Ας πούμε μια αλήθεια: οι μόδες που κατά καιρούς διακινούνται στο Διαδίκτυο είναι συχνά κομμάτι αμφιλεγόμενες. Θυμάμαι πριν μερικά χρόνια εκείνο το challenge, δηλαδή «πρόκληση», όπου εμφανιζόταν κάποιος και καλούσε έναν φίλο του να λούσει τον εαυτό του με έναν κουβά γεμάτο παγωμένο νερό – για τις ανάγκες μιας εκστρατείας ευαισθητοποίησης για την ALS.
Οποιος αποδεχόταν την πρόκληση, βιντεοσκοπούσε τη διαδικασία και την «ανέβαζε» στο προφίλ του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προκαλώντας όποιον φίλο του ήθελε να κάνει κάτι ανάλογο. Το Internet είχε γεμίσει τότε με αυτοαναφορικά βίντεο διαφόρων που καμάρωναν γιατί είχαν αυτομπουγελωθεί. Μετά από λίγο καιρό το πράγμα ατόνησε.
Ακολούθησε μια άλλη πρόκληση, κανονική ψύχωση: το κυνήγι των Πόκεμον. Τα συμπαθητικά αυτά γιαπωνέζικα καρτούν χάρη σε μια εφαρμογή που κατέβαζες στο κινητό σου τηλέφωνο (αν δεν κάνω λάθος…) εμφανίζονταν παντού. Επρεπε απλώς να τα απαθανατίσεις με την κάμερα του κινητού σου και σε αυτή την περίπτωση τα «αιχμαλώτιζες» και κέρδιζες πόντους. Στη συνέχεια ανέβαζες τη βαθμολογία σου στα social και καμάρωνες – αποκτούσες μάλιστα και τον τίτλο του μεγάλου κυνηγού ή κάτι τέτοιο.
Ολο αυτό το πιθανότερο είναι πως σήμερα ούτε καν το θυμάσαι: το 2016 όμως ήταν μια συλλογική ψύχωση. Τον Ιούλιο εκείνης της χρονιάς είχε διοργανωθεί και στην Αθήνα, αν θυμάμαι καλά στο Μοναστηράκι και το Σύνταγμα, μία Pokemon Go Night Tour: μιλάμε για κανονική τρέλα. Οπως τρέλα είναι και αυτό που έχει πιάσει τον κόσμο με τις φωτογραφίες Ghibli-Style με τις οποίες γέμισε το Διαδίκτυο.
Το Studio Ghibli είναι από τα διασημότερα στούντιο κινουμένων σχεδίων της Ιαπωνίας. Συν-ιδρύθηκε το 1985 από έναν πραγματικά μεγάλο καλλιτέχνη των κόμικς, τον Χαγιάο Μιγιαζάκι, που από το 2001, όταν ο δυτικός κόσμος γνώρισε τη δουλειά του χάρη στη βράβευσή του με Οσκαρ (για την ταινία κινουμένων σχεδίων «Ταξίδι στη Χώρα των Θαυμάτων»), έγινε δημοφιλής. Τη δημοφιλία του εκμεταλλεύτηκαν οι άνθρωποι πίσω από το GhatGPT: δίνοντας σε αυτό μια φωτογραφία σου μπορεί να έχεις εύκολα το πορτρέτο σου (και ό,τι άλλο επιθυμείς) στην Ghibli-Style fake εκδοχή του.
Ο γιαπωνέζος αρτίστας έγινε έξαλλος με την ανοησία της Τεχνητής Νοημοσύνης, που εμφανώς τον εκμεταλλεύεται. «Νιώθω απόλυτη αηδία» δηλώνει μεταξύ άλλων σε ένα βίντεο που ανέβασε πριν από λίγες ημέρες. Και συνεχίζει: «Αν θέλετε πραγματικά να φτιάχνετε ανατριχιαστικά πράγματα με το ChatGPT, μπορείτε να το κάνετε, αλλά εγώ δεν θα ήθελα ποτέ να ενσωματώσω αυτή την άθλια τεχνολογία στη δουλειά μου» τόνισε. Προφανώς ο καλλιτέχνης θυμώνει βλέποντας παντού να ανεβαίνουν φωτογραφίες που να θυμίζουν τη δουλειά του, χωρίς αυτός μάλιστα να πληρώνεται για αυτό. Αλλά ο θυμός του δεν σταμάτησε τη μόδα: για τα νεύρα του όλοι αδιαφορούν.
Ηθοποιοί, αθλητές, τραγουδιστές, ακόμα και πολιτικοί και σίγουρα εκατομμύρια απλοί χρήστες του ChatGPT, ανεβάζουν στο Instagram (και όπου αλλού διατηρούν προφίλ) παραλλαγμένες φωτογραφίες τους. Δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο πόσο θα ήθελαν να είναι κινούμενα σχέδια.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Προφανώς η εικόνες αυτές τους μοιάζουν χαριτωμένες – τους θυμίζουν ενδεχομένως και τα παιδικά τους χρόνια, αν και ούτε κόμικς με Ghibli-Style εικόνες κυκλοφορούσαν παλιά ευρέως, ούτε καν γιαπωνέζικες τηλεοπτικές σειρές έβλεπαν, ήταν άλλωστε σπάνιες. Ωστόσο δεν είναι μόνο χαριτωμένες αυτές οι εικόνες, που πολύ συχνά ελάχιστα θυμίζουν τον εικονιζόμενο. Κατά βάση είναι παράθυρα σε μια άλλη πραγματικότητα: στην πραγματικότητα του κόσμου των κινουμένων σχεδίων στον οποίο πολλοί θα ήθελαν να ανήκουν.
Ο κόσμος των κινουμένων σχεδίων μάς έμοιαζε πάντα απλός. Υπήρχαν πάντα ήρωες. Οι καλοί ήταν πολύ καλοί και οι κακοί μοχθηροί και πανούργοι. Αλλά αυτά υπάρχουν και στα καλά μυθιστορήματα. Αυτό που έκανε τα κόμικς πιο αγαπητά είναι πως ειδικά στις κινηματογραφικές και τηλεοπτικές εκδοχές τους οι πρωταγωνιστές τους ήταν κυριολεκτικά άφθαρτοι ό,τι κι αν τους συνέβαινε. Μπορούσαν να δέχονται έναν βράχο στο κεφάλι και να σηκώνονται για να συνεχίσουν να τρέχουν. Μπορούσαν να δέχονται άπειρους πυροβολισμούς και να τους αποφύγουν.
Αντεχαν ατελείωτο ξύλο. Τράκαραν σε τοίχους και απλά τους γκρέμιζαν. Δεν υπήρχε τίποτα που να τρομάζει τους ήρωες αυτούς – όποιοι κι αν ήταν και όποια κι αν ήταν η τεχνοτροπία της δημιουργίας τους. Στον κόσμο των κόμικς δεν υπάρχουν ασθένειες ή σοβαροί τραυματισμοί – και αν υπάρχουν, βοηθούν απλώς για να δημιουργηθούν σούπερ ήρωες και να προχωρήσει η δράση. Ο Iron Man π.χ. έχει εύθραυστη καρδιά εξαιτίας ενός θραύσματος. Α
ν σου συμβεί κάτι φρικτό και πάλι το πράγμα θα σου βγει σε καλό: τον Πίτερ Πάρκερ τον δάγκωσε ραδιενεργή αράχνη και απλά έγινε ο Spider-Man. Τα μυστικά των ηρώων του κόσμου των κινουμένων σχεδίων είναι απλά. Ο Ποπάι τρώει σπανάκι και γίνεται πανίσχυρος.
Ο Γκούφι τρώει ένα φιστίκι και αλλάζει προσωπικότητα: από ράθυμος και χαζούλης γίνεται σούπερ ήρωας. Στα κόμικς ο πλούσιος αγαπάει την πόλη του και δεν θέλει να εκμεταλλευθεί κανέναν – αλλιώς δεν θα ήταν ο Batman. Και αν κάποιος ήρωας έρθει από έναν μακρινό γαλαξία, μπορεί να είναι καλό παιδί και να γίνει ο Superman.
Δεν χωρεί αμφιβολία πως ο κόσμος των κινουμένων σχεδίων είναι καλύτερος από τον δικό μας. Από την ώρα που το ChatGPT μας έδωσε τη δυνατότητα να ανακαλύψουμε τον κόμικ εαυτό μας τρέξαμε όλοι για να τον παρουσιάσουμε στους φίλους μας. Ανεβάζοντας δεξιά κι αριστερά αυτές τις κατασκευασμένες φωτογραφίες δείχνουμε σε όλους πόσο καλοί θα ήμασταν σε αυτόν τον άλλον, καλύτερο κόσμο.
Δεν χρειάζεται να είμαστε σούπερ ήρωες, αλλά απλά στον υπέροχο αυτόν φανταστικό κόσμο να υπάρχουμε. Αλλωστε υπέροχα περνάς και όταν δεν είσαι σούπερ ήρωας ή πρωταγωνιστής. Μπορείς να είσαι αυτός που θα σώσει ο Superman ή ο καλός φίλος του Spider-Man που ξέρει τα μυστικά του. Μπορεί να είσαι αυτή η ομορφονιά που θα κοιτάξει ο Batman όταν υποδύεται τον Μπρους Γουέιν ή να είσαι το αφεντικό ή ο καλός συνάδελφος του Πίτερ Πάρκερ. Μπορείς απλά να τρως σπανάκι ή φιστίκια και να βρίσκεις τη χαμένη σου αυτοπεποίθηση: δεν χρειάζεται ούτε καν να πετάς για να είσαι στον κόσμο αυτόν ευτυχισμένος.
Το ξέρεις πως ο κόσμος αυτός δεν υπάρχει, αλλά δεν έχει και τόση σημασία. Η εικόνα σου στο Instagram σε Ghibli-Style αρκεί για να σε κάνει να νιώσεις πως αν είχες βρει τον κατάλληλο σχεδιαστή, όλα στη ζωή σου θα ήταν αλλιώς. Το αποδεικνύουν και οι «καρδούλες» και τα likes των φίλων σου. Kι αυτοί θα ήθελαν να είσαι καρτούν ή μπορεί και να πιστεύουν πως είσαι…
