Ο Σωτήρης Χατζάκης έκλεισε το πρώτο τρίμηνο στο τιμόνι του Εθνικού Θεάτρου, ξεπερνώντας τους πρώτους κλυδωνισμούς: την παραίτηση του προέδρου του ΔΣ Σταύρου Ξαρχάκου, αλλά και την αποχώρηση του Δημήτρη Μαυρίκιου. Ο ίδιος έχει μια καλή εξήγηση για όλα αυτά, και κυρίως μια εξήγηση που φανερώνει τη διάθεση «να πέσουν οι τόνοι».
Με μειωμένο προϋπολογισμό (από 7 εκατ. ευρώ, το Εθνικό θα επιχορηγηθεί από το κράτος με 6 εκατ.) αλλά και με έσοδα «ενός εκατομμυρίου ευρώ από τα ως τώρα εισιτήρια», όπως λέει ο ίδιος, ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής έχει ήδη έτοιμο το καλοκαιρινό πρόγραμμα και ως τα μέσα Φεβρουαρίου θα έχει οριστικοποιήσει το ρεπερτόριο της σεζόν 2014-2015. Στόχος του παραμένει ένα Εθνικό με ανοιχτές πόρτες. Ο χρόνος και οι επιλογές του θα αποδείξουν των λόγων του το αληθές.
Κύριε Χατζάκη, είστε σήμερα διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου. Ενα όνειρο πραγματοποιήθηκε;
«Κοιτάξτε, έχω κάνει μια διαδρομή, ένα greek story. Από το μικρό θέατρο της Καισαριανής στα ΔΗΠΕΘΕ και από εκεί αναπληρωτής του Νίκου Κούρκουλου. Ελεύθερος σκηνοθέτης ως το ΚΘΒΕ. Ανήκω σε εκείνους που έχουν σκουπίσει τη σκηνή, έχουν βοηθήσει στα σκηνικά. Για εμμένα το Εθνικό είναι ένα σύμβολο της χώρας. Και από την άποψη ότι αυτή τη στιγμή είναι ένα πρότυπο, χαίρομαι πάρα πολύ που είμαι εδώ. Την ίδια δύναμη, έμπνευση και ενέργεια θα έδινα και αν ήμουν στο υπέροχο θέατρο Ορεστιάδας. Το αγαπώ όμως το Εθνικό».
Ωστόσο είστε ο μόνος που έχει περάσει και από την καλλιτεχνική διεύθυνση του ΚΘΒΕ…
«Ναι, είναι αλήθεια αυτό».
Σαν να σας έλκουν οι θέσεις…
«Δεν φαντάζομαι ότι υπάρχει άνθρωπος που να μη θέλει να έρθει στο Εθνικό. Και να το πει, θα είναι ψέματα. Νιώθω δέος εδώ μέσα και προσπαθώ να το ξεπεράσω, για να είμαι δημιουργικός».
Η άφιξή σας εδώ συνοδεύθηκε από την παραίτηση Ξαρχάκου, με ένα ερωτηματικό γύρω από την ποιότητα των επιλογών σας.
«Δεν σκοπεύω να θυσιάσω στην επικαιρότητα τον Ξαρχάκο. Είναι ένα κομμάτι της ζωής μου. Η ρήξη ήταν μια άτυχη στιγμή και πρέπει να επουλωθεί. Εκ του θεσμού, το ρεπερτόριο είναι αρμοδιότητα του διευθυντή και δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να τσαλακωθεί από κανέναν. Τώρα είναι επιτακτική ανάγκη να έρθει στο Εθνικό νέος πρόεδρος, ενώ έχουμε επιπλέον μία κενή θέση από το συμβούλιο, μετά τη μεγάλη απώλεια της Κίττυς Αρσένη».
Το ζήτημα ωστόσο είχε να κάνει με την ποιότητα…
«Υπάρχει στη χώρα μας μια διάσταση ανάμεσα σε τάσεις και ρεύματα της ελληνικής καλλιτεχνικής ζωής που συγκρούονται. Για μένα είναι επικίνδυνος ο διαχωρισμός που γίνεται. Πιστεύω ότι ο καθένας κάτω από κατάλληλες συνθήκες μπορεί να είναι ποιοτικός ή μη, πλην ακραίων περιπτώσεων. Το θέατρο είναι ένα. Οπότε και το Εθνικό πρέπει να είναι ένας πόλος για όλους. Το θέατρο πρέπει να είναι πολυσυλλεκτικό. Αυτό μου το έχει μάθει ο Κούρκουλος και το ακολουθώ. Υποσύνολα πληθυσμού βρίσκουν πρόσβαση στο Εθνικό και στα έργα που επιθυμούν».
Ακολούθησε όμως η αποχώρηση του Δημήτρη Μαυρίκιου, για θέματα ασυνέπειας…
«Ο Μαυρίκιος είναι ένας δικός μας άνθρωπος. Είχε δίκιο ο Δημήτρης. Είναι ένας καλλιτέχνης που ξαφνικά του ανακοινώνεται ότι αλλάζει η πρεμιέρα του. Ομως μας έκοψαν 700.000 ευρώ και εγώ έπρεπε να δω τι θα κάνω. Η παραγωγή της “Θείας Κωμωδίας” ήταν η ακριβότερη. Αναζήτησα χορηγούς και γι’ αυτό χρειάστηκα χρόνο. Δεν είχε την υπομονή, αλλά δεν του ρίχνω άδικο –ούτε σ’ εμάς. Αδικο ρίχνω στο σύστημα που ξεκινάει από μια επιχορήγηση και καταλήγει σε μια άλλη, μικρότερη».
Με τις επιλογές σας επιβεβαιώνετε τον ελληνοκεντρισμό που σας χαρακτηρίζει ως καλλιτέχνη, ενώ το Εθνικό είχε πάρει μια ευρωπαϊκή τροχιά…
«Αλλο να είσαι ελληνοκεντρικός και άλλο να είσαι αυτιστικός. Αλλο να είσαι εθνικός και άλλο εθνικιστικός. Δεν επιβεβαιώνεται ο εαυτός αν δεν συγχρωτιστεί με την ετερότητα. Και αυτό έκανε ο Χουβαρδάς. Ηταν επίτευγμά του η “Οδύσσεια” και η εξωστρέφεια του Εθνικού επί των ημερών του. Και εγώ το συνεχίζω. Παραστάσεις μας θα πάνε έξω και ξένοι θα έρθουν εδώ. Είμαστε σε επαφές με προσωπικότητες του εξωτερικού ώστε κάθε δύο χρόνια να κάνουμε μια μετάκληση του παγκοσμίου θεάτρου που θα κάνει πρεμιέρα στην Επίδαυρο».
Τι απέγινε με την «Οδύσσεια»;
«Την πάλεψα και την παλεύω ακόμη. Το Εθνικό δεν μπορεί να ασχολείται όμως με πηγαδάκια. Επανέλαβα τέσσερα έργα της θητείας Χουβαρδά, γιατί κυρίως τα δύο από αυτά δεν είχαν εξαντλήσει την ελκυστική δύναμη απέναντι στους θεατές. Ηθελα να τιμήσω τον παρελθόντα διευθυντή, ασχέτως αν ανήκουμε σε διαφορετικές σχολές, νοοτροπίες, φιλοσοφίες. Ο άλλος δεν μας απειλεί, μας συμπληρώνει».
Ποιοι «έκαναν πάρτι» στο Εθνικό, όπως χαρακτηριστικά είπατε;
«Να ξεκαθαρίσω ότι ο Γιάννης Χουβαρδάς άφησε μια χρηστή διοίκηση. Τι εννοούσα λέγοντας “πάρτι”; Κοιτάξτε, το Εθνικό Θέατρο δεν μπορεί να δέχεται επιρροές ή να είναι υποκείμενο κάποιων ανθρώπων ή μιας μικρής παρέας η οποία να επαναλαμβάνει τον εαυτό της μέσα σε αυτό».
Τι ακριβώς εννοείτε;
«Βρήκα εγώ εδώ 43 ηθοποιούς –άριστοι όλοι τους –ενώ μπορούσαν να παίζουν 100. Είδα ηθοποιούς να παίζουν αλλεπάλληλα σε τέσσερις παραστάσεις τη χρονιά και άλλους να είναι επί χρόνια εκτός. Οι περισσότεροι, εκτός από όσους θέλησαν να φύγουν, έμειναν εδώ. Οχι ρεβανσισμός. Κανένας διευθυντής δεν έχει το δικαίωμα να αποκλείει, να προγράφει, να επιλέγει… Δεν μπορώ να έχω προτιμήσεις. Είμαι θεσμός. Οφείλω να είμαι μια πόρτα ανοιχτή. Τώρα όμως στο Εθνικό οι ηθοποιοί έγιναν 120 και ως το τέλος της σεζόν θα έχουν περάσει συνολικά περίπου 210 ηθοποιοί».
Κάθε νέο διευθυντή μια κυβέρνηση τον διορίζει. Αυτό σημαίνει ότι ανήκει και στο κόμμα της;
«Δεν μπορεί όμως να είσαι κομματικός και να είσαι διευθυντής στο Εθνικό. Στην περίπτωσή μου απομονώθηκε η παρουσία μου στην προεκλογική εκδήλωση Σαμαρά και έγινα ο άνθρωπος της Νέας Δημοκρατίας. Εχω κάνει στη Θεσσαλονίκη δημόσια τοποθέτηση με τον Κουβέλη. Δεν ανήκω σε κανένα κόμμα. Και χωρίς να είναι κλείσιμο ματιού στην Αριστερά, θέλω να πω ότι την Αριστερά και το μαρτυρολόγιό της τα έχω ζήσει από πολύ παλιά, μέσα στην ίδια μου την οικογένεια».
Αρα υπάρχει κακή πρόθεση απέναντι στο πρόσωπό σας;
«Οχι, δεν νομίζω ότι είμαι κάποιος που καταδιώκεται. Θα έλεγα ότι υπήρξε μια μικρή βιασύνη από μέρος του Τύπου, που με παρουσίασε σαν να ήμουν ο Αρης Βελουχιώτης που ήρθε να σφάξει το Κολωνάκι. Το ότι είμαι, ας πούμε, ένας πρεσβευτής του λαϊκού πολιτισμού, της εθνολογίας και του ελληνοκεντρισμού δεν σημαίνει ότι ήρθα να κάνω το Εθνικό αυτό το πράγμα. Γιατί έτσι δεν θα έβαζα την επανάληψη της “Ηλέκτρας” ή το “Δεκαήμερο” του Βοκάκιου και τόσα άλλα».
Φύγατε άσχημα από το ΚΘΒΕ, με το Διοικητικό Συμβούλιο να μην ψηφίζει τον απολογισμό σας. Τι συνέβη;
«Ο τελευταίος απολογισμός του ΚΘΒΕ βρίσκεται τόσο στον απελθόντα όσο και στον τωρινό υπουργό Πολιτισμού, αλλά και στο υπουργείο Οικονομικών, στα γραφεία όλων των πολιτικών κομμάτων –πλην Χρυσής Αυγής -, στον επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης. Βρίσκεται παντού. Ηταν θετικός ο προϋπολογισμός. Θα αναζητήσω ευθύνες από εκείνους που τον απέρριψαν. Αυτό δεν θα ξεχαστεί, γιατί ήταν διοικητική παράβαση πρώτου βαθμού».
Με άλλα κριτήρια διευθύνατε το ΚΘΒΕ και με άλλα το Εθνικό;
«Μα είναι δυνατόν να διευθύνεις με τον ίδιο τρόπο ένα θέατρο στη Βόρεια Ελλάδα και ένα θέατρο στην Αθήνα; Είναι ίδια η φιλοσοφία προγράμματος; Τι είμαι; Ενας πλασιέ που ανοίγει τη βαλιτσούλα του; Είμαι υπερκείμενος της πόλης, των ανθρώπων της, της ιστορίας του θεάτρου; Το Εθνικό είναι ένα εθνικό σύμβολο. Αυτό που προσπαθώ είναι να συγχρονίσω τον βηματισμό μου με τον μέσο άνθρωπο».
Είπε για τις δραστηριότητες και τις παραγωγές
Νέες ομάδες
«Πρέπει να βρουν βήμα στο Εθνικό Θέατρο. Σκέφτομαι να αυξήσω τις σκηνές μέσα στα κτίρια. Λόγω μεγάλης ζήτησης του παιδικού εφέτος, κάνω μια σκέψη να μεταφέρω στο Ρεξ το παιδικό και κάτω, στο Παξινού, να μπουν οι ομάδες μέσα. Και ίσως εκεί στηθεί η Πειραματική μας Σκηνή. Γιατί ανήκω σε αυτούς που διαφώνησαν με την κατάργηση της Πειραματικής του Λιβαθινού. Γι’ αυτό και του χρόνου ο Στάθης Λιβαθινός θα σκηνοθετήσει στο Εθνικό, και μάλιστα τον Γιώργο Μιχαλακόπουλο στον “Ανθρωπο για όλες τις εποχές”».
Σχολή σκηνοθεσίας
«Είναι έτοιμος ο Στάθης Λιβαθινός για τη σχολή σκηνοθεσίας. Εχει κάνει το πλάνο, έχει υποδείξει τους καθηγητές. Μαζί θα λειτουργήσει και το Τμήμα Αρχαίου Δράματος. Και τα δύο αναμένουν την κτιριακή τους στήριξη».
Ρεπερτόριο 2014-2015
«Υπολογίζω ότι θα ανέβουν στο Εθνικό 13 νέες παραγωγές και θα γίνουν 4 επαναλήψεις».
Θερινή σκηνή
«Θα λειτουργήσει στην Αθήνα, γιατί πολύς κόσμος δεν πηγαίνει πλέον διακοπές. Ο χώρος δεν έχει κλείσει ακόμη. Η θερινή σκηνή είναι ένα παλιό όνειρο του Εθνικού. Ο Δοξιάδης είχε κάνει τα σχέδια, αλλά ποτέ δεν υλοποιήθηκαν».
Αρμα θέσπιδος
«Σκέφτομαι τον επαναπροσδιορισμό του Αρματος Θέσπιδος, με ένα χειμερινό κλιμάκιο του Εθνικού που να πηγαίνει στην άγονη γραμμή. Εχουμε ήδη κλείσει την περιοδεία, σε συνεργασία με το υπουργείο Αμυνας. Ο Περικλής Μουστάκης θα παρουσιάσει τα “Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη” σε δική του σκηνοθεσία και ερμηνεία από τον Απρίλιο».
πότε & πού:
ΤΟ ΡΕΠΕΡΤΟΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2014
Επίδαυρος: «Ιππόλυτος» του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Λυδίας Κονιόρδου. Παίζουν: Νίκος Κουρής, Λυδία Κονιόρδου, Λήδα Πρωτοψάλτη, Θέμις Πάνου, Στεφανία Γουλιώτη. «Βάτραχοι» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα. Παίζουν: Βασίλης Χαραλαμπόπουλος, Φάνης Μουρατίδης, Γιάννης Ζουγανέλης, Πάνος Βλάχος. «Ερωτόκριτος» του Βιτσέντζου Κορνάρου, σε σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζάκη, σε συνεργασία με το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης. Αρετούσα, η Μαρία Κίτσου. Η διανομή δεν έχει ολοκληρωθεί. Το Εθνικό έχει ζητήσει να ενταχθεί στο πρόγραμμα της Επιδαύρου. Η παράσταση θα ενταχθεί σε ένα πρόγραμμα μαζί με το υπουργείο Τουρισμού, τον ΕΟΤ και την UNESCO
ΘΕΡΙΝΗ ΣΚΗΝΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ, στην Αθήνα: «Τω αγνώστω τραγωδώ» από τον Λάκη Λαζόπουλο. Ο χώρος δεν έχει ακόμη καθοριστεί
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
