Το μόνο που ξέρουμε γι’ αυτήν είναι ο τίτλος της: «Μαρίνα». Η πρώτη όπερα του συνθέτη Ουμπέρτο Τζορντάνο ξεχάστηκε προτού καν παρουσιαστεί. Αυτό μέχρι τη στιγμή που ο μαέστρος Αντρέας Γκις την ανέσυρε από τη λήθη, για να την παρουσιάσει τώρα πρώτη φορά στο κοινό, με πρωταγωνίστρια τη Σόνια Γιόντσεβα στον ομώνυμο ρόλο.
Η μυστηριώδης «Μαρίνα» (η υπόθεση της οποίας δεν έχει γίνει ακόμη γνωστή στο κοινό) θα αναβιώσει στη σκηνή του ιστορικού Teatro Dal Verme του Μιλάνου, σε συναυλιακή μορφή, δίνοντάς μας μια μοναδική ευκαιρία να γνωρίσουμε τις απαρχές ενός σπουδαίου συνθέτη. Δίπλα στη Γιόντσεβα θα εμφανιστεί ο ιταλικής καταγωγής βρετανός τενόρος Φρέντι ντε Τομάζο, ο οποίος πρόσφατα είχε εμφανιστεί στην Εθνική Λυρική Σκηνή ως Αλφρέντο στην «Τραβιάτα» του Βέρντι.
Νικητές και ηττημένοι
Ο Ουμπέρτο Τζορντάνο ήταν ακόμα φοιτητής όταν, το 1888, έγραψε τη «Μαρίνα», σε λιμπρέτο του Ενρίκο Γκολισιάνι, για έναν διαγωνισμό που είχε προκηρύξει ο εκδοτικός οίκος Casa Musicale Sonzogno για την καλύτερη μονόπρακτη όπερα.
Το έργο άρεσε στην κριτική επιτροπή· δεν βραβεύτηκε, ωστόσο, και κατετάγη έκτο ανάμεσα σε 73 συμμετοχές. Θριαμβευτής της διοργάνωσης αναδείχθηκε εκείνη τη χρονιά ένας άλλος νέος συνθέτης, ο Πιέτρο Μασκάνι, με την περίφημη «Καβαλερία Ρουστικάνα», το έργο που καθιέρωσε το μουσικό ρεύμα του βερισμού. Ο Τζορντάνο μπορεί να μην κέρδισε, όμως δεν βγήκε και χαμένος. Οι θετικές εντυπώσεις που άφησε η «Μαρίνα» με τη «δυνατή, κοφτερή, πρωτότυπη γραφή της», για να δανειστούμε τα λόγια του μουσικοκριτικού Αμιντόρε Γκάλι, άνοιξαν τον δρόμο στον νεαρό συνθέτη.
Οι μεγάλες επιτυχίες
Λίγο μετά ο ιδρυτής της Casa Musicale Sonzogno, ο εκδότης Εντοάρντο Σοντζόνιο, του παράγγειλε ένα ακόμα έργο. Ετσι γεννήθηκε η «Mala Vita», μια όπερα που προκάλεσε σκάνδαλο λόγω της ωμής απεικόνισης της ζωής μιας πόρνης. Αλλά και που καθιέρωσε τον Τζορντάνο ως έναν από τους πιο αξιόλογους συνθέτες της εποχής του. Ακολούθησαν δύο από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του, ο «Αντρέα Σενιέ» το 1896 και η «Φεντόρα» το 1898. Η νεανική «Μαρίνα» ήταν άγνωστη και εξαφανισμένη.
Συναυλίες και ηχογράφηση
Η επανεμφάνισή της, μια μικρή νίκη της δημιουργικής μνήμης απέναντι στη λήθη, θα γίνει στις 12 και στις 14 Φεβρουαρίου 2026. Και οι δύο συναυλίες θα ηχογραφηθούν με σκοπό τη δισκογραφική έκδοση του έργου σε CD. Την ορχήστρα Ι Pomeriggi Musicali θα διευθύνει ο Βιντσέντζο Μιλεταρί.
Η «Μαρίνα» θα ζωντανέψει μέσα από μια σχολαστικά προετοιμασμένη κριτική έκδοση, την οποία επιμελήθηκε ο Αντρέας Γκις για την editio princeps, σε συνεργασία με τη Libreria Musicale Italiana και την Edizione Nazionale delle Opere di Umberto Giordano. Καθοριστική στην αναβίωση του έργου είναι και η συνεισφορά των μουσικολόγων Εμανουέλε Ντ’Αντζελο και Αγκοστίνο Ρουσίλο.
Η σταρ και ο συνθέτης
Για τη Σόνια Γιόντσεβα η «Μαρίνα» είναι ο τέταρτος ρόλος της από το οπερατικό ρεπερτόριο του Τζορντάνο. Ο πρώτος ήταν η Στεφάνα από τη «Siberia», έργο που είχε τραγουδήσει το 2017 σε μορφή κοντσέρτου στο Φεστιβάλ του Μονπελιέ, υπό τη διεύθυνση του συζύγου της, μαέστρου Ντομίνγκο Χιντογιάν.
Η διάσημη υψίφωνος ερμήνευσε και πάλι τον ρόλο το 2021, αυτή τη φορά σε παράσταση στο πλαίσιο του Μουσικού Φλωρεντινού Μαΐου και στη συνέχεια στην πρώτη παρουσίαση του έργου στο Teatro Real της Μαδρίτης τον Μάιο του 2022. Οι κριτικές που έλαβε ήταν αποθεωτικές. «Διαθέτει την τέλεια φωνή για τον ρόλο και βρίσκεται στην πιο ώριμη στιγμή της καριέρας της» έγραψε ο μουσικοκριτικός της «El País», ενώ η διαδικτυακή σελίδα Scherzo επισήμαινε πως «πολύ απλά, η Γιόντσεβα έλαμπε, κάτι που δεν προκαλεί έκπληξη». Ακολούθησε το ντεμπούτο της σταρ στη «Φεντόρα» στη Σκάλα του Μιλάνου τον Οκτώβριο του 2022, με τον κριτικό της «La Repubblica» να γράφει: «Το θερμότερο χειροκρότημα απέσπασε η Σόνια Γιόντσεβα, η οποία απέδωσε την εσωτερική ταραχή της Φεντόρα με φυσική άνεση και με μια φωνή αδιάκοπα αψεγάδιαστη».
Τον ρόλο επανέλαβε στη Metropolitan Opera της Νέας Υόρκης. Επειτα ήρθε η σειρά της Μανταλένα στον «Αντρέα Σενιέ», αρχικά στη Σκάλα του Μιλάνου, τον Μάιο του 2023, και ακολούθως στη Βιέννη. «Η Γιόντσεβα χάρισε στη Μανταλένα τόσο αριστοκρατική κομψότητα όσο και δραματικότητα που έφτανε ως τα βάθη της ψυχής της» σημείωσε ο αυστριακός Τύπος. Στις 24 Νοεμβρίου η βουλγάρα σταρ θα φορέσει για άλλη μία φορά το κοστούμι του ρόλου, καθώς θα επιστρέψει για σειρά παραστάσεων του «Αντρέα Σενιέ» στη Metropolitan Opera. H ίδια σε συνεντεύξεις που έχει δώσει έχει εκφράσει επανειλημμένως την αγάπη της και τη βαθιά σύνδεσή της με τη μουσική του βερισμού και ειδικά με τις ηρωίδες του Πουτσίνι και του Τζορντάνο. Γι’ αυτόν τον λόγο η ερμηνεία της στη «Μαρίνα» αναμένεται με ενδιαφέρον. Γιατί το έργο δεν είναι απλώς ένας ακόμα σταθμός στη διαδρομή της, αλλά η φυσική συνέχεια, μπορούμε να πούμε, μιας σχέσης βαθιά προσωπικής και καλλιτεχνικά γόνιμης.
Με την εμπειρία και την ερμηνευτική της ωριμότητα, η Σόνια Γιόντσεβα δείχνει σήμερα πιο έτοιμη από ποτέ να χαρίσει στη «Μαρίνα» τη λάμψη που χρειάζεται. Ωστε το νεανικό έργο του Τζορντάνο να μιλήσει επιτέλους στον σύγχρονο ακροατή – έστω και με καθυστέρηση ενάμιση αιώνα.
