Η Κούβα σε εξαθλίωση – Σοβαρές ελλείψεις και μισθοί πείνας

Τρεις εβδομάδες μετά το πέρασμα του ισχυρού τυφώνα Μελίσσα, στις αρχές Νοεμβρίου, η κατάσταση στην Κούβα παραμένει εξαιρετικά δύσκολη. Τουλάχιστον 750.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να απομακρυνθούν από τις εστίες τους, πολλοί εκ των οποίων δεν έχουν ακόμη επιστρέψει. Οι διακοπές ρεύματος είναι καθημερινές και πολύωρες.

Το χειρότερο όμως είναι ότι ο τυφώνας έπληξε μια χώρα που εδώ και πολύ καιρό ψυχορραγεί, μετά από 67 χρόνια κομμουνιστικού καθεστώτος το οποίο εγκαθίδρυσε η επανάσταση του Φιντέλ Κάστρο το 1959.

Η παγωμένη στον χρόνο Κούβα δεν μπορεί πλέον να ζήσει τους κατοίκους της. Σύμφωνα με τον απεσταλμένο του Economist, ο μέσος μηνιαίος μισθός είναι 6.506 πέσος (14,46 δολάρια). Αυτός είναι ο μισθός των γιατρών και των δασκάλων, ενώ οι «χαμηλόμισθοι» φύλακες μουσείων αμείβονται με 2.500 πέσος (λιγότερα από 5 δολάρια). Όλοι οι Κουβανοί καλούνται να επιβιώσουν σε αυτό το πλαίσιο μισθών, όταν ένα κουτί 30 αβγών κοστίζει 2.800 πέσος.

Διαλυμένες υποδομές

Οι υποδομές στην Κούβα είναι απηρχαιωμένες, αν όχι διαλυμένες. Οι διακοπές ρεύματος διαρκούν τουλάχιστον τέσσερις ώρες την ημέρα σχεδόν σε όλο το νησί. Συχνές και πολύωρες είναι και οι διακοπές νερού. Σύμφωνα με το ισπανικό think tank DESCA (Παρατηρητήριο Κοινωνικών Δικαιωμάτων), το 89% των οικογενειών στην Κούβα «ζουν σε ακραία φτώχεια» και το 70% παραλείπει τουλάχιστον ένα γεύμα την ημέρα. Το 58% των Κουβανών άνω των 70 ετών ζει με λιγότερα από 4.500 πέσος τον μήνα (περί τα 10 δολάρια) ενώ μόνο το 3% βρίσκει τα απαραίτητα φάρμακα στα φαρμακεία.

Οι δημόσιες συγκοινωνίες δεν υφίστανται· τα λεωφορεία είναι ελάχιστα και σπάνια. Ομάδες Κουβανών σταματούν αυτοκίνητα στον δρόμο, προσπαθώντας να μετακινηθούν από το ένα σημείο στο άλλο. Οι ιδιοκτήτες οχημάτων δεν μπορούν ούτε να βρουν, ούτε να πληρώσουν για καύσιμα. Εξάλλου τα πρατήρια καυσίμων συχνά δεν λειτουργούν.

Εκατομμύρια Κουβανοί εξαρτώνται από τα εμβάσματα των περισσότερων από τριών εκατομμυρίων συγγενών τους στο εξωτερικό. Όλο και περισσότεροι στη χώρα στρέφονται προς τον περιορισμένο ιδιωτικό τομέα όπου οι μισθοί, όπως λέγεται, είναι οκταπλάσιοι από εκείνους του κράτους. Και όσοι Κουβανοί μπορούν μεταναστεύουν. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, περί το 25% των 11,2 εκατομμυρίων κατοίκων έχουν εγκαταλείψει τη χώρα την τελευταία πενταετία. ‘Ωστόσο από τις αρχές του έτους, εξαιτίας της σκληρής μεταναστευτικής πολιτικής του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, οι Κουβανοί δυσκολεύονται να μεταναστεύσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Πρόβλημα υπογεννητικότητας

Και όσοι δεν μεταναστεύουν, παραμένουν μεν στη Κούβα αλλά δεν κάνουν παιδιά: ο δείκτης γονιμότητας έχει μειωθεί στα 1,29 παιδιά ανά γυναίκα.
Η κουβανική οικονομία βρίσκεται σε κώμα. Η χώρα που ήταν από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς ζάχαρης στον κόσμο, σήμερα αναγκάζεται να κάνει εισαγωγή ζάχαρης. Ο τουρισμός που στήριζε την οικονομία έχει καταρρεύσει.

Όταν ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα επισκέφθηκε το νησί, το 2016 (ο πρώτος αμερικανός πρόεδρος που επισκέφθηκε τη χώρα μετά την Κρίση των Πυραύλων του 1962 και το αμερικανικό εμπάργκο στην Κούβα), ο αριθμός των τουριστών αυξήθηκε. Προς στιγμήν, η κατάσταση φάνηκε να αλλάζει – τεράστια πλήθη παρακολούθησαν τη δωρεάν συναυλία των Rolling Stones στην Αβάνα, εκείνη τη χρονιά. Όμως μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η τουριστική βιομηχανία, η οποία όπως σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου επλήγη σοβαρά, στην Κούβα δεν ανέκαμψε ποτέ.

Ελπίδα ο ιδιωτικός τομέας

Η μόνη αχτίδα φωτός είναι η άνοδος του ιδιωτικού τομέα. Η αλλαγή της νομοθεσίας, το 2021, έδωσε τη δυνατότητα να δημιουργηθούν 11.000 μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, οι ιδιωτικές εταιρείες, με ανώτατο όριο 100 εργαζομένων, αντιπροσωπεύουν το 55% του λιανεμπορίου και απασχολούν το ένα τρίτο του εργατικού δυναμικού.

Καθώς όμως τα πάντα στην Κούβα εξαρτώνται από το κράτος, είναι άγνωστο αν η κυβέρνηση του Μιγκέλ Ντίας-Κανέλ, (ο οποίος το 2018 διαδέχτηκε τον Ραούλ Κάστρο, αδελφό του Φιντέλ Κάστρο, στην προεδρία) θα ανέχεται απλώς τον ιδιωτικό τομέα ή αν θα τον ενθαρρύνει. Η κυβέρνηση φοβάται ότι αν ο ιδιωτικός τομέας ανοίξει, το σύστημα θα καταρρεύσει, οικονομικά και πολιτικά.

Το κομμουνιστικό κόμμα εξακολουθεί να ελέγχει τα πάντα στην Κούβα από την οικονομία ως τα μέσα ενημέρωσης. Και πολλοί θεωρούν ότι ο πρόεδρος Ντίας-Κανέλ, 65 ετών, υπακούει στο μαρξιστικό δόγμα του Ραούλ Κάστρο, ο οποίος σε ηλικία 94 ετών, εξακολουθεί να κινεί τα νήματα της εξουσίας. Κανένα υψηλόβαθμο στέλεχος του κουβανικού κομμουνιστικού κόμματος δεν προτίθεται να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις προκειμένου να σωθεί η οικονομία και εν τέλει, η χώρα.

Αντιπολίτευση χωρίς ηγέτη

Η αντιπολίτευση είναι κατακερματισμένη και δεν διαθέτει ηγετική φυσιογνωμία. Και το τελευταίο μεγάλο κύμα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων, το 2021, καταπνίγηκε και εκατοντάδες άνθρωποι φυλακίστηκαν.

Πρόσφατη απόδειξη ότι το κουβανικό καθεστώς καλά διαρκεί, είναι ένα άρθρο του Monde, το οποίο αναφέρει ότι στις 13 Νοεμβρίου άρχισε, κεκλεισμένων των θυρών, η δίκη του πρώην αντιπροέδρου της Κούβας, Αλεχάντρο Χιλ Φερνάντες, για διαφθορά. Η οικογένειά του ζητεί να υπάρξει «διαφάνεια» κατά τη διάρκεια της δίκης.

Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα το επιτύχει: ο Χιλ, ο οποίος κρατείται στη φυλακή από τις αρχές του 2024, κατηγορείται από τον φετινό Οκτώβριο και για κατασκοπεία, ενώ το κουβανικό καθεστώς δεν δίνει καμία πληροφορία σχετικά με τη νέα αυτή κατηγορία που του αποδίδεται.