Η πίστα του ιταλικού αεροπλανοφόρου Γκαριμπάλντι είχε διαμορφωθεί ειδικά για να υποδεχθεί τους τρεις ηγέτες. Οι σημαίες της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας τοποθετήθηκαν πίσω από τρία αναλόγια που είχαν στηθεί για τη σύντομη κοινή συνέντευξη τύπου του Ματέο Ρέντσι, της Άνγκελα Μέρκελ και του Φρανσουά Ολάντ μετά τις συνομιλίες που είχαν χθες στο ιταλικό νησί Βεντοτένε. Ο ήλιος που έδυε δημιουργούσε ειδυλλιακές εικόνες που θύμιζαν καρτ ποστάλ.
Οι σύντομες διαβουλεύσεις των τριών ηγετών ολοκληρώθηκαν και ήταν ώρα για τις καθιερωμένες δηλώσεις. Σε αυτές έγινε λόγος για το μέλλον της Ευρώπης, τις σημερινές προκλήσεις και το πνεύμα του ιταλού φεντεραλιστή Αλτιέρο Σπινέλι, που είχε οραματιστεί μια ενωμένη Ευρώπη και εξορίστηκε στο Βεντοτένε μαζί με άλλους αριστερούς από το φασιστικό καθεστώς. Ο Ματέο Ρέντσι τόνισε ότι παρά την απογοήτευση που προκάλεσε το Brexit, η Ευρώπη παραμένει μια ευκαιρία για τις μελλοντικές γενιές. «Δεν αποθαρρυνόμαστε. Η Ευρώπη δεν φταίει για όλα», σχολίασε ο ιταλός πρωθυπουργός, επισημαίνοντας ότι η ΕΕ είναι ο «ιδανικός αποδιοπομπαίος τράγος».
Λίγος χρόνος, πολλά προβλήματα
Αφού είδαν τα αξιοθέατα στο Βεντοτένε και ολοκλήρωσαν τη σύντομη εμφάνισή τους μπροστά στους εκπροσώπους του τύπου, οι Μέρκελ, Ολάντ και Ρέντσι αποσύρθηκαν για το προγραμματισμένο δείπνο. Εκεί είχαν τη δυνατότητα να ανταλλάξουν απόψεις μακριά από τα μικρόφωνα και τις κάμερες. Ωστόσο, ο χρόνος που είχαν στη διάθεσή τους δεν επαρκούσε για να ξεδιπλώσουν το κουβάρι των προβλημάτων – από το Brexit και την προσφυγική κρίση, μέχρι τον πόλεμο στη Συρία, την οικονομική ανάπτυξη και τη δημοσιονομική πολιτική. Δύο ώρες αργότερα οι τρεις ηγέτες επιβιβάστηκαν σε ένα ελικόπτερο που τους μετέφερε στο αεροδρόμιο της Νάπολη – τόπος αναχώρησης για Παρίσι, Βερολίνο και Ρώμη. Οι 150 δημοσιογράφοι που βρίσκονταν πάνω στο αεροπλανοφόρο Γκαριμπάλντι επέστρεψαν μετά από κάποιες ώρες στο λιμάνι της Νάπολη. Εκεί είχαν και πάλι πρόσβαση στο διαδίκτυο και δυνατότητα να μεταφέρουν στον κόσμο τι είχε συμβεί στην τριμερή.
Αυτή η μίνι διάσκεψη επρόκειτο να προετοιμάσει την άτυπη Σύνοδο Κορυφής της Μπρατισλάβα, χωρίς τη συμμετοχή της Μ. Βρετανίας, στα μέσα Σεπτεμβρίου. Πάντως ο Φρανσουά Ολάντ έσπευσε να ξεκαθαρίσει ότι στόχος των τριών ηγετών δεν είναι να επιβάλει όρους. «Είμαστε οι τρεις ‘μεγάλοι’. Όμως δεν αποφασίσουμε τίποτα στο όνομα των άλλων μελών. Θέλουμε μια Ευρώπη με συνοχή», υπογράμμισε ο γάλλος πρόεδρος στη συνέντευξη τύπου. Από την πλευρά της η γερμανίδα καγκελάριος επιχείρησε να βάλει ένα πλαίσιο. «Χρειαζόμαστε κάποια στιγμή και ένα αποτέλεσμα», υπογράμμισε σε προειδοποιητικό τόνο, θέτοντας ως ορόσημο για τη λήψη συγκεκριμένων αποφάσεων την 60ή επέτειο της υπογραφής της ευρωπαϊκής ιδρυτικής συνθήκης (ΕΟΚ), τον προσεχή Μάρτιο.
Αποφάσεις, αλλά ποιες αποφάσεις;
Ωστόσο, το τι είδους αποφάσεις θα ληφθούν παραμένει προς στιγμήν άγνωστο. Το όραμα του Αλτιέρο Σπινέλι για μια ομοσπονδιακή Ευρώπη στη βάση δημοκρατικών θεσμικών οργάνων έχει υλοποιηθεί μόνο μερικώς. Πολλά κράτη της ΕΕ δεν θέλουν να διαβούν τον δρόμο που χάραξε ο ιταλός οραματιστής. Η Μ. Βρετανία αποχαιρετά την ΕΕ. Πολλοί ζητούν ενίσχυση των εθνικών αρμοδιοτήτων. Ο δεξιός λαϊκισμός σε συνδυασμό με την τάση απόρριψης της ΕΕ οξύνονται σε πολλά κράτη-μέλη. «Η Ευρώπη δεν είναι το πρόβλημα αλλά η λύση», επέμεινε ο Ματέο Ρέντσι, τονίζοντας ότι μεγάλα ζητήματα, όπως η προσφυγική κρίση, δεν μπορούν να λυθούν ως διά μαγείας.
Από τη χθεσινή τριμερή δεν αναμένονταν σπουδαία πράγματα. Αυτό είχε διαρρεύσει και από κύκλους των τριών αντιπροσωπειών από τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιταλία, που βρέθηκαν στο κατάστρωμα του Γκαριμπάλντι. Η διοργάνωση αυτής της μίνι διάσκεψης «συνιστά τεράστιο κόπο και αποφέρει ελάχιστα έως τίποτα», σχολίασε ένας διπλωμάτης διατηρώντας την ανωνυμία του. Ωστόσο, η συνάντηση ενδεχομένως έδωσε επικοινωνιακή χείρα βοηθείας στον ιταλό πρωθυπουργό, ο οποίος βρίσκεται υπό πίεση στο εσωτερικό. Η ιταλική οικονομία διανύει φάση στασιμότητας, ενώ το φθινόπωρο η κυβέρνηση Ρέντσι θα πρέπει να περάσει το τεστ του δημοψηφίσματος για τη συνταγματική μεταρρύθμιση.
Κατά τα άλλα ο ιταλός πρωθυπουργός ζήτησε περισσότερη ελαστικότητα εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε ό,τι αφορά τη δημοσιονομική πειθαρχία. Η Μέρκελ έλαβε υπόψη της τα αιτήματα του Ματέο Ρέντσι, αλλά αρκέστηκε στην καθιερωμένη δήλωση: ό, τι επιδεικνύεται ήδη αρκετή ελαστικότητα.
Μπερντ Ρίγκερτ / Άρης Καλτιριμτζής
Τι αναφέρει ο γερμανόφωνος Τύπος
Σε ανταπόκριση από την Ιταλία με χαρακτηριστικό τίτλο «Ένα πλοίο, τρεις καπετάνιοι», η εφημερίδα Berliner Zeitung διερωτάται: «Πρόκειται για τη σύνοδο κορυφής των αδυνάμων ή για μία νέα συμμαχία των ισχυρών στην Ευρώπη; (…) Κοινό όραμα για μία νέα ΕΕ δεν διαθέτουν μέχρι σήμερα ούτε οι Μέρκελ, Ολάντ και Ρέντσι, αν και είχαν ξανασυναντηθεί στα τέλη Ιουνίου. Ο καθένας από τους τρεις έχει αναλάβει τη δική του αποστολή, με κριτήρια εσωτερικής πολιτικής». Για την οικονομική επιθεώρηση Handelsblatt, προφανής προτεραιότητα για την «επόμενη μέρα» της Ευρώπης αποτελεί η πολιτική ασφάλειας και άμυνας. «Ένα τρίο για την Ευρώπη: Μέρκελ, Ολάντ και Ρέντσι θέλουν καλύτερη προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ» επιγράφεται σχετικό πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ, στο οποίο πάντως επισημαίνεται ότι «για τους τρεις ηγέτες, το ίδιο σημαντική είναι και η λήψη μέτρων για την οικονομική ενίσχυση της Ευρώπης μετά το δημοψήφισμα του Brexit.
Σύμφωνα με την Tageszeitung του Βερολίνου «ο Ρέντσι και ο Ολάντ θα ήθελαν ένα νέο ξεκίνημα με περισσότερες δημόσιες επενδύσεις, λιγότερο αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες και μία πιο επεκτατική οικονομική πολιτική. Αλλά η Μέρκελ πατάει φρένο. Το σύνθημά της είναι ότι δεν χρειάζεται ʻπερισσότερη Ευρώπηʼ, αλλά μία ʻκαλύτερη πολιτική της ΕΕʼ. «Η Μέρκελ αναλαμβάνει πρωτοβουλία για την Ευρώπη» επιγράφεται το σημερινό πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Tagesspiegel του Βερολίνου. Το δικό του στίγμα δίνει στην Tagesspiegel ο επικεφαλής των γερμανικών συνδικάτων (DGB) Ράινερ Χόφμαν, ο οποίος ζητεί να τερματιστεί η πολιτική λιτότητας. «Χρειαζόμαστε τώρα μία ανοιχτή και ειλικρινή συζήτηση για την κοινωνική συνοχή στην Ευρώπη και σε αυτή τη συζήτηση περιλαμβάνεται η αποκήρυξη της πολιτικής λιτότητας» τονίζει ο Ράινερ Χόφμαν.
Εκτιμήσεις για τον ρόλο της Γερμανίας
«Μέρκελ: πρέπει να κάνουμε περισσότερα για την ασφάλεια της Ευρώπης» επιγράφεται πρωτοσέλιδο άρθρο της Frankfurter Allgemeine. Παράλληλα, η εφημερίδα αντικρούει την άποψη ότι η Γερμανία έχει ένα είδος ηγεμονίας στην Ευρώπη. Σε σχετικό σχόλιο αναφέρεται: «Όχι, η Γερμανία δεν είναι ο ηγεμών της ΕΕ. (…) Κάτι τέτοιο δεν θα ήταν συμβατό με την ιδέα της ΕΕ και την αυτοπεποίθηση που διακρίνει τα μέλη της. Όμως, ως η χώρα που διαθέτει την ισχυρότερη οικονομία και πρωταγωνιστικό ρόλο σε πολιτικό επίπεδο, η Γερμανία έχει και μία ιδιαίτερη ευθύνη για να εξέλθει η ΕΕ από τη σημερινή δύσκολη κατάσταση. Μία κατάσταση που συνδιαμορφώνεται από πολλές προκλήσεις. Κάθε μία από αυτές είναι από μόνη της αρκετά περίπλοκη και όλες μαζί απειλούν πλέον τα θεμέλια της ΕΕ».
Διαφορετική ερμηνεία από την Süddeutsche Zeitung, η οποία, στο σχόλιό της, χαρακτηρίζει την καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ «κρυφή πρόεδρο» της ΕΕ. Όπως επισημαίνει η εφημερίδα «αν χρειάζεται μία ακόμη απόδειξη για το πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση στην ΕΕ, αυτή προκύπτει από το πρόγραμμα της Άνγκελα Μέρκελ γι αυτήν την εβδομάδα. Η καγκελάριος όχι μόνο επισκέπτεται τέσσερα κράτη-μέλη, αλλά και συναντάται με τους ηγέτες των 15 κρατών-μελών. Αναμένονται εντατικές συνομιλίες ενόψει της άτυπης συνόδου κορυφής τον Σεπτέμβριο». Η εφημερίδα επισημαίνει ότι την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου αναλαμβάνει ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο, επικεφαλής ενός ασταθούς κυβερνητικού συνασπισμού, στον οποίο μάλιστα συμμετέχει και ένα εθνικιστικό κόμμα. Όπως αναφέρεται στο σχόλιο της Süddeutsche Zeitung «εκτός από το πολιτικό και οικονομικό βάρος της Γερμανίας σε μία ΕΕ, από την οποία απομακρύνονται πλέον και οι Βρετανοί, υπάρχουν δύο ακόμη παράγοντες που καθιστούν σχεδόν αναπόφευκτο έναν ηγετικό ρόλο για την Άνγκελα Μέρκελ: το γεγονός ότι είναι η μακροβιότερη ηγέτης (στην ΕΕ) και η συνυπευθυνότητά της για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη».
Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου
