Κακά τα ψέματα. Ο Τόμας Έρικσον δε θα μπορούσε να είχε πετύχει καλύτερη περίοδο της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους για να ζήσει. Βρέθηκε ακριβώς στην εποχή που οι άνθρωποι από τη μία αναζητούμε – με μια ιδέα απόγνωσης – αυτοβοήθεια – σε βιβλία, online σεμινάρια, διαδικτυακούς γκουρού, κλπ -, από την άλλη έχουμε αναγάγει σε υπ’ αριθμόν ένα υπονομευτή του ευ ζην μας την τοξικότητα. Των άλλων.
Ήταν σαν ο 59χρονος συγγραφέας, δημόσιος ομιλητής, επιχειρηματικός σύμβουλος και coach προσωπικής ανάπτυξης να μίλησε στην ψυχή μας με τον τίτλο και μόνο του συγγραφικού ντεμπούτου του. Ποιος άλλωστε δεν νιώθει τουλάχιστον άπαξ ημερησίως «Ανάμεσα σε Ηλίθιους»;
Στην πραγματικότητα βέβαια εκείνο που έκανε ο Έρικσον ήταν μέσα από ένα αναπολογητικό clickbait μότο να βάλει καθέναν από τους χιλιάδες, όπως αποδείχτηκε, αναγνώστες του μπροστά στον καθρέφτη τους. Μοναδικός σκοπός του ήταν να υπενθυμίσει το αυτονόητο: «Δεν μπορείς να αλλάξεις κανέναν άλλο. Αλλά μπορείς να αλλάξεις τον εαυτό σου».
Του πήρε 20 χρόνια ώσπου να καταφέρει να μεταφέρει το περίφημο σήμερα μοντέλο προσωπικοτήτων DISC σε λέξεις. Ή μάλλον σε λόγια αρκετά θελκτικά και πειστικά ώστε να εκδοθεί. Η αναμονή άξιζε το δίχως άλλο τον κόπο. Η επιτυχία των βιβλίων του («Ανάμεσα σε Ηλίθιους», «Ανάμεσα σε Εμπόδια», «Ανάμεσα σε Ψεύτες», «Ανάμεσα σε Βαμπίρ», όλα στα ελληνικά από τις εκδόσεις Διόπτρα) έγινε η καλύτερη απόσβεση του ευσεβούς πόθου που εκκολαπτόταν μέσα του για δύο δεκαετίες.
Παρά την επιτυχία των συγγραφικών πονημάτων του ο Έρικσον, ο οποίος είναι σήμερα ο πιο πολυμεταφρασμένος εν ζωή Σουηδός συγγραφέας, απαρνείται την ταμπέλα της αυθεντίας και εξηγεί πως η δουλειά του δεν είναι να δημιουργεί prêt-à-porter λύσεις στα προβλήματα της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Η φιλοσοφία του ξεκινά και τελειώνει στη σημασία και τη σπουδαιότητα της παρατήρησης. Των άλλων. Αλλά πρώτα του εαυτού μας.
Σε ένα σύντομο πέρασμά του από την Αθήνα – ο ίδιος δίνει περί τις 120 ομιλίες το χρόνο σε όλο τον κόσμο, δηλαδή μία κάθε τρεις ημέρες- συζητήσαμε μαζί του για την τόσο διαδεδομένη πια θεωρία του, τις προσωπικές αποτυχίες του, εκείνες που έκανε καύσιμη ύλη για την αναγνώρισή του, αλλά και για τις πολύ βρετανικές συνήθειές του: τα tweed σακάκια, την αρχιτεκτονική κήπων και τη συλλογή του από αυτοκίνητα Land Rover.
Κυρίως διαπιστώσαμε πως η Σουηδία εκτός από τα ΙΚΕΑ, την τεχνογνωσία στη Eurovision και τη λογοτεχνία μυστηρίου, μπορεί να καυχιέται και για τον άνθρωπο που έκανε την παρατήρηση τέχνη. Ή έστω σανίδα σωτηρίας.
Κύριε Έρικσον, τι σας ενέπνευσε αρχικά να ερευνήσετε την ανθρώπινη συμπεριφορά και την επικοινωνία μέσω του μοντέλου των τεσσάρων χρωμάτων; Μπορείτε να μοιραστείτε μια προσωπική εμπειρία που σας έκανε να κατανοήσετε τη σημασία της κατανόησης των τύπων προσωπικότητας;
Όλα ξεκίνησαν όταν ανέλαβα την πρώτη μου διευθυντική θέση στα 24 μου. Ήμουν καλός πωλητής, οπότε υπέθεσα πως το να ηγούμαι μιας ομάδας δεκατριών γυναικών θα ήταν παιχνιδάκι.
Αποδείχθηκε πως έκανα ένα τεράστιο λάθος. Ειλικρινά, τα έκανα θάλασσα σε κοσμογονικό επίπεδο. Όταν τελικά κατάφερα να φύγω από εκεί, το τμήμα ανθρώπινου δυναμικού με κάλεσε και με ρώτησε αν θα ήθελα να κάνω ένα τεστ προσωπικότητας. Αυτή ήταν η πρώτη μου επαφή με το μοντέλο DISC.
Η αναφορά ήταν φρικτή, αλλά μέσα από τον πόνο, έμαθα πως έπρεπε να δουλέψω πάνω στον εαυτό μου για να επιβιώσω. Και το έκανα. Και δεν σταμάτησα να δουλεύω από τότε.
Πώς αντιμετωπίζετε την κριτική εκείνων που θεωρούν ότι το μοντέλο των τεσσάρων χρωμάτων υπεραπλουστεύει την ανθρώπινη συμπεριφορά;
Απλώς δεν το κάνω. Δεν μπορώ να πείσω όσους δεν θέλουν να πειστούν. Αν είχαν διαβάσει τα βιβλία μου, θα είχαν προσέξει πως το αναφέρω ξεκάθαρα αυτό.
Αλλά επίσης επισημαίνω πως πρέπει να ξεκινήσουμε από κάπου, και εγώ ξεκινώ από εκεί. Με ένα σύστημα του οποίου τα θεμέλια εντοπίζονται μέχρι και τον Ιπποκράτη.
«Οι άνθρωποι είναι πάνω-κάτω ίδιοι σε όλο τον πλανήτη. Αν και οι κουλτούρες προφανώς διαφέρουν, σε ατομικό επίπεδο τα πρότυπα είναι πανομοιότυπα παντού. Πιστεύω ακράδαντα πως αυτό είναι εξαιρετικό νέο».
Πώς έχει επηρεάσει η δουλειά σας σε αυτά τα βιβλία τις προσωπικές σας σχέσεις και το στυλ επικοινωνίας σας;
Όχι ιδιαίτερα ομολογώ. Διέθετα τη συγκεκριμένη γνώση από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, όταν έγραψα το πρώτο βιβλίο.
Ποια είναι μία πολύ βασική αντίληψη για την ανθρώπινη συμπεριφορά που αποκτήσατε από τότε που γράψατε το «Ανάμεσα σε Ηλίθιους»;
Μια σπουδαία: Οι άνθρωποι είναι πάνω-κάτω ίδιοι σε όλο τον πλανήτη. Αν και οι κουλτούρες προφανώς διαφέρουν, σε ατομικό επίπεδο τα πρότυπα είναι πανομοιότυπα παντού. Πιστεύω ακράδαντα πως αυτό είναι εξαιρετικό νέο.
«Μπορούμε να δουλέψουμε πάνω στον εαυτό μας, να αποκτήσουμε καλύτερες συνήθειες, να ακούμε καλύτερα. Αλλά όχι, προσωπικότητα δεν αλλάζουμε έτσι εύκολα».
Θυμάστε κάποια απροσδόκητη αντίδραση που λάβατε από κάποιον που διάβασε τα βιβλία σας;
«Αφού διαβάσαμε το βιβλίο σας, καταλάβαμε ότι κανείς μας δεν είναι ηλίθιος – και τώρα παντρευόμαστε».
Πώς διατηρείτε την ισορροπία μεταξύ του να είστε αντικειμενικός παρατηρητής της συμπεριφοράς και ταυτόχρονα να ζείτε και να σχετίζεστε με ανθρώπους;
Υπέροχη ερώτηση. Είναι αρκετά δύσκολο να μην αναλύεις τους ανθρώπους. Είναι σαν να μιλάς μια άλλη γλώσσα.
Όταν την καταλαβαίνεις, είναι δύσκολο να μην καταλαβαίνεις όταν κάποιος σου μιλάει σε αυτήν.
Τελικά οι άνθρωποι μπορούμε να αλλάξουμε χρώμα, δηλαδή τύπο προσωπικότητάς, ή πρόκειται περισσότερο για προσαρμογή συμπεριφορών;
Όταν φτάσουμε στη σωματική ενηλικίωση, όταν δηλαδή κλείνει ο μετωπιαίος λοβός, δεν αλλάζουμε και πολύ. Εκτός κι αν βιώσουμε ψυχολογικά τραύματα, όπως εμπειρίες κοντά στον θάνατο ή την απώλεια ενός παιδιού. Αυτά μπορούν πραγματικά να μας αλλάξουν στον πυρήνα μας.
Φυσικά, μπορούμε να δουλέψουμε πάνω στον εαυτό μας, να αποκτήσουμε καλύτερες συνήθειες, να ακούμε καλύτερα κ.λπ., αλλά όχι, προσωπικότητα δεν αλλάζουμε έτσι εύκολα.
Info: Τα βιβλία του Τόμας Έρικσον κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Διόπτρα
