Η μετά πανδημία εποχή για την οποία προετοιμαζόμαστε θα έχει ένα έντονο χαρακτηριστικό, την όξυνση των οικονομικών ανισοτήτων. Η προβολή του προβλήματος στο μέλλον θα επιφέρει αλλαγές που αν δεν είναι σε προοδευτική κατεύθυνση οι εργαζόμενοι θα βγουν χαμένοι. Τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα είναι αυτά που έχουν σήμερα το μεγαλύτερο πρόβλημα προσαρμογής ενώ ένα μεγάλο μέρος από τα μεσαία εισοδήματα έχουν υποστεί μείωση στο εισόδημά τους αφού οι αντίστοιχοι κλάδοι που δραστηριοποιούνται πλήττονται.
Σταθμοί της ελληνικής οικονομίας
Καταγράφοντας σημαντικούς σταθμούς της Ελληνικής Οικονομίας θα συμπεριλαμβάναμε:
Σταθμός πρώτος, η ειλικρινής «μυστική» έκθεση Αβέρωφ για πιθανή προσφυγή της Ελλάδος στο ΔΝΤ η οποία απεκάλυπτε την τραγική αλήθεια για την Οικονομία λίγο πριν τις εκλογές του 1981.
Σταθμός δεύτερος, το κόστος εξ ορθολογισμού της Οικονομίας λόγω της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ενωση, το οποίο δημιούργησε μεγάλα ελλείμματα που μεταφέρθηκαν στις νεότερες γενιές.
Σταθμός τρίτος, η χρήση του κοινού νομίσματος ευρώ, που παρά το θετικό αποτέλεσμα της συνύπαρξης με τις ευρωπαϊκές χώρες και λόγω της γεωπολιτικής θέσης μας, η Ελλάδα βιώνει και βίωσε τις συνέπειες της εξυπηρετικού χαρακτήρα ένταξης.
Σταθμός τέταρτος, η ένταξη στο ΔΝΤ και τα τρία προγράμματα που ακολούθησαν 2010, 2012 και 2015 οικονομικής διάσωσης από ΕΕ, ΔΝΤ και ΕΚΤ.
Σταθμός πέμπτος, η μετά πανδημία Οικονομία.
Η πανδημία και η αντιμετώπιση των συνεπειών
Σήμερα η αναχαίτιση των συνεπειών της πανδημίας αναμένεται ότι θα προέλθει από τα 32 δισ. ευρώ, από τα συνολικά 750 δισ. ευρώ που συμφωνήθηκαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το καλοκαίρι του 2020 να δοθούν στις τοπικές κυβερνήσεις. Στις τοπικές κυβερνήσεις παραμένει η ορθολογική αξιοποίηση του οικονομικού πακέτου σε παραγωγικές δραστηριότητες που θα βοηθήσουν την ανόρθωση της κοινωνίας, του κοινωνικού ιστού και τη μείωση των συνεπειών της πανδημίας και των κοινωνικών ανισοτήτων. Η πανδημία και η αντιμετώπιση των συνεπειών της αφορά όλους τους Ελληνες, το απέδειξε η καθολική τήρηση των μέτρων. Το Ταμείο Ανάκαμψης θα πρέπει να αντικατοπτρίζει αυτή την πραγματικότητα με μία υπερκομματική επιτροπή, η οποία θα διαχειριστεί τα 32 δισ. ευρώ.
Σήμερα πέρα από την οικονομική κρίση που υποβόσκει είναι παρήγορο ότι μας δίνεται η ευκαιρία για τη δημιουργία ενός νέου παραγωγικού μοντέλου που θα βασιστεί στη νέα τεχνολογία. Δηλαδή σε επενδύσεις συνδεδεμένες με νέες τεχνολογίες και έννοιες που συνδέονται με αυτές όπως πράσινη ανάπτυξη, κυκλική οικονομία και κάλυψη του ελλείμματος τεχνολογίας που υπάρχει σε τομείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Αυτό θα βοηθήσει να σπάσει το σημερινό μοντέλο ανάπτυξης των πρόχειρων δράσεων και προγραμμάτων, των καθυστερήσεων στην υλοποίηση των έργων, της σπατάλης κοινοτικών και εθνικών πόρων και της αδιαφάνειας.
Το παραγωγικό μοντέλο
Το παραγωγικό μοντέλο της χώρας θέλει βελτιώσεις, αν όχι αλλαγή σε βάθος. Η πανδημία έδειξε έστω και με δραματικό τρόπο ότι η τεχνολογία ήταν το μέσο για ορθολογικότερη διαχείριση των συνεπειών της, η οικονομία μέσω της τηλεργασίας, η εκπαίδευση μέσω της τηλεκπαίδευσης έδωσαν αποτελέσματα, η ιατρική θωράκιση από την COVID-19 θα στηριχθεί σε μεγάλο βαθμό σε εμβόλια νέας τεχνολογίας.
Το παραγωγικό μοντέλο της χώρας τα τελευταία χρόνια βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στον τουρισμό. Η πανδημία απέδειξε ότι ο πυλώνας αυτός της Ελληνικής Οικονομίας, που συνεισφέρει σημαντικά στο φορολογητέο εισόδημα, είναι υψηλού ρίσκου. Η αναδιάρθρωση της ελληνικής βιομηχανίας και η μεταποίηση θα πρέπει να είναι ένας βασικός αναπτυξιακός μας στόχος. Η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων κατά προτεραιότητα στην ελληνική βιομηχανία και τη μεταποίηση θα βοηθήσει στην ασφαλή αύξηση του ΑΕΠ και κεντρικό ρόλο σε αυτή την κατεύθυνση παίζει η αύξηση των δημοσίων επενδύσεων.
Η πανδημία απέδειξε πόσο σημαντικοί είναι οι πυλώνες της υγείας και της παιδείας στην αντιμετώπιση κινδύνων και τη σημασία που έχει ένας αποτελεσματικός δημόσιος τομέας στην ανάπτυξη των δύο αυτών βασικών πυλώνων.
Οι νέες τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη (Artificial Intelligence), παρέχουν τη δυνατότητα τομείς της οικονομίας και της εργασίας να μετασχηματιστούν και να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους, με αποτέλεσμα την αύξηση του ΑΕΠ.
Η στήριξη της εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας, η ανάπτυξη των ανθρώπινων δεξιοτήτων, η ενίσχυση των παραγωγικών δραστηριοτήτων στις περιφέρειες που διαθέτουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, συνεκτιμώντας την αποδοτικότητα των περιφερειών με ανάλογους δείκτες μέτρησης αποδόσεων στα πρότυπα του World Economic Forum και η άμεσης προτεραιότητας μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών θα βοηθήσουν την ισχυροποίηση της ανταγωνιστικότητας της Οικονομίας.
Ο κ. Μανώλης Κρητικός είναι αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
