Η γυναικολογική ογκολογία αποτελεί το τμήμα της γυναικολογίας που αφορά τη διάγνωση και τη θεραπεία των κακοηθειών του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος συμπεριλαμβανομένων του καρκίνου του σώματος και του τραχήλου της μήτρας, των ωοθηκών και του κόλπου. Τα τελευταία χρόνια, οι εξελίξεις στην έρευνα και την τεχνολογία έχουν σηματοδοτήσει μια νέα εποχή και έχουν οδηγήσει σε σημαντικά βήματα προόδου στην κατανόηση, την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία των παθήσεων αυτών.
Πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση
Οι τομείς της γενετικής και της μοριακής βιολογίας έχουν παίξει ίσως τον πιο καθοριστικό ρόλο σε αυτό. Η αναγνώριση γενετικών παραγόντων, όπως οι μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2, μας βοηθούν να αναγνωρίσουμε ποιες γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού ή των ωοθηκών και έχει οδηγήσει στην δημιουργία προγραμμάτων παρακολούθησης και προληπτικής θεραπείας όπως τη προληπτική λαπαροσκοπική αφαίρεση των ωοθηκών ή την μαστεκτομή με παράλληλη τοποθέτηση ενθεμάτων στον ίδιο χειρουργικό χρόνο.
Συμπληρωματικά, η χρήση των μοριακών βιοδεικτών έχει δικό τον δικό της ρόλο στην πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση. Οι μοριακοί βιοδείκτες είναι βιολογικές ουσίες που μπορούν να ανιχνευθούν σε δείγματα αίματος ή ιστού και η αναγνώριση τους μπορεί να επιτρέψει την έγκαιρη διάγνωση προκαρκινικών αλλοιώσεων. Για παράδειγμα, η ανίχνευση του ιού HPV (Human Papillomavirus) έχει συμβάλει στη μείωση της εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, καθώς η εμβολιαστική κάλυψη έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Στη χώρα μας η γνωμοδότηση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών περιλαμβάνει σύσταση για γενικό εμβολιασμό αγοριών και κοριτσιών σε ενδεικνυόμενο διάστημα την ηλικία 9 έως 11 ετών. Ως ηλικία έναρξης του εμβολιασμού έναντι του HPV προτείνονται τα 9 έτη διότι ο στόχος είναι η διασφάλιση της βέλτιστης δυνατής ανοσολογικής απάντησης από τον εμβολιασμό και η κατά το δυνατό έγκαιρη προστασία από την έκθεση στον ιό HPV.
Νέες θεραπευτικές δυνατότητες
Σε αυτόν τον τομέα πρωταγωνιστικό ρόλο έχει αποκτήσει η ανάδειξη της προσωποποιημένης ιατρικής που επικεντρώνεται στη θεραπεία με βάση το γενετικό προφίλ της νόσου σε κάθε ασθενή. Οι γιατροί μπορούν έτσι να προσαρμόσουν τις θεραπείες ανάλογα με την ξεχωριστή ογκοβιολογία κάθε περίπτωσης, βελτιώνοντας την αποτελεσματικότητα της θεραπείας και μειώνοντας τις παρενέργειες. Για να σχεδιάσουμε την καλύτερη δυνατή θεραπεία για κάθε ασθενή σήμερα συνεργαζόμαστε με μία διεπιστημονική ιατρική ομάδα που περιλαμβάνει ογκολόγους, ακτινοθεραπευτές και ψυχολόγους.
Η θεραπευτική προσέγγιση αποτελείται συνήθως από ένα συνδυασμό των παρακάτω επιλογών. Αυτές είναι η χειρουργική επέμβαση, η χημειοθεραπεία, η ανοσοθεραπεία και η ακτινοβολία. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η χειρουργική σταδιοποίηση αποτελεί πάντα τον θεμέλιο λίθο στη θεραπεία του γυναικολογικού καρκίνου. Η ικανότητα να αφαιρεθεί πλήρως ο όγκος και να γίνει διαγνωστική αξιολόγηση των ιστών είναι κρίσιμη για την θεραπεία και τη μελλοντική πρόγνωση της ασθενούς. Στον τομέα της χειρουργικής, νέες τεχνολογίες όπως η ρομποτική χειρουργική έχουν γίνει ολοένα και πιο διαδεδομένες και επιτρέπουν στους χειρουργούς να εκτελούν πολύπλοκες επεμβάσεις με μεγαλύτερη ακρίβεια και λιγότερη βλάβη στους γύρω ιστούς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ταχύτερη ανάρρωση και λιγότερες επιπλοκές για τους ασθενείς.
Για να μπορούμε να προσφέρουμε στους ασθενείς μας την καλύτερη συνολική πρόγνωση μετά από μια ολοκληρωμένη χειρουργική αντιμετώπιση, η έρευνα σήμερα εστιάζει σε νέες μεθόδους, όπως η ανοσοθεραπεία και οι στοχευμένες θεραπείες. Οι στοχευμένες θεραπείες επικεντρώνονται σε συγκεκριμένα μοριακά χαρακτηριστικά των καρκινικών κυττάρων, ενώ η ανοσοθεραπεία στοχεύει στο ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού για να αναγνωρίσει και να καταστρέψει τα καρκινικά κύτταρα. Η ανοσοθεραπεία έχει αναδειχθεί στην αντιμετώπιση του καρκίνου των ωοθηκών κυρίως με τους PARP αναστολείς, όπου οι κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι η συνδυασμένη θεραπεία ανοσοθεραπείας με χημειοθεραπεία μπορεί να βελτιώσει εντυπωσιακά τη συνολική επιβίωση και την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Το Μέλλον της Γυναικολογικής Ογκολογίας
Η γυναικολογική ογκολογία βρίσκεται λοιπόν σε μία εποχή ταχείας εξέλιξης, με νέες θεραπείες και προσεγγίσεις να προσφέρουν καλύτερες λύσεις και υποστήριξη σε γυναίκες που πλήττονται από καρκίνους του αναπαραγωγικού συστήματος. Η ευαισθητοποίηση για τα συμπτώματα του καρκίνου και η τακτική παρακολούθηση μέσω γυναικολογικών εξετάσεων μπορεί να οδηγήσει σε πρώιμες διαγνώσεις και, συνεπώς, σε καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα. Συνολικά, η συνδυασμένη προσέγγιση των θεραπευτικών μεθόδων και η συνεχής εξέλιξη της τεχνολογίας προάγουν την ποιότητα ζωής και την επιβίωση των ασθενών, καθιστώντας τη γυναικολογική ογκολογία έναν εξαιρετικά δυναμικό και ελπιδοφόρο τομέα της ιατρικής.
Δημήτριος Μπαλτογιάννης
Μαιευτήρας & Γυναικολόγος
– Αν. Διευθυντής Α΄Κλινικής Γυναικολογικής Ογκολογίας Δ.Θ.Κ.Α. ΥΓΕΙΑ
– Γενικός Διευθυντής Κλινική EPICURUS