Ένα hashtag, το #FreeLuigi, εξαπλώθηκε αναπάντεχα τις τελευταίες ημέρες στα social media, ενώ t-shirt και φούτερ με το ίδιο «σύνθημα» πωλούνταν αθρόα – μέχρι που τα αφαίρεσαν – στις πλατφόρμες Amazon και Etsy. Δύσκολα θα φανταζόταν κανείς ότι ο Λουίτζι Μαντζιόνε, δολοφόνος του Μπράιαν Τόμπσον, CEO της UnitedHealthcare, κολοσσού στον τομέα της ασφάλισης υγείας, θα ένωνε μερίδα του παγκόσμιου πληθυσμού κάτω από μια μαζική υστερία λατρείας και ηρωοποίησής του.

Για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος της υστερίας, το Levis τζάκετ, που φορούσε ο «τιμωρός» στις φωτογραφίες που δημοσιοποιήθηκαν μετά τη σύλληψή του, εκτόξευσε τις πωλήσεις του.

Είναι νέτα σκέτα δολοφόνος του κοινού ποινικού δικαίου ο 26χρονος, που κατηγορείται για φόνο, ή σύγχρονος «Ρομπέν των Δασών»; Η συζήτηση ξεκίνησε όταν αποκαλύφθηκε ότι στους κάλυκες των σφαιρών της δολοφονίας Τόμπσον, στις 4 Δεκεμβρίου στο Μανχάταν, ο Μαντζιόνε είχε γράψει τις λέξεις «Άρνηση», «Καθυστέρηση» και «Αναβολή». Ο δολοφόνος υποστηρίζει ότι «αυτά τα παράσιτα άξιζαν αυτό που πήραν» επειδή «η Αμερική έχει το πιο ακριβό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης στον κόσμο, αλλά κατατάσσεται στην 42η θέση στο προσδόκιμο ζωής. Εταιρείες όπως η UnitedHealthcare έγιναν τόσο ισχυρές, αποκομίζοντας τεράστια κέρδη μέσω της κατάχρησης, επειδή ο αμερικανικός λαός το επέτρεψε».

Στα μάτια των υποστηρικτών του Μαντζιόνε, το θύμα εκπροσωπεί μια εταιρεία που έχει απορρίψει το 32% των αιτήσεων για θεραπεία, γεγονός που οδήγησε χιλιάδες ανθρώπους σε χρεοκοπία και θάνατο. Μετά την κρίση της COVID-19, τα κόστη των ασφαλίστρων υγείας, των φαρμάκων και των υπηρεσιών υγείας στις ΗΠΑ ανέβηκαν αλματωδώς και δεν καλύπτονται από τις ασφαλιστικές εταιρείες.

Το προφίλ του δράστη και οι υποστηρικτές

Ο Μαντζιόνε, που συνελήφθη πέντε ημέρες μετά το φόνο, δεν έχει καμία σχέση με το προφίλ του μέσου δράστη ένοπλης δολοφονίας στις ΗΠΑ καθώς, πέραν του «ιδεολογικού μανιφέστου» που συνόδευσε τη δολοφονία, προέρχεται από πλούσια και γνωστή οικογένεια του Μέριλαντ (είναι εγγονός εκατομμυριούχου του τομέα των ακινήτων), τελείωσε ένα από τα ακριβότερα ιδιωτικά σχολεία της Βαλτιμόρης και αφού σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, έκανε μεταπτυχιακά στην πληροφορική. Είναι μανιώδης αναγνώστης βιβλίων και στο παρελθόν δεν είχε ποτέ σχέση με οποιαδήποτε μορφή παραβατικότητας.

Ακόμη και οι λογαριασμοί του στα social media ήταν φαινομενικά κανονικοί, χωρίς ίχνος θυμού ή ριζοσπαστικοποίησης. Παρά τις σπουδές του, εργαζόταν σε εταιρεία ενοικίασης αυτοκινήτων, ενώ πιθανό σημείο καμπής για τον φόνο που διέπραξε υπήρξαν οι δυσκολίες που αντιμετώπισε η μητέρα του προκειμένου να λάβει αγωγή για σοβαρό πρόβλημα υγείας.

Η διεθνής απήχηση του Μαντζιόνε προκαλεί εντύπωση. Αποτυπώνεται, μεταξύ άλλων, και στην επιτυχία του ανεξάρτητου διαδικτυακού fundraising, από ομάδα που συστήνεται ως «Νομική Επιτροπή 4ης Δεκεμβρίου Μαντζιόνε» και είχε συγκεντρώσει, έως τις 19 Δεκεμβρίου, περισσότερα από 157.000 δολάρια για τα έξοδα υπεράσπισής του. Η ομάδα δημοσιεύει και σχόλια χορηγών που υμνούν τον Μαντζιόνε για την «κινητοποίηση» του κόσμου ενάντια στις «κακές, καταπιεστικές ασφαλιστικές εταιρείες».

Ανάμεσα στα σχόλια που έχουν γραφτεί στη πλατφόρμα από ανώνυμους δωρητές, διαβάζουμε: «Δεν φοράνε όλοι οι ήρωες κάπες», «Πόσους ανθρώπους έχει σκοτώσει το σύστημα υγείας;» και «Η μητέρα μου δολοφονήθηκε από την απληστία. Πέθανε από καρκίνο του πνεύμονα επειδή η ασφαλιστική δεν κάλυψε την θεραπεία. Κράτα το κεφάλι ψηλά, νεαρέ».

Ο αντίλογος και η εξήγηση των ειδικών

Υπάρχει βέβαια και ο αντίλογος που αποτυπώνεται, για παράδειγμα στο δημοφιλές post του Δημοκρατικού πολιτικού, Άντριου Πριτ: «Αν νομίζετε ότι ο Λουίτζι Μαντζιόνε είναι κάποιου είδους “ήρωας” ή “επαναστάτης” ή ένας σύγχρονος Ρομπέν των Δασών, τότε είστε μέρος του προβλήματος. Είναι δολοφόνος».

«Αποτελεί τη ρεαλιστική εκδοχή ενός σύγχρονου τιμωρού»

Πού οφείλεται η φρενίτιδα για τον 26χρονο φονιά, o οποίος λαμβάνει καθημερινά μηνύματα υποστήριξης και ερωτικές εξομολογήσεις; «Ο Λουίτζι Μαντζιόνε ασκεί έλξη στα πλήθη διότι αποτελεί τη ρεαλιστική εκδοχή ενός σύγχρονου vigilante (τιμωρού), σαν τους φανταστικούς ήρωες της pop culture», εξηγεί στο ΒΗΜΑ ο σύμβουλος πολιτικής και εταιρικής επικοινωνίας, υποψήφιος διδάκτορας στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιωσήφ Χαλαβαζής.

«Τα πλήθη δεν τον αντιλαμβάνονται ως συμβατικό τρομοκράτη που ήθελε να σπείρει το χάος με σκοπό την επιβολή μιας ιδεολογίας, αλλά ως θύμα ενός ιδιαίτερα σκληρού και άδικου συστήματος από το οποίο έχουν δεινοπαθήσει αρκετοί. Αυτό είναι που δημιουργεί εγγύτητα, ταυτίσεις και οικειότητα με το πρόσωπό του, παρά την αποτρόπαια πράξη της εν ψυχρώ εκτέλεσης ενός άλλου ανθρώπου».

«Ο ασυνείδητος κινηματογραφικός παραλληλισμός της δημόσιας πρόσληψής του ενισχύεται επιπλέον από το καλό παρουσιαστικό του, καθώς είμαστε “κοινωνίες της εικόνας”», συνεχίζει ο κ. Χαλαβαζής. «Ο Λουίτζι Μαντζιόνε είναι ο εμφανίσιμος νεαρός άντρας της “διπλανής πόρτας” χωρίς κάποιον αισθητικό ριζοσπαστισμό ή αντανάκλαση στοιχείων μειονοτήτων». Αυτά «συνθέτουν το αρχέτυπο του “αντι-ήρωα”, μια φόρμα ιδιαίτερα γνώριμη αν σκεφτούμε την κερδοφορία αρκετών blockbusters που βασίζονται στην “κάθαρση του κακού”».

Δύο βασικές αιτίες βλέπει ως βάση της υπόθεσης Μαντζιόνε, ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης, Στάθης Γουργουρής. «Καταρχάς, στην Αμερική η βιομηχανία της υγείας είναι από τις πιο άγριες μορφές ωμής εκμετάλλευσης και φτωχοποίησης των ανθρώπων. Δύσκολο να το αντιληφθεί ένας Ευρωπαίος. Οπότε σχεδόν σύσσωμη η αμερικανική κοινωνία, σχεδόν ανεξαρτήτως ταξικών διαφορών, αισθάνεται εξίσου θύμα. Υπάρχει, δηλαδή, το στοιχείο της μαζικής οργής».

«Στις ΗΠΑ ο ευκολότερος τρόπος να εκφράσεις οργή είναι να πυροβολήσεις»

Επιπλέον, «στις ΗΠΑ οπλοφορεί περίπου το 50% της κοινωνίας. Ο ευκολότερος τρόπος να εκφράσεις οργή, απείρως πιο εύκολος και εφικτός από το να διαδηλώσεις, είναι να πυροβολήσεις. Ακριβώς επειδή σε μια κοινωνία της – υποτίθεται – συναίνεσης έχει ουσιαστικά ακυρωθεί η πρόσβαση στη μαζική αντίσταση, βλέπεις να εμφανίζονται περιπτώσεις “μοναχικών καβαλάρηδων”. Κάτι που πιστεύω θα βλέπουμε στο εξής όλο και συχνότερα», προβλέπει ο καθηγητής του Κολούμπια που θεωρεί ότι «πρέπει να μελετηθεί σοβαρά πού θα οδηγηθεί όλη αυτή η οργή τα επόμενα χρόνια, τα οποία θα είναι χρόνια κοινωνικής βίας. Και ο Τραμπισμός στο ίδιο συναίσθημα (οργής) οφείλεται».