Συντριβή, λοιπόν. Οχι μόνο δεν κέρδισαν την εξουσία στις εκλογές της 7ης Μαίου, αλλά θα εκλέξουν νέο ηγέτη, στις 12 Σεπτεμβρίου, σε βαθιά κρίση ταυτότητας. Η ήττα φέρνει γκρίνια στο Εργατικό Κόμμα, ενώ δίνουν και παίρνουν οι αναλύσεις για τους λόγους που απέτυχε να κερδίσει τους Βρετανούς ψηφοφόρους.
«Βλέπουμε την αργή αυτοκτονία ενός πάλαι ποτέ μεγάλου κόμματος των Εργατών», λέει στο ΒΗΜΑ ο Αντρέα Τέτι, διευθυντής του Κέντρου για την Παγκόσμια Ασφάλεια και την Διακυβέρνηση, στο πανεπιστήμιο του Αμπερντίν, στην Σκωτία.
«Είναι γεγονός ότι η στήριξη των Εργατικών είναι σε αργή παρακμή, τουλάχιστον από την δεύτερη κυβέρνηση Μπλερ: Η στρατηγική του ήταν να αναζητήσει υποστήριξη πέραν της ταξικής διαίρεσης, αλλά η μεγαλύτερη αποτυχία του ήταν ότι ποτέ δεν προσπάθησε να οδηγήσει αυτούς τους κεντρώους ψηφοφόρους σε ένα προοδευτικό έργο», τονίζει ο Τέτι.
«Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες κέρδισαν αυτές τις ψήφους το 2010, και οι Συντηρητικοί τις κέρδισαν το 2015, μαζί με την απρόσμενη αυτοδυναμία στην κυβέρνηση», καταλήγει ο συνομιλητής μας.
Αλλοι λένε ότι οι Τόρις έστησαν την παγίδα «ελλείμματος/λιτότητας» και οι Εργατικοί έπεσαν μέσα. Διότι στον απόηχο της μεγάλης κρίσης του 2008, οι Βρετανοί πίστεψαν ότι οι Συντηρητικοί είναι οι μόνοι που μπορούν να εγγυηθούν «νοικοκυρεμένη οικονομία». Και φοβήθηκαν ότι οι Εργατικοί θα αυξήσουν τους φόρους, για να σπαταλήσουν στο αναποτελεσματικό Δημόσιο.
Κάποιοι επιμένουν ότι οι Εργατικοί ήταν και θα πρέπει να ξαναγίνει το κόμμα του λαού. Αλλά πιστεύουν ότι από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, με τους Νέους Εργατικούς και τον Τρίτο δρόμο του Τόνι Μπλερ, έχουν αποτύχει να πείσουν για αυτό.
Οι πιο παραδοσιακοί στο κόμμα τονίζουν ότι 20 χρόνια ανησυχητικών νεοφιλελεύθερων πολιτικών, και ιμπεριαλιστικών στρατιωτικών επεμβάσεων, όπως στο Ιράκ, έχουν ρίξει πολύ νερό στο κρασί των σοσιαλιστικών ιδανικών.
Από τότε, το κόμμα υποφέρει επειδή ο κόσμος τους βλέπει σαν «Κόκκινους Τόρις» ή «Τόρις-light». Τραγωδία ιδεολογικής παρακμής, που θα είχε αποφευχθεί αν οι Εργατικοί είχε πάρει καθαρές, και πειστικές αποστάσεις από την λιτότητα, από την οποία υποφέρουν εκατομμύρια Βρετανοί.
Ημερομηνία λήξεως;
Μήπως πολλά κόμματα έχουν ημερομηνία λήξεως, και οι Εργατικοί της Βρετανίας είναι ανάμεσά τους, σήμερα;
Δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι οι Τόρις πλησιάζουν στο τέλος τους, επειδή εκπροσωπούν αποτελεσματικά τα συμφέροντα μιας συγκεκριμένης τάξης, και το κάνουν εδώ και 200 χρόνια. Θεωρούνται το «φυσικό κόμμα της εξουσίας» στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Αλλά αρθρογράφοι ακόμα και στον συντηρητικό Τύπο επιμένουν ότι και οι Τόρις είναι ευάλωτοι. Οχι μόνο από την άνοδο του αντι-ευρωπαϊκού, ξενοφοβικού, εθνικο-πατριωτικού Κόμματος Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKIP), που τους κλέβει ψήφους από τα δεξιά.
Αυτό το κόμμα ήρθε πρώτο στις ευρωεκλογές και έχει 12,5% σε εθνικό επίπεδο. Εξέλεξε μόλις έναν βουλευτή λόγω του απολύτως μονοεδρικού εκλογικού συστήματος της Βρετανίας.
Μεγαλύτερος κίνδυνος για τους Τόρις είναι ότι τώρα εκπροσωπούν πραγματικά μόνο πολύ στενά συμφέροντα, τις επιχειρήσεις και τους πολύ πλούσιους.
Η πίστη στις ελεύθερες αγορές και στην παγκοσμιοποίηση διαβρώνει αργά αλλά σταθερά την στήριξή τους από τις μεσαίες τάξεις. Ο αριθμός των ψήφων προς τους Τόρις μειώνεται συνεχώς από το 1931.
Για κάποιους Εργατικούς η απάντηση είναι πολύ απλή: το κόμμα χάνει γιατί έχει εγκαταλείψει την βάση του. Ο μόνος λόγος που τόσο πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να ψηφίζουν Εργατικούς είναι επειδή είναι η μόνη βιώσιμη εναλλακτική λύση εξουσίας, και επειδή συνεχίζει να χρηματοδοτείται από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις.
Φυσικά, και η βάση των Εργατικών έχει αλλάξει τα τελευταία 30 χρόνια. Το θεμέλιο της υποστήριξης της εργατικής τάξης έχει διαβρωθεί, αλλά το κόμμα δεν φαίνεται πια ικανό να κερδίσει ούτε την υποστήριξη της προοδευτικής πλειοψηφίας στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ισως επειδή η ηγεσία δεν μπορεί να κάνει την ρήξη με τον νεοφιλελευθερισμό. Είναι μια κουβέντα που άρχισε από τότε που οι Νέοι Εργατικοί του Μπλερ ματαλλάχθηκαν προσεγγίζοντας περισσότερο το νεο-συντηρητικό μοντέλο της Θάτσερ, με μανδύα την κεντροαριστερά.
Για την ιστορία, το Εργατικό Κόμμα ιδρύθηκε το 1900, με σοσιαλδημοκρατική ιδεολογία. Από τότε έχει εκλέξει έξι πρωθυπουργούς με τελευταίο τον Γκόρντον Μπράουν που έχασε τις εκλογές το 2010.
Εζησε μία από τις πιο λαμπρές στιγμές του το 1945, όταν ο Εργατικός πρωθυπουργός Κλέμεντ Ατλι ίδρυσε το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Βρετανίας.
