Λονδρέζικη συμφωνία

Πότε ακριβώς οι εγκαταστάσεις των Ολυμπιακών Αγώνων έπαψαν να νοούνται ως αποκλειστικά χρηστικά αθλητικά έργα και απέκτησαν διαστάσεις έργων τέχνης;

Πιθανότατα το 1992, όταν η Βαρκελώνη συνέλαβε τη διοργάνωση ως ευκαιρία μιας ριζικής ανάπλασης του αστικού ιστού με παράλληλη οργανική ένταξη όλων των νέων δομών στο πλαίσιο της πόλης. Ως τότε δεν ήταν ασυνήθιστο οι εκάστοτε υποψηφιότητες να κρίνονται στη βάση της προϋπάρχουσας υλικοτεχνικής υποδομής τους, την οποία θα συμπλήρωναν με κάποιες τυπικές ως επί το πλείστον προσθήκες, ειδικά για τα λιγότερο δημοφιλή αθλήματα.

Σήμερα, δεν διανοείται να μη συμπεριλάβει κανείς στις προβλέψεις ένα τουλάχιστον εμβληματικό πρότζεκτ με διάσημη αρχιτεκτονική υπογραφή ή πρωτοποριακό σχεδιασμό, όπως η στέγη Καλατράβα στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας τo 2004 ή το Bird’s Nest στο Πεκίνο το 2008 από τους Herzog & de Meuron. Το Λονδίνο, πρώην αυτοκρατορική πρωτεύουσα, κάθε άλλο παρά διατεθειμένο είναι να επισκιαστεί από τους νεόπτωχους ή τους νεόπλουτους του κόσμου τούτου.

Στα χαρτιά τουλάχιστον, η βρετανική προσέγγιση των Ολυμπιακών Αγώνων συνδυάζει την αστική παρέμβαση με τη δημιουργία εγκαταστάσεων υψηλής αισθητικής. Η εξαρχής κατασκευή ενός εκτεταμένου Ολυμπιακού Πάρκου στοχεύει τόσο στην ανασυγκρότηση του Ανατολικού Λονδίνου όσο και στην ανάδειξη νέων αρχιτεκτονικών ορόσημων.

Το Ολυμπιακό Στάδιο, το οποίο σχεδιάστηκε από τους Populous Architects, μπορεί να καυχάται στην επίσημη ιστοσελίδα των αγώνων για το τεχνικό επίτευγμα των 55.000 αποσπώμενων θέσεων, όμως το κολυμβητήριο σε αρχιτεκτονικά σχέδια της Zaha Hadid είναι εκείνο που ξεχωρίζει μεταξύ των μόνιμων δομών με τις κυματοειδείς γραμμές του.

Το ύψους 115 μέτρων γλυπτό ArcelorMittal Orbit, σήμα κατατεθέν του Ολυμπιακού Πάρκου, είναι μεν αποτέλεσμα των φαραωνικών εμμονών του δημάρχου του Λονδίνου Μπόρις Τζόνσον, ωστόσο τα 16 εκατομμύρια λίρες της χορηγίας του μεγιστάνα του χάλυβα Λάκσμι Μίταλ δαπανήθηκαν δίκαια στην τολμηρή σύλληψη του ινδικής καταγωγής Anish Kapoor.

Τέλος, το Στράτφορντ Σίτι, μία ολόκληρη νέα κοινότητα με 16.400 κατοικίες, εμπορικά κέντρα, χώρους εστίασης, αναψυχής, ξενοδοχειακές και ενεργειακές μονάδες προγραμματίζεται να οικοδομηθεί στη γύρω περιοχή σε έκταση 1.000 στρεμμάτων ως το 2020.

Τα παραπάνω, βέβαια, δεν σημαίνουν ότι το Λονδίνο (όπως άλλωστε και η Αθήνα ή το Πεκίνο) θα αποβεί μετά το 2012 μια «πόλη-έργο τέχνης», στο πρότυπο των ιταλικών αστικών κοινοτήτων της Αναγέννησης του μεγάλου ιστορικού Γιάκομπ Μπούρκχαρντ.

Ο Kapoor, άλλωστε, κατηγορήθηκε από τους Times ότι σχεδίασε έναν υπερμεγέθη «φράκτη από συρματόπλεγμα». Θα κερδίσει όμως, αν μη τι άλλο, κάτι παραπάνω από τον πληθωρισμό τσιμέντου που άφησαν διάσπαρτο ανά τον κόσμο οι Ολυμπιακοί του παρελθόντος.