«Ημέρες μαζικών ταφών» ζει το τελευταίο διάστημα η πόλη Γκόμα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, που σπαράσσεται εδώ και τουλάχιστον τρία χρόνια από εμφύλιο πόλεμο, όπως περιέγραψε την κατάσταση αξιωματούχος της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού. Σχεδόν 3.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στις μάχες μεταξύ μιας ανταρτικής ομάδας και των ενόπλων δυνάμεων της χώρας, εκτιμά ο ΟΗΕ.

«Αυτό το ποσοστό πιθανότατα θα αυξηθεί», εκτίμησε η Βίβιαν φαν ντε Περ, αναπληρωτής επικεφαλής της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ, στους New York Times, την ώρα που περισσότεροι από 700.000 άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί.

Οικογένειες και εργαζόμενοι σε ανθρωπιστικές οργανώσεις αγωνίζονται για να θάψουν τους νεκρούς, τα σώματα των οποίων έχουν αποθηκευτεί προσωρεινά σε υπερκορεσμένα νεκροτομεία σε όλη την πόλη των δύο εκατομμυρίων. Εδώ και μέρες, εργάτες με μηχανήματα εκσκαφής ανοίγουν μεγάλα χαρακώματα για μαζικούς ενταφιασμούς.

Προηγούμενος απολογισμός των Ηνωμένων Εθνών έκανε λόγο για 900 νεκρούς.

H αντάρτικη M23 και η σύμμαχός της Ρουάντα

Η M23, μια ομάδα ανταρτών που, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, χρηματοδοτείται από τη Ρουάντα, ξεκίνησε την προέλασή της στη Γκόμα στις 26 Ιανουαρίου και κατέλαβε πλήρως την πόλη σε τέσσερις ημέρες. Αν και οι περισσότερες μάχες έχουν σταματήσει, η πτώση της Γκόμα έχει εγείρει φόβους για έναν ευρύτερο πόλεμο μεταξύ του Κονγκό, της Ρουάντα και των αντίστοιχων συμμάχων τους.

Το αντικυβερνητικό ένοπλο κίνημα και ο στρατός της Ρουάντας εξαπέλυσαν χθες Τετάρτη νέα επίθεση στην ανατολική ΛΔ Κονγκό, όπου κυρίευσαν ήδη την Γκόμα, την πόλη του ενός εκατομμυρίου κατοίκων κι άλλων τόσων εκτοπισμένων,  έπειτα από πολυήμερες άγριες μάχες.

Αφού οι μαχητές του κατέλαβαν την περασμένη εβδομάδα την πρωτεύουσα της επαρχίας του Βόρειου Κίβου, το M23 κήρυξε αυτή την εβδομάδα μονομερώς ανθρωπιστική κατάπαυση του πυρός, που υποτίθεται ότι τέθηκε σε ισχύ την Τρίτη. Οι αντάρτες πρόσθεσαν πως δεν είχαν «καμία πρόθεση να πάρουν τον έλεγχο της Μπουκάβου ή άλλων κοινοτήτων».

Όμως, τα ξημερώματα της Τετάρτης, Μ23 και στρατιώτες της Ρουάντας άρχισαν σφοδρές μάχες με τις ένοπλες δυνάμεις της ΛΔ Κονγκό στη γειτονική επαρχία Νότιο Κίβου. Σύμφωνα με πηγές του Γαλλικού Πρακτορείου στα σώματα ασφαλείας και σε οργανώσεις και οργανισμούς που επιτελούν ανθρωπιστικό έργο, κατέλαβαν αστραπιαία την πόλη Νιαμπίμπουε, όπου βρίσκονται ορυχεία και μεταλλεία, κάπου 100 χιλιόμετρα από την Μπουκάβου και 70 χιλιόμετρα από το επαρχιακό αεροδρόμιο.


«Αυτή είναι η απόδειξη πως η μονομερής κατάπαυση του πυρός, που κηρύχθηκε, δεν ήταν, όπως συνήθως, παρά απάτη», σχολίασε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης της ΛΔ Κονγκό Πάτρικ Μουγιάγια.

Τα τρία και πλέον χρόνια του πολέμου, οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας (ΕΔΛΔΚ) – που έχουν κακή φήμη, φέρονται να έχουν ελλιπή εκπαίδευση και μαστίζονται από τη διαφθορά – δεν έχουν πάψει να υποχωρούν.

Κάπου έξι συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός κι εκεχειρίες κλείστηκαν μεν, αλλά δεν τηρήθηκαν ποτέ.

Είχαν ήδη ξεσπάσει την περασμένη εβδομάδα εχθροπραξίες στο νότιο Κίβου, όμως επικρατούσε σχετική ηρεμία τις τελευταίες ημέρες. Σύμφωνα με πηγές στον στρατό και στην περιοχή, τα μέρη εκμεταλλεύτηκαν την ανάπαυλα αυτήν για να ενισχύσουν τις δυνάμεις τους με έμψυχο δυναμικό και υλικό.

Χθες στην Μπουκάβου, πόλη ενός εκατομμυρίου κατοίκων, πλήθος σε πυρετώδη κατάσταση, με κεριά στα χέρια, συγκεντρώθηκε για να προσευχηθεί, προκειμένου να υπάρξει ειρήνη.

Η διεθνής κοινότητα, ο ΟΗΕ, το ΔΠΔ και οι όμορες χώρες

Η διεθνής κοινότητα και χώρες που έχουν αναλάβει μεσολαβητικό ρόλο, όπως η Ανγκόλα και η Κένυα, προσπαθούν να βρουν διπλωματική λύση στην κρίση, καθώς εκφράζονται φόβοι για περιφερειακή ανάφλεξη.

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η προέλαση του M23 και του στρατού της Ρουάντας δεν αποκλείεται να αποδυναμώσει, αν όχι να αποσταθεροποιήσει την κυβέρνηση του προέδρου Φέλιξ Τσισεκέντι, στην εξουσία της ΛΔ Κονγκό από το 2019, παρότι εξασφάλισε δεύτερη θητεία, μόλις τον Δεκέμβριο του 2023.

Η Κινσάσα (πρωτεύουσα του Κονγκό) ζητεί από τη διεθνή κοινότητα να λάβει μέτρα σε βάρος του Κιγκάλι (πρωτεύουσα της Ρουάντα), ιδίως την επιβολή κυρώσεων. «Βλέπουμε πολλές δηλώσεις, αλλά δεν βλέπουμε πράξεις», είπε χωρίς να κρύβει τη δυσαρέσκειά της η κογκολέζα ΥΠΕΞ Τερέζ Καγικουαμπά Βάγκνερ, έπειτα από συνάντησή της στις Βρυξέλλες με τον ομόλογό της Μαξίμ Πρεβό.

Ο Φέλιξ Τσισεκέντι και ο πρόεδρος της Ρουάντα Πολ Καγκάμι αναμένεται να είναι παρόντες μεθαύριο Σάββατο σε έκτακτη κοινή σύνοδο της Κοινότητας των Κρατών της Ανατολικής Αφρικής (EAC) και της Κοινότητας Ανάπτυξης της Μεσημβρινής Αφρικής (ΚΑΜΑ).

Ο Καγκάμι δήλωσε χθες, έπειτα από συνομιλία του με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα, πως είναι ανάγκη να υπάρξει «αποκλιμάκωση» στην ανατολική ΛΔ Κονγκό. «Συζητήσαμε την κατάσταση στη ΛΔ Κονγκό και συμφωνήσαμε στην ανάγκη να υπάρξει αποτελεσματική αποκλιμάκωση και επίλυση της σύγκρουσης που θα δίνει προτεραιότητα στον πολιτικό διάλογο και θα εγγυάται διαρκή ειρήνη», σημείωσε.

Το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ αναμένεται εξάλλου να συνεδριάσει εκτάκτως αύριο Παρασκευή, έπειτα από αίτημα που υπέβαλε η Κινσάσα, για να συζητήσει την κρίση. Το γραφείο του εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ), που διενεργεί έρευνα για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, τόνισε από την πλευρά του χθες πως «παρακολουθεί στενά» την κατάσταση στη ΛΔ Κονγκό.

Ενώ οι διπλωματικές προσπάθειες συνεχίζονται, χώρες της περιοχής λένε πως πλέον ενισχύουν τις άμυνές τους.

Ο στρατός στην Ουγκάντα ανέφερε την περασμένη εβδομάδα πως έχει τεθεί «σε θέση άμυνας» για να εμποδιστούν διάφορες ένοπλες οργανώσεις που, κατ’ αυτόν, δρουν με ορμητήριο την ανατολική ΛΔ Κονγκό, να «εκμεταλλευτούν την κατάσταση».

Το Μπουρούντι από την πλευρά του κατηγόρησε τη Ρουάντα πως «κάτι ετοιμάζει» και διεμήνυσε πως δεν έχει καμιά πρόθεση να «το αφήσει να γίνει».

Στην περιοχή, που σπαράσσεται από διάφορες συγκρούσεις για δεκαετίες, η Κινσάσα κατηγορεί το Κιγκάλι πως έχει βαλθεί να λεηλατήσει τους φυσικούς πόρους της. Η κυβέρνηση της Ρουάντας το αρνείται και αντιτείνει πως θέλει να εξαλείψει ένοπλες οργανώσεις που απειλούν, κατ’ αυτήν, μόνιμα την ασφάλειά της, ειδικά τις Δημοκρατικές Δυνάμεις Απελευθέρωσης της Ρουάντας (FDLR), που ίδρυσαν άλλοτε αξιωματούχοι που ανήκουν στη φυλή Χούτου και φέρονται να ενεπλάκησαν στη γενοκτονία των Τούτσι.