Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ προκάλεσε αμηχανία με τις πρώτες δηλώσεις που είχε κάνει αναφορικά με την ΕΕ, όταν ανέλαβε την εξουσία επίσημα τον περασμένο Ιανουάριο. «Δεν είναι αλήθεια ότι η ΕΕ εν μέρει ιδρύθηκε για να χτυπήσει το αμερικανικό εμπόριο; Επομένως για μένα είναι το ίδιο αν η ΕΕ παραμείνει ενωμένη ή αν διαλυθεί», είχε δηλώσει ο Ντ. Τραμπ στην πρώτη του συνέντευξη σε ξένα μέσα, ειδικότερα στη γερμανική Bild και τους Τimes του Λονδίνου. Τότε είχε πει ότι θεωρεί αιτία του Brexit την πολιτική της καγκελαρίου Μέρκελ στο προσφυγικό. «Ήταν η τελευταία σταγόνα που έκανε το βαρέλι να ξεχειλίσει. Οι άνθρωποι θέλουν τη δική τους ταυτότητα. Εάν με ρωτάτε, θα ακολουθήσουν κι άλλες χώρες την έξοδο» είχε πει ο ίδιος. Μάλιστα ο Ντόναλντ Τραμπ χαρακτήρισε στην ίδια συνέντευξη την αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ ως «σπουδαίο πράγμα».
Έναν μήνα αργότερα, η πρώτη επίσημη εμφάνιση στις Βρυξέλλες του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Μάικ Πενς έδωσε εν πρώτοις την εντύπωση ότι το τοπίο στις διμερείς σχέσεις αρχίζει να αλλάζει. «Είναι τιμή μου σήμερα να εκπροσωπώ των πρόεδρο των ΗΠΑ για να δηλώσω ότι η χώρα μας δεσμεύεται για τη συνέχιση της συνεργασίας και της εταιρικής σχέσης με την ΕΕ», είπε από τις Βρυξέλλες ο Μάικ Πενς. Όπως άφησε δε να εννοηθεί οι κοινές αξίες που συνδέουν την ΕΕ με τις ΗΠΑ είναι πολύ περισσότερες από τα σημεία που τις διαχωρίζουν. Κι όταν γίνεται λόγος για κοινές αξίες, το μυαλό πηγαίνει στην ειρήνη και την ευημερία των λαών.
Οι αμφιβολίες παραμένουν
Όλα επομένως βαίνουν καλώς πια; Μάλλον όχι. Όποιος έχει ακούσει ή διαβάσει προσεκτικά τις πρόσφατες δηλώσεις Πενς θα συνειδητοποιήσει εύκολα ότι αυτές δεν έρχονται απαραίτητα σε αντίθεση με τις αρχικές δηλώσεις Τραμπ. Μάλιστα ο ίδιος ο Πενς είπε τη Δευτέρα απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου ότι σε καμία περίπτωση το γεγονός ότι βρέθηκε στις Βρυξέλλες δεν σημαίνει ότι η αμερικανική κυβέρνηση τάσσεται υπέρ της ιδέας της Ενωμένης Ευρώπης. Επίσης μάταια οι Ευρωπαίοι συνομιλητές του περίμεναν μια θετική δήλωση για το μέλλον της Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου με τις ΗΠΑ ή την Παγκόσμια Σύμβαση για το Κλίμα. Ο φόβος ότι η αμερικανική εξωτερική και οικονομική πολιτική θα βαδίσει προς την κατεύθυνση του απομονωτισμού παραμένει.
Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ήδη απειλήσει με αυστηρά πρόστιμα την ΒΜW σε περίπτωση που αποφασίσει να μεταφέρει την παραγωγή της στο Μεξικό, ενώ την ίδια ώρα η Ουάσιγκτον κρατά στον πάγο τις διαπραγματεύσεις για την υπογραφή της Διατλαντικής Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου (TTIP). Σε αυτά προστίθενται και τα μηνύματα που έστειλε την περασμένη εβδομάδα από τη σύνοδο των G20 στη Βόννη ο νέος υπ. Εξωτερικών των ΗΠΑ Ρεξ Τίλερσον, τα οποία δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για αισιόδοξες προβλέψεις. Ο Ρεξ Τίλερσον δήλωσε ότι ο νέος αμερικανός πρόεδρος είναι έτοιμος να θέσει υπό αμφισβήτηση τη φιλελεύθερη, παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Για τον Τραμπ αυτή είναι άλλωστε υπαίτια για την αυξανόμενη δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων, που έχουν να αντιμετωπίσουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα στην καθημερινότητά τους. Υπό αυτό το πρίσμα μπορεί να εξηγηθεί η αρνητική του στάση του αμερικανού προέδρου απέναντι στην ΕΕ, η οποία εκλαμβάνεται από τη νέα αμερικανική ηγεσία όχι μόνο ως οικονομικός αλλά και ως πολιτικός ανταγωνιστής.
Από την πλευρά του πάντως ο πρόεδρος της Κομισιόν δεν δίστασε να στείλει το δικό του, αυστηρό μήνυμα στον Ντόναλντ Τραμπ. Οι αμερικανικές επιχειρήσεις κερδίζουν περί τα 249 δις ευρώ ετησίως από εξαγωγές στα κράτη-μέλη της ΕΕ. Όπως τόνισε ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ «η αμερικανική οικονομία εξαρτάται πολύ περισσότερο από την ΕΕ από ό,τι κάποιοι νομίζουν». Το υπονοούμενο είναι μάλλον σαφές. Όπως οι ΗΠΑ απειλούν με επιβολή περιορισμών στις εμπορικές σχέσεις με την ΕΕ, το ίδιο θα μπορούσε να κάνει και η ΕΕ ως προς τις ΗΠΑ.
Dpa, Άνσγκαρ Χάασε / Δήμητρα Κυρανούδη
