Ενας βάτραχος κοάζει σε ένα μονοπάτι. Ο πεζοπόρος που βρέθηκε στο μονοπάτι εκείνη τη στιγμή σταματά, τον παρατηρεί, βγάζει μια φωτογραφία με το κινητό του και την ανεβάζει στην πλατφόρμα iNaturalist. Αυτή η απλή συνθήκη – ένα άτομο, ένα αμφίβιο και ένα «κλικ» – τροφοδοτεί μια παγκόσμια αυξανόμενη βάση δεδομένων, την οποία οι επιστήμονες χρησιμοποιούν για να χαρτογραφήσουν τη βιοποικιλότητα, τις μεταβολές στην κατανομή των ειδών, να εντοπίσουν απειλές από χωροκατακτητικά είδη ή να ανακαλύψουν νέα.
Μια διεθνής μελέτη με επικεφαλής ερευνητές του Ινστιτούτου Τροφίμων και Γεωργικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Φλόριντα (UF/IFAS) αποκαλύπτει πώς το iNaturalist, η παγκόσμια τεχνολογική πλατφόρμα, μέσω της οποίας απλοί άνθρωποι μοιράζονται φωτογραφίες άγριας ζωής, εξελίσσεται σε θεμέλιο λίθο της επιστημονικής έρευνας.
Πώς λειτουργεί η πλατφόρμα
Η πλατφόρμα iNaturalist, η οποία ιδρύθηκε το 2008, επιτρέπει στους χρήστες να ανεβάζουν φωτογραφίες ή και ηχητικά αποσπάσματα φυτών, ζώων, μυκήτων και άλλων οργανισμών, συνοδευόμενα από πληροφορίες σχετικά με τον τόπο και τον χρόνο παρατήρησής τους. Οι παρατηρήσεις που επαληθεύονται και χαρακτηρίζονται ως «ερευνητικού επιπέδου» κοινοποιούνται στην GBIF (Global Biodiversity Information Facility), η οποία λειτουργεί ως μια παγκόσμια βάση δεδομένων.
«Η επιστημονική αξιοποίηση του iNaturalist αυξήθηκε κατά δέκα φορές τα τελευταία πέντε χρόνια, συμβαδίζοντας με τη ραγδαία αύξηση των δεδομένων στην πλατφόρμα» δήλωσε η Μπρίτανι Μέισον (Brittany Mason), επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης. «Η αύξηση των παρατηρήσεων, ιδίως αυτές που αφορούν τις λιγότερο καταγεγραμμένες γεωγραφικές περιοχές και ομάδες ειδών, μπορεί να επεκτείνει περαιτέρω τη χρησιμότητα της πλατφόρμας στην έρευνα».
Μέχρι πρόσφατα, η επιστημονική σημασία του iNaturalist γινόταν αντιληπτή κυρίως μέσα από μεμονωμένες περιπτώσεις, όπως την πρόσφατη ανακάλυψη ενός εξαφανισμένου για έναν αιώνα σαλιγκαριού στο Βιετνάμ. Στη νέα μελέτη (η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «BioScience» και αποτελεί συνεργασία ερευνητών από 15 ιδρύματα στις ΗΠΑ, την Αυστραλία, το Βέλγιο, την Τσεχία, τη Γερμανία και τη Ν. Κορέα) οι ερευνητές μελέτησαν πώς χρησιμοποιείται η τεχνολογία, σε ποιες γεωγραφικές περιοχές και ποια επιστημονικά ερωτήματα αφορά.
Επιστήμη με τη συμμετοχή των πολλών
Η μελέτη έδειξε πως οι παρατηρήσεις απλών πολιτών αποτελούν πλέον ουσιαστική επιστημονική συνεισφορά, ενώ εντοπίζει τρεις ενδιαφέρουσες τάσεις: πρώτον, την κυρίαρχη χρήση του iNaturalist στη χαρτογράφηση των ειδών.
Δεύτερον, τη ραγδαία αύξηση της αξιοποίησης κοινών φωτογραφιών για τη μελέτη της συμπεριφοράς, του χρωματισμού και των προτιμήσεων των ειδών ως προς το περιβάλλον τους. Τρίτον, την εκρηκτική αύξηση των επιστημονικών δημοσιεύσεων που βασίζονται στα δεδομένα του iNaturalist. Τα δεδομένα των πολιτών προέρχονται από 128 χώρες και αφορούν 638 ομάδες ειδών, αριθμοί που αντανακλούν τον παγκόσμιο αντίκτυπο της πλατφόρμας στην έρευνα για τη βιοποικιλότητα.
Η συμβολή της τεχνολογίας εκτείνεται από τον σχεδιασμό μέτρων προστασίας και τη χαρτογράφηση οικοτόπων έως και την εκπαίδευση, την ανάπτυξη μοντέλων μηχανικής μάθησης και την ανακάλυψη άγνωστων ειδών.
«Με τις παρατηρήσεις και τις ταυτοποιήσεις τους οι απλοί πολίτες μετατρέπονται σε βασικούς συντελεστές για την αντιμετώπιση μιας από τις πιο επείγουσες προκλήσεις του πλανήτη μας: την απώλεια της βιοποικιλότητάς του» δηλώνει ο κύριος ερευνητής της μελέτης Κόρι Κάλαχαν (Corey Callaghan). Το επόμενο σημαντικό βήμα είναι να κατανοήσουμε πώς μπορούν τα δεδομένα του iNaturalist να συνδυαστούν στρατηγικά με άλλες πηγές πληροφοριών ώστε να συνεχίσουν να ενισχύουν την έρευνα και τις δράσεις διατήρησης της βιοποικιλότητας στο μέλλον.
