαβαίνω καν το νόημα του αστείου, αν υπάρχει καν αστείο!». Παρόμοια εμπειρία είχε κι ο Δημήτρης Α., δάσκαλος σε δημοτικό σχολείο της Αθήνας: «Την ώρα του μαθήματος, αντί για απάντηση, οι μαθητές πετάνε φράσεις όπως “tralalero” ή “tun tun sahur”. Δεν ξέρω αν παίζουν, τρολάρουν ή απλώς έχουν κολλήσει. Πρέπει να επαναφέρω την προσοχή τους με διπλή προσπάθεια». «Βλέπω παιδιά που δεν μπορούν να συγκεντρωθούν για πάνω από 5 λεπτά σε ένα κείμενο. Έχουν μάθει να λειτουργούν με ρυθμούς TikTok: εικόνες, εφέ, θόρυβος, όλα να αλλάζουν κάθε δευτερόλεπτο», λέει η Αγγελική Χρόνη, φιλόλογος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. «Δεν πρόκειται για απλή βαρεμάρα. Είναι σαν να έχει αλλάξει η ίδια η αρχιτεκτονική της προσοχής τους».

Η γοητεία που ασκεί το φαινόμενο του Italian Brainrot στα παιδιά είναι πολυδιάστατη. Καταρχάς, η ιταλική γλώσσα έχει έναν ιδιαίτερο, ευχάριστο και συχνά αστείο ήχο, που ταιριάζει με το παράλογο χιούμορ της διαδικτυακής τάσης. Το γεγονός ότι βασίζεται σε εύκολες λέξεις ή φράσεις χωρίς ιδιαίτερο νόημα, κάνει το περιεχόμενο εύκολο στη μίμηση και προσιτό στα παιδιά. Επιπλέον, η παραγωγή του περιεχομένου αυτού γίνεται με εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, τα οποία είναι προσβάσιμα και δωρεάν, δίνοντας στα ίδια τα παιδιά τη δυνατότητα να δημιουργούν και να μοιράζονται δικές τους παραλλαγές.

Είναι όμως και η διάσταση της «μυστικής γλώσσας» που παίζει σημαντικό ρόλο. Τα παιδιά βρίσκουν σε αυτήν έναν κώδικα που οι γονείς τους δεν κατανοούν, γεγονός που τους προσδίδει ένα αίσθημα ανεξαρτησίας, το οποίο είναι ιδιαίτερα ελκυστικό σε αυτή την ηλικιακή ομάδα. Το φαινόμενο λειτουργεί ως ένας σύγχρονος καθρέφτης της ψηφιακής εποχής, όπου το παράλογο και το αλλόκοτο αποκτούν δυναμική και προσφέρουν στους νέους μια νέα γλωσσική και κοινωνική ταυτότητα κι ένα δικό τους «inside joke».

@takumi.ai バレリーナカプチーノの不倫 #brainrot #italianbrainrot #tungtungtungsahur #cartoon #anime ♬ オリジナル楽曲 – Takumi.AI – Takumi AI

Παράλληλα, το Italian Brainrot αγγίζει και μια βαθύτερη ψυχολογική ανάγκη της εφηβείας: την επανάσταση και την άρνηση των κοινωνικών κανόνων. Πρόκειται για μια διαδικτυακή μορφή λαϊκής παράδοσης, μια συλλογική κι ανεξέλεγκτη δημιουργία περιεχομένου. Δεν είναι κάποια φράση από ταινία ή σειρά αλλά κάτι που δημιουργείται «τώρα» και που μοιράζεται σε πραγματικό χρόνο. Ξεφεύγει, έτσι, από την επιτήρηση μεγάλων εταιρειών και επίσημων μέσων, προσφέροντας στους νέους μια αίσθηση αυθεντικότητας και κοινότητας. Το περιβάλλον αυτό επιτρέπει στα παιδιά να εκφράσουν το συναίσθημα, την ταυτότητα και την αντίδρασή τους απέναντι σε έναν κόσμο υπεραναλυμένο, ελεγχόμενο και προβλέψιμο. Η ακατάσχετη «παραφωνία» του Brainrot μετατρέπεται, υπό αυτό το πρίσμα, σε πράξη αντίστασης απέναντι στην τυποποίηση του διαδικτυακού περιεχομένου και στην επιτήρηση του ψηφιακού τους εαυτού.

Ψυχολογική επιβάρυνση ή μηχανισμός αποφόρτισης; 

Αν και η μελέτη των ψυχολογικών επιπτώσεων του φαινομένου brainrot βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, οι πρώτες ερευνητικές ενδείξεις προκαλούν εύλογη ανησυχία. Η Cheryl Eskin, ειδικός ψυχικής υγείας εφήβων, προειδοποιεί πως η συνεχής έκθεση σε τέτοιου είδους περιεχόμενο μπορεί να προκαλέσει υπερδιέγερση και προβλήματα στην προσοχή, στη διάθεση ή στη δυνατότητα χαλάρωσης. Εφόσον τα παιδιά καταναλώνουν αποκλειστικά τέτοια έντονα και ταχύρυθμα μέσα, υπάρχει ο κίνδυνος να διαταραχθεί η ισορροπία στην ψυχοσυναισθηματική τους κατάσταση.

Η Δρ. Susanne Schweizer, διευθύντρια έρευνας στην Σχολή Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Νότιας Ουαλίας (UNSW), τονίζει ότι για ορισμένα άτομα, ιδίως εκείνα με προδιάθεση για εθιστικές συμπεριφορές, η συνεχής έκθεση σε τέτοιου τύπου περιεχόμενο μπορεί να αποδειχθεί προβληματική. «Δεν σημαίνει ότι κάθε άνθρωπος που περνά δύο-τρεις ώρες στο διαδίκτυο θα εθιστεί. Ωστόσο, για όσους έχουν αυξημένη ευαλωτότητα, το περιεχόμενο αυτό μπορεί να γίνει πιο επιβαρυντικό και να εντείνει τη συναισθηματική δυσφορία», επισημαίνει.

@rossflst My kid’s current obsession 🦈😅🫶🏼 #tralalerotralala #brainrot #italianbrainrot #kidstoys #toysforkids #tiktokshop #momsoftiktok #fyp #foryoupage #parati ♬ original sound – Rossy

Η βασική ανησυχία των ειδικών αφορά στην εμφάνιση επαναλαμβανόμενης αρνητικής σκέψης. Πρόκειται για μια νοητική κατάστασης όπου το μυαλό «κολλάει» σε ένα συγκεκριμένο ερέθισμα ή ιδέα, αδυνατώντας να αποσπαστεί. Το φαινόμενο αυτό έχει τεκμηριωθεί ως κοινός παρονομαστής σε μια σειρά συναισθηματικών διαταραχών, από την κατάθλιψη έως τις αγχώδεις διαταραχές. «Η αδιάκοπη έκθεση σε τέτοιου τύπου περιεχόμενο ενδέχεται να πυροδοτήσει συμπτώματα ταχύτερα ή με μεγαλύτερη ένταση, ειδικά σε άτομα που είχαν ήδη προδιάθεση», εξηγεί η Δρ. Schweizer.

Ωστόσο, η επιστημονική κοινότητα δεν αντιμετωπίζει το brainrot αποκλειστικά ως απειλή. Ευρήματα από μελέτη της Sophie Lee στο Black Dog Institute έδειξαν ότι η παρατεταμένη περιήγηση (doomscrolling) μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να έχει θετική επίδραση στη διάθεση. Σύμφωνα με τη Δρ. Schweizer, «η μελέτη κατέδειξε ότι, όταν τα άτομα βρίσκονται ήδη σε θετική διάθεση, το scrolling ενδέχεται να την ενισχύσει. Δεν φάνηκε να επιδρά αρνητικά στην ουδέτερη διάθεση, κάτι που υποδηλώνει ότι πολλοί το χρησιμοποιούν συνειδητά για να ρυθμίσουν τα συναισθήματά τους».

Το Italian Brainrot, υπό αυτό το πρίσμα, μπορεί να λειτουργήσει και ως ψηφιακό καταφύγιο από την ένταση της καθημερινότητας: μια συνειδητή απόσπαση, έστω και παράλογη, από στρεσογόνα ερεθίσματα. Όμως, η λεπτή ισορροπία μεταξύ της προσωρινής ανακούφισης και της υπερδιέγερσης απαιτεί επαγρύπνηση, ιδίως σε ηλικιακές ομάδες με ακόμη εύπλαστο νευρογνωστικό προφίλ.Η επιστημονική συζήτηση παραμένει ανοιχτή, αλλά το κρίσιμο ερώτημα είναι πλέον ποιο είναι το ασφαλές όριο ανάμεσα στη χαλαρή απόδραση και την ψυχική υπερφόρτιση, ιδίως όταν οι αλγόριθμοι φροντίζουν να κρατούν τον χρήστη πάντα λίγο ακόμη στην οθόνη.