Volvo P1800: Σουηδική… Ferrari

Οι Βρετανοί χρησιμοποιούν την έκφραση «Jack of all trades» για να περιγράψουν το «δικό μας» «πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης», μόνο που στην περίπτωση της αγγλοσαξονικής έκφρασης η συγκεκριμένη έννοια αρχικά είχε αποκλειστικά θετική χροιά αποτελώντας τον ορισμό του πολυσχιδούς. Επίσης, με δεδομένη μια επιπλέον ευελιξία εκ μέρους της αγγλικής, το «Jack of all trades» δεν χαρακτήριζε –και εξακολουθεί να μη χαρακτηρίζει –απαραιτήτως ανθρώπους.

Για όσους ήδη αναρωτιούνται προς τι η «δίγλωσση» εισαγωγή περί ποιοτικών διαφορών σε εκφράσεις όταν το προκείμενο είναι ένα κλασικό τετράτροχο, είναι διότι δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος από το αγγλοσαξονικό «Jack of all trades» για να περιγράψει κανείς το P1800. Προς επίρρωση αυτού, αρκεί η παράθεση μερικών και μόνο στοιχείων του πολυσυλλεκτικού όσο και αντιφατικού βιογραφικού του, καθώς το κλασικό μοντέλο της Volvo συνελήφθη ως ιδέα στη Σουηδία, σχεδιάστηκε στην Ιταλία, παρουσιάστηκε στις Βρυξέλλες, κατασκευαζόταν σε βρετανικό έδαφος και αποτέλεσε ανέλπιστη επιτυχία για τη Volvo στις ΗΠΑ. Επιπλέον, έγινε διάσημο σχεδόν «από σπόντα», αυτοπροσδιοριζόταν με τον ανορθόδοξο χαρακτηρισμό της ταπεινής και προσιτής εναλλακτικής της Ferrari, για να «καταλήξει» –χωρίς καν η Volvo να είχε τέτοια πρόθεση –να γραφτεί, πριν από λίγα χρόνια, στα ρεκόρ Guinness ως το πιο «πολυταξιδεμένο» ιστορικό αυτοκίνητο στον κόσμο.

Για να πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, το Volvo P1800 γεννήθηκε ως ιδέα μετά την παταγώδη αποτυχία του προκατόχου του. Ο λόγος για το Volvo Sport, ένα αυτοκίνητο που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ’50 ως ένα επιτυχημένο αγωνιστικό για να καταλήξει στην παραγωγή ως ένα διθέσιο σπορ cabrio με αμάξωμα κατασκευασμένο από πλαστικό, το οποίο όμως οι σουηδοί πολίτες δεν… εξετίμησαν, μια και ούτε το cabrio ούτε και το πλαστικό αποτελούσαν ιδανικές επιλογές για μια χώρα με τόσο χιόνι και κρύο και όπου η ανθεκτικότητα αποτελεί sine qua non προδιαγραφή για τα αυτοκίνητα. Το αποτέλεσμα αυτής της πρώτης απόπειρας της Volvo για ένα σπορ μοντέλο έληξε άδοξα το 1957 με τον τερματισμό της παραγωγής του έπειτα από μόλις δύο χρόνια, στα οποία το Volvo Sport κατασκευάστηκε σε μόλις 67 μονάδες.

Οπως λέει όμως και ένα πασίγνωστο και ελαφρώς γλυκανάλατο κλισέ, αυτό που ουσιαστικά διαχωρίζει τους νικητές από τους χαμένους δεν είναι η ήττα αλλά η ικανότητα να ξαναπροσπαθήσεις. Κάπως έτσι λοιπόν η Volvo δεν εγκατέλειψε το project του σπορ μοντέλου, το οποίο, σύμφωνα με την «περιγραφή καθηκόντων του», δεν θα έπρεπε να είναι απλώς ένα σπορ μοντέλο αλλά να λειτουργήσει ως «κράχτης» αποτελώντας ενός είδους πρότυπο για την εικόνα της φίρμας. Με αυτό το σκεπτικό λοιπόν και με δεδομένη την παντοδυναμία της ιταλικής σχεδιαστικής σχολής –ας μην ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε στα τέλη της δεκαετίας του ’50 –η διοίκηση της Volvo αναζήτησε τη λύση εκτός Σουηδίας. Οι προτάσεις για τα σχέδια του νέου μοντέλου ζητήθηκαν από την Ιταλία, με τον τότε επικεφαλής της Volvo και ιδιαίτερα οξύθυμο G. Engellau να επιμένει εμμονικά σε αυτό. Θα γίνει λοιπόν πυρ και μανία όταν, πολύ αργότερα και αφού το αυτοκίνητο έχει ήδη βγει στην παραγωγή, διαπιστώσει ότι τελικά το καθ’ όλα ιταλικό design του P1800 έχει βγει από το πενάκι του Pelle Peterson, ενός 25χρονου Σουηδού, γιου του Helmer Petterson, τεχνικού συμβούλου στη Volvo. Για εκείνους που θα σπεύσουν να βρουν στην ιστορία αυτή ψήγματα σουηδικού νεποτισμού, ο Pelle Peterson, μετέπειτα πολυνίκης σχεδιαστής αγωνιστικών σκαφών, εργαζόταν τότε για τον ιταλό σχεδιαστή Pietro Frua, στον οποίο η Volvo είχε αναθέσει επισήμως την υποβολή σχεδιαστικής πρότασης η οποία ήταν και αυτή που τελικώς επελέγη παμψηφεί.

Παρ’ όλα αυτά, ο Gunar Engellau θα θεωρήσει ότι οι υποδείξεις του περί αμιγούς ιταλικού design αγνοήθηκαν και θα υποσχεθεί προσωπικά στον Helmer Petterson ότι το P1800 δεν πρόκειται να αναγνωριστεί ποτέ ως έργο του γιου του. Πέρασαν αρκετά χρόνια μέχρι να αποκατασταθεί η αλήθεια και οι ιταλικές καμπύλες του θρυλικού σπορ coupe της Volvo να πιστωθούν στο σουηδικό χέρι που τις σχεδίασε, επαναπροσδιορίζοντας την εικόνα της φίρμας και προσφέροντας ένα μοναδικό σημείο αναφοράς στην ιστορία της.

Μια άλλη αντίφαση που «κυνηγά» το P1800 το οποίο παρουσιάστηκε ως πρωτότυπο το 1959 είναι ότι η Volvo, μη έχοντας «χώρο» για την κατασκευή του, ανέθεσε αρχικά την παραγωγή του σε μια οικογενειακή βρετανική φίρμα, την Jensen Motors. To δε αμάξωμα κατασκευαζόταν στη Σκωτία, με την παραγωγή να ξεκινά καθυστερημένα το 1961 λόγω μιας σειράς προβλημάτων τα οποία δεν κατάφεραν ποτέ να επιλυθούν οδηγώντας τη Volvo στη διακοπή του συμβολαίου με τους Βρετανούς και στον επαναπατρισμό της παραγωγής στη Σουηδία. Από την άνοιξη του 1963 το P1800 θα παράγεται στη γενέτειρά του, απ’ όπου θα καθιερωθεί ως 1800 S, με τους αριθμούς να σηματοδοτούν την παρουσία ενός τετρακύλινδρου κινητήρα 1,8 λίτρων στα σπλάχνα του και το γράμμα S να υποδηλώνει το «Μade in Sweden». Σε ό,τι αφορά τα υπόλοιπα μηχανικά μέρη του, προέρχονταν από το λίγο προγενέστερο Amazon του 1957 με το οποίο το P1800 μοιράζεται την πλειονότητα των στοιχείων του εκτός από τον παραπάνω κινητήρα, που στο σπορ coupe είναι νέος και ισχυρότερος αποδίδοντας 100 ίππους. Στη δεκατετράχρονη πορεία του στον χρόνο τόσο ως σπορ coupe αλλά και ως station wagon –ή shooting brake για την ακρίβεια –με τα διακριτικά 1800 E και ΕS και τη χαρακτηριστική, εξ ολοκλήρου κατασκευασμένη από γυαλί θύρα του πορτ μπαγκάζ θα γίνουν πολλές βελτιώσεις σε κάθε επίπεδο. Ετσι το 1800 των 100 ίππων αρχικά θα «ανέβει» στους 108 και στη συνέχεια στους 135 ίππους αποκτώντας παράλληλα έναν από τους πρώτους κινητήρες με ηλεκτρονικό σύστημα ψεκασμού στον κόσμο.

Και αν τα μεγέθη ισχύος ακούγονται λίγα για ένα σπορ μοντέλο, η Volvo με μια έξυπνη εκστρατεία και μια εξίσου έξυπνη τιμολόγηση κατάφερε να γυρίσει αυτό το στοιχείο υπέρ της προτάσσοντας το P1800 ως μια «προσιτή Ferrari», χαρακτηρισμός ο οποίος του αποδόθηκε αρχικά από τον ειδικό Τύπο της εποχής και που η σουηδική φίρμα υιοθέτησε αναφέροντας στις διαφημιστικές καταχωρίσεις ότι «η μέγιστη ταχύτητα φτάνει τα 160 χλμ./ώρα και θα πρέπει να είστε τουλάχιστον τρελός για να θέλετε να τρέχετε παραπάνω». Στη δημοτικότητα του P1800 συνέβαλε και η παρουσία του στο πλευρό του Roger Moore στη δημοφιλή βρετανική σειρά «Ο Αγιος», όπου βρέθηκε «από σπόντα» και από την αδυναμία της Jaguar να αναλάβει τον «ρόλο», κατασκευάζοντας μια E-Type ειδικά για τα γυρίσματα του σίριαλ. Αντιθέτως, η Volvo ανταποκρίθηκε και παραδόξως, σε σχέση με ό,τι συμβαίνει συνήθως, πληρώθηκε για αυτό, με την παραγωγή να αγοράζει όλα τα αυτοκίνητα και τις ειδικές εκδόσεις που χρησιμοποιούσε ο Simon Templar στις περιπέτειές του. Εκτός, ωστόσο, από τα στοιχεία εκείνα που το ανέδειξαν «fashion item» και λίγο-πολύ αποτελούσαν μέρος του αρχικού σχεδιασμού της Volvo, το P1800 έμελλε να αποκτήσει έναν ακόμη τίτλο τιμής όταν το 2013 ο νεοϋορκέζος δάσκαλος Irv Gordon, ο οποίος είχε αγοράσει ένα P1800 S το 1966, μπήκε στο βιβλίο των ρεκόρ Guinness έχοντας διανύσει με το αυτοκίνητό του περισσότερα από 4,5 εκ. χλμ. Οπως λέει ο ίδιος, το P1800 «είναι το μόνο ιστορικό τετράτροχο που μπορεί κανείς να οδηγεί για πάντα σε καθημερινή βάση χωρίς να ενοχληθεί ο ίδιος… ή το αυτοκίνητο».