Στο ένα τρίτο της Λωρίδας της Γάζας, δηλαδή σε μια έκταση όσο η Κύθνος, έχει περιοριστεί η γη πάνω στην οποία αγωνίζονται να επιβιώσουν δύο εκατομμύρια Παλαιστίνιοι καθώς ο ισραηλινός στρατός προωθείται διαρκώς, εκτοπίζει αμάχους, ορίζει «ζώνες θανάτου» και «ζώνες ασφαλείας», που ακόμη και αυτές βομβαρδίζονται στο όνομα της εξόντωσης της Χαμάς.
Ενάμιση μήνα μετά την εκ νέου επιβολή πλήρους αποκλεισμού, τα Ηνωμένα Εθνη εκτιμούν ότι η ανθρωπιστική κρίση βρίσκεται στο χειρότερο σημείο από την έναρξη του πολέμου τον Οκτώβριο του 2023 και απευθύνουν δραματικές εκκλήσεις για επανάληψη των εφοδιοπομπών χωρίς να εισακούονται από την κυβέρνηση του ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου.
Νοσοκομεία και αποθήκες του ΟΗΕ μπήκαν πάλι στο στόχαστρο, οι Παλαιστίνιοι μετρούν περισσότερους από 51.000 νεκρούς. Χωρίς να έχει παρουσιάσει μια στρατηγική εξόδου από την κρίση και απωθώντας διαρκώς τον πληθυσμό της Γάζας, η κυβέρνηση Νετανιάχου δημιουργεί στην πράξη στρατόπεδα συγκέντρωσης εξαθλιωμένων Παλαιστινίων και μια υπηρεσία για τον αναγκαστικό εκτοπισμό τους, τον οποίο βαφτίζει «εθελούσια μετανάστευση» με τις ευλογίες του Ντόναλντ Τραμπ.
Από την πλευρά της, η Χαμάς λέει ότι θα συναινούσε στην παράδοση της εξουσίας σε ένα μεταβατικό σχήμα εφόσον αποχωρούσε πλήρως ο ισραηλινός στρατός, όμως αποκλείει οποιοδήποτε σχέδιο προβλέπει τον αφοπλισμό της.
Εν τω μεταξύ δυναμώνουν οι φωνές μέσα στο Ισραήλ που ζητούν να σταματήσει ο πόλεμος. Χιλιάδες έφεδροι στρατιωτικοί, πράκτορες της Μοσάντ, πρώην ηγετικά στελέχη του ισραηλινού επιτελείου καθώς και χιλιάδες πανεπιστημιακοί υπογράφουν επιστολές που κατηγορούν τον Νετανιάχου ότι παρατείνει τον πόλεμο για να παραμείνει στην εξουσία, εγκαταλείποντας τους ισραηλινούς ομήρους της Χαμάς στην τύχη τους.
Το πρωθυπουργικό γραφείο επιχείρησε να υποβαθμίσει το κίνημα των υπογραφών κάνοντας λόγο για συνταξιούχους που υποστηρίζονται από το εξωτερικό, ενώ ο Νετανιάχου επισκέφθηκε μονάδα του ισραηλινού στρατού που επιχειρεί στη βόρεια Γάζα στέλνοντας μήνυμα αποφασιστικότητας.
«Το Βήμα» φιλοξενεί δύο φωνές υπέρ της ειρήνης, την ισραηλινή αναλύτρια Νόμι Μπαρ Γιάκοβ και τον Παλαιστίνιο Σουλεϊμάν Χατίμπ, συνιδρυτή της οργάνωσης Combatants for Peace (Μαχητές για την Ειρήνη), στην οποία συμμετέχουν παλαιστίνιοι και ισραηλινοί βετεράνοι της πολύχρονης σύγκρουσης. Και οι δύο βρέθηκαν στην Αθήνα στο πλαίσιο εκδήλωσης που οργάνωσε το ΕΛΙΑΜΕΠ.
Νόμι Μπαρ Γιάκοβ: «Πολλοί πιστεύουν ακόμη στη λύση των δύο κρατών»
Η ισραηλινή διαπραγματεύτρια και συνεργάτρια του Chatham House λέει ότι πρέπει να συντρέξουν πολλές προϋποθέσεις για να γίνει πράξη το παλαιστινιακό κράτος.
Υπάρχει κανείς στο ισραηλινό πολιτικό κατεστημένο που εξακολουθεί να πιστεύει στη λύση των δύο κρατών;
«Ναι, οπωσδήποτε. Πολλοί φοβούνται να το πουν είτε γιατί δεν θα επανεκλεγούν είτε γιατί θα μπουν στο στόχαστρο της κυβέρνησης ως “προδότες”, όμως υπάρχουν ορισμένοι που το δηλώνουν ανοιχτά, όπως ο πρώην πρωθυπουργός Εχούντ Ολμερτ. Εκείνος δηλώνει ανοιχτά ότι η μόνη λύση είναι η λύση των δύο κρατών και έχει επεξεργαστεί ένα σχέδιο με τον ανιψιό τού Γιασέρ Αραφάτ, τον Νάσερ αλ Κίντουα, για τον τερματισμό του πολέμου, για ειρήνη στη βάση των δύο κρατών στα σύνορα του 1967. Επίσης, ο πληθυσμός των κιμπούτς και των μοσάβ, που στοχοποιήθηκαν την 7η Οκτωβρίου, εξακολουθεί να πιστεύει στην ειρήνη, το ίδιο και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και της νεολαίας.
Πιστεύω ότι υπάρχει συναίνεση πως η ειρήνη θα έλθει μόνο με την αναγνώριση ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους. Δεν το βλέπεις στον διεθνή Τύπο, ούτε στα ισραηλινά ΜΜΕ, όμως υπάρχουν άνθρωποι που κοιτάνε μπροστά και πιστεύουν στη λύση των δύο κρατών. Βέβαια αυτό προϋποθέτει αλλαγή στην παλαιστινιακή ηγεσία, τόσο στη Γάζα όσο και στη Δυτική Οχθη. Η Χαμάς έχει δηλώσει ήδη ότι θα παραδώσει τη σκυτάλη της εξουσίας, το αραβικό σχέδιο που παρουσιάστηκε στην Αίγυπτο στηρίζει την ίδια λύση. Μεγάλο ερωτηματικό είναι η Δυτική Οχθη και μια κυβέρνηση τεχνοκρατών που θα οδηγήσει σε εκλογές. Η λύση παραμένει στο τραπέζι, όμως θα πρέπει να ευθυγραμμιστούν πολλά αστέρια για να γίνει πράξη».
Υπάρχουν δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστινιακής Αρχής;
«Εχουν στενή συνεργασία για την ασφάλεια, όμως δυστυχώς δεν υπάρχει διάλογος για την ειρήνη. Δεν γίνονται επίσημες επαφές για αυτό, γίνονται όμως στο επίπεδο των κοινοτήτων. Η παρούσα ισραηλινή κυβέρνηση δεν ενδιαφέρεται για ειρηνευτικό διάλογο, θέλει τη συνέχιση του πολέμου για να παραμείνει στην εξουσία. Το Ισραήλ δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς αμερικανική υποστήριξη. Η απόφαση είναι στα χέρια του Τραμπ. Το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία είναι σε θέση να διασφαλίσουν την αμερικανική υποστήριξη στο αραβικό σχέδιο».
Τι μπορεί να κάνει η ΕΕ;
«Η ΕΕ θα πρέπει να γίνει πιο τολμηρή και να υποστηρίξει τις κοινότητες τόσο στο Ισραήλ όσο και στην Παλαιστίνη. Η Χαμάς στη Γάζα, ο Μαχμούντ Αμπάς στη Δυτική Οχθη και ο Νετανιάχου στο Ισραήλ δεν εκπροσωπούν τη θέληση της πλειοψηφίας των δύο λαών υπέρ της ειρήνης. Η ΕΕ θα πρέπει να κάνει θέμα υψηλής προτεραιότητας την υποστήριξη αυτών των ανθρώπων».
Σουλεϊμάν Χατίμπ: «Δεν υπάρχει στρατιωτική λύση στον αγώνα μας»
Ο παλαιστίνιος συνιδρυτής των Μαχητών για την Ειρήνη, ενός ισραηλινο-παλαιστινιακού κινήματος για την ειρηνική συνύπαρξη, εξηγεί πώς έφθασε να αποκηρύξει τον βίαιο αγώνα.
Πώς καταλήξατε στη μη βία;
«Είμαι ακτιβιστής όλη μου τη ζωή. Γεννήθηκα στην περιοχή της Ιερουσαλήμ υπό ισραηλινή κατοχή, ακολούθησα τα βήματα της οικογένειάς μου διεκδικώντας δικαιοσύνη, ειρήνη, απελευθέρωση. Οταν ήμουν 13-14 ετών, έβλεπα ως μόνη επιλογή αυτό που λέμε ένοπλη δράση. Εκανα ό,τι μπορούσα, πετούσα πέτρες, έφτιαχνα μολότοφ, επιτέθηκα με μαχαίρι κατά ισραηλινών στρατιωτών. Κατέληξα στη φυλακή όταν ήμουν 14,5 ετών, πέρασα εκεί μέσα 10 χρόνια. Τώρα είμαι 53, οι περισσότεροι κρατούμενοι της γενιάς μου με γνωρίζουν, είμαστε φίλοι. Η μεταστροφή μου στη μη βία άρχισε με τις απεργίες πείνας.
Την πρώτη φορά, όταν ήμουν 15 ετών, κάναμε απεργία πείνας για 16 ημέρες, παίρναμε μόνο νερό και αλάτι. Ηταν μια στρατηγική που εφαρμόσαμε ακολουθώντας την ιρλανδική εμπειρία. Με την αλληλεγγύη μας βελτιώσαμε τις συνθήκες κράτησης και είδα ότι υπάρχουν ενέργειες που μπορούν να είναι αποτελεσματικές χωρίς να είναι βίαιες. Διάβασα τον Μαντέλα, τον Γκάντι, τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και κατάλαβα ότι η μη βία δεν είναι μόνο στρατηγική για την επίτευξη στόχων αλλά και ιδεολογία. Γιατί η βία φέρνει περισσότερη βία. Επίσης, έμαθα εβραϊκά στη φυλακή, αντιλήφθηκα το αφήγημα της άλλης πλευράς, τις διαστάσεις του προβλήματος. Μετά τη φυλακή αποφάσισα να εργαστώ με Παλαιστίνιους και Ισραηλινούς που φτάνουν στο ίδιο συμπέρασμα, ότι δεν υπάρχει στρατιωτική λύση στον αγώνα μας».
Μπορούν οι δύο κοινωνίες να πιστέψουν σε μια ειρηνική συνύπαρξη στο μέλλον μετά το τραύμα του πολέμου;
«Ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει. Το τραύμα είναι συλλογικό και αφορά πολλές γενιές, άρα όταν μιλάμε για λύσεις θα πρέπει να το λαμβάνουμε αυτό υπόψη. Παρά τον πόνο, τις μνήμες και τις απώλειές μας, προσπαθούμε να δείξουμε ότι υπάρχει και άλλος δρόμος. Η πραγματικότητα είναι πολύ σκοτεινή, αλλά δεν παραιτούμαι από το όνειρο ότι κάποια μέρα οι λαοί μας μπορούν να ζήσουν μαζί, από το ποτάμι ως τη θάλασσα».
Και στις δύο πλευρές πολλοί σάς αντιμετωπίζουν ως προδότες…
«Ζω στη Ραμάλα, φυσικά υπάρχουν αντιδράσεις. Σε κανένα μέρος του κόσμου δεν είναι αποδεκτό να συνεργάζεσαι με τον “εχθρό”. Ιδιαίτερα μετά την 7η Οκτωβρίου υπάρχει μεγάλη αντίδραση και στις δύο πλευρές. Ομως, εν μέσω πολέμου στη Γάζα και στη Δυτική Οχθη, καθώς και της απελπισίας για το πολιτικό σύστημα που κυβερνά τον τόπο, έχει αυξηθεί ο αριθμός των ανθρώπων που βλέπουν ότι επιλέγουμε τη ζωή, ότι αγωνιζόμαστε για τη ζωή, και υποστηρίζουν το έργο μας».
