Ο πληθωρισμός του Ιανουαρίου 2025 υπολογίστηκε στο 2,7% δείχνοντας ότι σταθεροποιείται σε χαμηλότερα επίπεδα. Το μεγάλο πρόβλημα όμως εντοπίζεται στις συσσωρευτικές ανατιμήσεις που έχουν ήδη συντελεστεί από την αρχή της πληθωριστικής κρίσης μέχρι σήμερα και παραμένουν διατηρώντας ένα δυσανάλογα υψηλό κόστος διαβίωσης για τους εργαζομένους.
Για παράδειγμα, από τον Ιανουάριο του 2021 μέχρι τον Ιανουάριο του 2025 τα είδη διατροφής ανατιμήθηκαν κατά σχεδόν 32%, το κόστος στέγασης κατά σχεδόν 25%. Η δε ενέργεια αυξήθηκε περισσότερο από 40% δημιουργώντας πολύπλευρες και αλυσιδωτές επιβαρύνσεις σε καταναλωτές και επιχειρήσεις.
Η ακρίβεια παραμένει και επιμένει με α) υψηλές τιμές για αγαθά απολύτως απαραίτητα για την καθημερινή επιβίωση κάθε οικογένειας, β) πολύ ακριβή ενέργεια, και γ) κυριολεκτικά μη βιώσιμο κόστος στέγασης, είτε μιλάμε για την ενοικίαση είτε για την αγορά κατοικίας.
Τα προαναφερθέντα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής είναι ενδεικτικά του καταναλωτικού περιβάλλοντος και η εικόνα που μας δίνουν συμπληρώνεται από τα μικροδεδομένα που συλλέγουμε από έρευνες καταναλωτή για να δούμε πιο αναλυτικά τις εξελίξεις.
Ειδικότερα, η ετήσια έρευνα αγοραστικής συμπεριφοράς που διεξάγεται από το Εργαστήριο Μάρκετινγκ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών επί 20 συναπτά έτη αποκαλύπτει πως η πλειονότητα των καταναλωτών συνεχίζει να αλλάζει συμπεριφορές και συνήθειες προσαρμοζόμενη στο υψηλότερο κόστος διαβίωσης.
Για παράδειγμα, βλέπουμε ότι περισσότεροι από τους μισούς καταναλωτές μειώνουν τις αγορές τους και στρέφονται σε φθηνότερα προϊόντα. Ο ένας στους τρεις καταναλωτές περιορίζει τη θέρμανση της κατοικίας και τη χρήση ηλεκτρικού ρεύματος. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι για δεύτερο έτος τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας καταγράφουν ιστορικό ρεκόρ πωλήσεων και προτιμήσεων καθώς περισσότερα από τα 3 στα 10 προϊόντα που αγοράζονται είναι κωδικοί ιδιωτικής ετικέτας.
Η ακρίβεια είναι ένα σύνθετο πρόβλημα που δεν έχει εύκολες λύσεις. Αν θέλουμε να βελτιώσουμε τη θέση του καταναλωτή απαιτείται ένας συνδυασμός μέτρων. Τέτοια μέτρα περιλαμβάνουν την ενίσχυση της εγχώριας αγροτικής και βιομηχανικής παραγωγής, τον έλεγχο του κόστους της ενέργειας που θα οδηγούσε σε αποφασιστική μείωση του κόστους παραγωγής των επιχειρήσεων και του κόστους ζωής των καταναλωτών, τον περιορισμό της συμβατικής και ψηφιακής γραφειοκρατίας που επιβαρύνει πλέον υπερβολικά την οικονομία, την προστασία της λειτουργίας του ανταγωνισμού, την αντιμετώπιση των ολιγοπωλίων, την πάταξη της αισχροκέρδειας με ενίσχυση του μέχρι πρόσφατα ανύπαρκτου θεσμικού πλαισίου, αλλά και επιμέρους μέτρα όπως το καλάθι του νοικοκυριού που παίζουν μικρό αλλά εν τούτοις θετικό ρόλο.
Αναμφίβολα μεγάλο μέρος της ευθύνης για τη βελτίωση του καταναλωτικού περιβάλλοντος ανήκει στις επιχειρήσεις και εύλογα σε μεγαλύτερες εταιρείες που έχουν τα μεγέθη για να επηρεάσουν την αγορά. Αλλωστε η εταιρική κοινωνική υπευθυνότητα αξιολογείται από τους καταναλωτές κυρίως σε σχέση με τη στάση και τη δράση απέναντι στα πραγματικά, καθημερινά και μεγάλα κοινωνικά προβλήματα, όπως η ακρίβεια.
Ο κ. Γεώργιος Μπάλτας είναι καθηγητής του Τμήματος Μάρκετινγκ & Επικοινωνίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντής Μεταπτυχιακών Σπουδών.
